«Η στρατευμένη ιστοριογραφία και ο Ζέρβας. Μύθοι, ανακρίβειες και ψεύδη για τον ηγέτη του ΕΔΕΣ», εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2022.

(Η ομιλία - παρουσίαση του βιβλίου από τον Γιάννη Δασκαρόλη)

Εισαγωγή

Το ΕΑΜ -ΕΛΑΣ είχε πάντοτε ως βασική του προτεραιότητα την κατασυκοφάντηση των αντιπάλων του, αποστολή που έφερε εις πέρας με σχετική επιτυχία κατά την Κατοχή, αλλά και στη σύντομη περίοδο που ακολούθησε αυτήν μέχρι την επίσημη έναρξη του εμφυλίου. Μισές αλήθειες και ολόκληρα ψέματα, εντυπωσιακοί επιθετικοί προσδιορισμοί εναντίον των αντιπάλων του, αλλά ουσία μηδέν. Την προσπάθεια αυτή συνέχισε η ελληνική πανεπιστημιακή ιστοριογραφία  μεταπολιτευτικά πολλές φορές με μεγαλύτερο ζήλο και από τους κατοχικούς προπομπούς της. Δυστυχώς η υπεράσπιση του αυτονόητου έμεινε στα χέρια λίγων αλλά εκλεκτών ιδιωτών επιστημόνων όπως ο κ. Ιωάννης Αθανασόπουλος, ιστορικός και διαχειριστής του Αρχείου του Ναπολέοντος Ζέρβα.

 Η νέα μελέτη του κ. Ιωάννη Αθανασόπουλου αποτελεί μια λεπτομερή προσπάθεια αναίρεσης όλων των ανακριβειών και της λάσπης που εκτοξεύτηκαν από τους εκπροσώπους του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Βασικοί ενορχηστρωτές της εμφυλιοπολεμικής αυτής προσπάθειας σπίλωσης του Ζέρβα ήταν οι Κώστας Καραγιώργης και Λευτέρης Αποστόλου και την σχετική ανάθεση έλαβαν από τον Σιάντο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας (σελ. 9).

Διάρθρωση της μελέτης

Η μελέτη του κ. Αθανασόπουλου διακλαδώνεται σε τέσσερα κεφάλαια όπου στο καθένα αναπτύσσει την επιχειρηματολογία του όπου αναιρεί πειστικά τις έωλες και φορτισμένες κομμουνιστικές αερολογίες. Στο πρώτο αναιρεί τις κατηγορίες για δήθεν μισθοφορικό ΕΔΕΣ, στο δεύτερο ότι ο ΕΔΕΣ δήθεν δεν πολεμούσε τους Γερμανούς, ενώ κάνει μια ξεχωριστή αναφορά στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Στο τρίτο κεφάλαιο ο κ. Αθανασόπουλος αναιρεί την κατηγορία ότι ο ΕΔΕΣ δήθεν υπήρχε μόνο για να πολεμάει τον ΕΛΑΣ. Ενώ στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο της μελέτης αναιρούνται οι δημοφιλείς κατηγορίες μέχρι την εποχή μας ότι ο Ζέρβας ήταν συνεργάτης των Γερμανών.       

Σταχυολόγηση επιχειρημάτων του Συγγραφέα

Στο πρώτο κεφάλαιο, ο συγγραφέας κονιορτοποιεί την σχετική αριστερή παραφιλολογία του Αποστόλου, θυμίζοντας ότι τα ποσά που εισέπραξε ο ΕΑΜ ΕΛΑΣ από τους Άγγλους ήταν πολλαπλάσια αυτών που εισέπραξε ο Ζέρβας. Αναφέρεται επίσης στους αναγκαστικούς εράνους του ΕΑΜ στις περιοχές που ήλεγχε επ΄ απειλή εκτέλεσης από τον τρομοκρατικό βραχίονα της ΟΠΛΑ, ενώ αντίστοιχα ο Ζέρβας πλήρωσε κάθε επίταξη που έκανε στην περιοχή του.

Στο τρίτο κεφάλαιο ο Αθανασόπουλος εξηγεί με πειστική επιχειρηματολογία πως το ΚΚΕ μέσω του ΕΑΜ είχε ως στόχο την μονοπώληση του αντιστασιακού αγώνα κατά των κατακτητών και πως, βάσει ομολογιών των κορυφαίων στελεχών του όπως ο Ανδρέας Τζίμας, ο απώτερος σκοπός του ήταν η μεταπολεμική βίαη κατάληψη της εξουσίας. 

Λέει ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Ιωάννίδης: «Εμείς είχαμε πάντα υπόψη μας ότι μια μέρα θαρθούμε σε σύγκρουση και θα τους εκκαθαρίσουμε αυτούς… έπρεπε να τους εξουδετερώσουμε. Έτσι που να μην έχουμε από την πλάτη μας τίποτε, ώστε αν φτάσουμε να δώσουμε τη μάχη της Αθήνας… ο ΕΔΕΣ να μην υπάρχει». (Σελ. 85).

Άλλο εύστοχο επιχείρημα του Αθανασόπουλου είναι πως αντέδρασε ο ΕΑΜ -ΕΛΑΣ όταν ο Σαράφης αποφάσισε να βγει στο βουνό το 1943. (σελ. 91-97) Τότε η Πανθεσσαλική επιτροπή του ΕΑΜ κατηγόρησε το Σαράφη ότι

1.    1. Ήταν απεσταλμένος του Πάγκαλου.

2.   2. Ήταν συνεργάτης των Ιταλών.

3.   3. Ότι οι δυνάμεις του αποτελούνταν από χωροφύλακες, όλοι τέως συνεργάτες των Γερμανών.

Τον προδότη αυτόν, τον Σαράφη δηλαδή, το ΕΑΜ ΕΛΑΣ αφού τον αφόπλισε και τον διαπόμπευσε ως αιχμάλωτο στα ορεινα χωριά της Ευρυτανίας, τον τοποθέτησε δια εμπτυσμού γενικό αρχηγό του ΕΛΑΣ. 

Στο τέταρτο κεφάλαιο της μελέτης (σελ. 104-140), ο Αθανασόπουλος εξετάζει στη λεπτομέρεια της την κατηγορία εναντίον του Ζέρβα για συνεργασία του Ζέρβα με τους Γερμανούς, την οποία και αποδομεί αρκετά εύκολα και κυρίως πολύ πειστικά.

Η πάγια τακτική του ΚΚΕ έναντι των αντιπάλων του

Όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, το πλέον φαιδρό είναι ότι ο Καραγιώργης που κατηγόρησε τον Ζέρβα ως μισθοφόρο, κατηγορήθηκε από το ίδιο του το Κόμμα ότι καταχράστηκε χρυσές λίρες που αποκόμισε κατά τις επαφές του με τους Άγγλους.

Άλλωστε ήταν πολύ συνηθισμένη η σπίλωση όλων των ηγετών του ΚΚΕ όταν αυτοί έπεφταν σε δυσμένεια της εκάστοτε ηγεσίας, ή όταν καλούνταν να πληρώσουν τις αποτυχίες της πολιτικής του Κόμματος.

Ο Γ. Σιάντος πρόλαβε να πεθάνει το 1947, αλλά αυτό δεν τον γλύτωσε από  τον  μεταθανάτιο  στιγματισμό.  Χαρακτηρίσθηκε  επίσημα  χαφιές  και  πράκτορας  της Ιντέλλιντζενς Σέρβις.

O Άρης Βελουχιώτης tο 1945 στιγματίσθηκε και αποκηρύχθηκε επίσημα από το ΚΚΕ.

O Μάρκος Βαφειάδης, Αρχιστράτηγος του «Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας» και Πρωθυπουργός της πρώτης «Προσωρινής Δημοκρατικής κυβέρνησης, καθαιρέθηκε σιωπηρά από όλα τα αξιώματά του, τον Νοέμβριο του 1948 το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ τον καταδίκασε ως προδότη, εσωτερικό εχθρό, χαφιέ κ.λπ. και τον καθαίρεσε. Οι αποφάσεις επικυρώθηκαν τον Ιανουάριο 1949 από την 5ην Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ.

H Χρύσα Χατζηβασιλείου και o Πέτρος Ρούσος καθαιρέθηκαν από τα αξιώματά τους με βαρύτατες κατηγορίες

Ομοίως ο Μήτσος Παρτσαλίδης δεύτερος Πρωθυπουργός στην κυβέρνηση του βουνού.

Οι διάδοχοι του Μάρκου Βαφειάδη στο Γενικό Στρατηγείο του ΔΣΕ αντιστράτηγος Γούσιας (Γ.Βοντίσιος)  και  υποστράτηγος  και  υπουργός  Δημ.  Βλαντάς  καθαιρέθηκαν  αργότερα, στιγματίσθηκαν σαν προδότες και εστάλησαν εξορία στα Καρπάθια της Ρουμανίας.

Στην 6η «Πλατειά» Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ καθαιρείται ο Ν. Ζαχαριάδης ως εσωτερικός εχθρός και διαγράφεται από το Κόμμα. Λίγο αργότερα η ΚGB τον συλλαμβάνει στην Μόσχα και τον εξορίζει στην Σιβηρία.

Αν κάποιος πιστεύει τις κατηγορίες εναντίον του Ζέρβα όπως αυτές ανακυκλώνονται ως τις μέρες μας, οφείλει να δεχθεί και τις κατηγορίες που απαριθμήσαμε με ότι αυτό συνεπάγεται για τις αντιλήψεις του σχετικά με το κατοχικό και μεταπολεμικό ΚΚΕ.

Λίγες παρατηρήσεις για το άρθρο του Καραγιώργη στον Ριζοσπάστη (28.11.1944)

Το άρθρο αυτό παρουσιάζεται αυτούσιο στη σελίδα 12 της μελέτης  από όπου ξεκινάει και η αντίκρουσή του. Ο κ. Αθανασόπουλος μας εξαναγκάζει να το διαβάσουμε στο πρωτότυπο και μάλλον είχε ένα κρυφό σκοπό. Ο σκοπός αυτός δεν είναι άλλος από το να πείσει με την ανάγνωσή του και τον πλέον αδαή ή προκατειλημμένο αναγνώστη για το χαμηλό και ευτελές επίπεδο της κομμουνιστικής επιχειρηματολογίας της εποχής της οποίας ο Καραγιώργης δεν ήταν εμπνευστής αλλά μόνο εκτελεστικό όργανο.

-         - Μίσος – Χολή – Λάσπη.

Ένα κείμενο που στάζει μίσος, χολή και είναι γεμάτο από χαρακτηρισμούς λάσπης, συνηθισμένη τακτική από το ΕΑΜ-ΚΚΕ της εποχής.

Σταχυολογώ από το πρωτότυπο κείμενο.

«Ποιος «έρχεται»; Ο αρχηγός του ελληνικού φασισμού, κ. Γλύξμπουργκ.» 

«θα είναι μια λεπτή νεοελληνική συγχορδία στη διεθνή συγχορδία των διαφόρων φασισμών»

«Δεν πρόκειται να μιλήσουμε για το έπος της πολεμικής απραξίας του μισθοφορικού στρατού του κ. Ζέρβα»

«Της Ηπείρου που κατά 80% είναι φανατική μέχρι θανάτου εαμική.»

-         - Ρατσιστικά σχόλια για το βάρος του Ζέρβα.

Άλλη μανία του Καραγιώργη που διαχέεται στο κείμενο ήταν το βάρος του Ζέρβα, το γεγονός δηλαδή ότι ήταν ευτραφής.

«δημοσίευσαν όλες το γενειοφόρο φωτογραφικό όγκο του ένδοξου αρχηγού του ΕΔΕΣ»

«Ο ογκώδης «στρατηγός» βγήκε στο μπαλκόνι.»

Προφανώς ο Άρης ήταν στυλάκι για αυτόν. Ας τολμούσε να τα έγραφε σήμερα αυτά.

-         - Σοβαρές ιστορικές ανακρίβειες.

«Ήταν κάποτε ο σωματοφύλακας του Παγκάλου. Τον πούλησε. Πήγε να γίνει του Κονδύλη. Τον πούλησε.»

«Ο ΕΔΕΣ ήταν εξ αρχής και έμεινε ως το τέλος ένας στρατός εμφυλίου πολέμου.»

« Αν, ωστόσο, τα κατάφερε να στριμωχτεί από τον ΕΛΑΣ πέρα από τον Άραχθο σε ένα ελάχιστο κομματάκι της χώρας, που αναγνώρισε ο ίδιος ο Ζέρβας με την υπογραφή του, καθώς και η συμμαχική αποστολή με το σύμφωνο της Πλάκας, το φταίξιμο δεν είναι δικό του.»

«Όπως δεν είναι δικό του και όταν στην Γκαζέρτα του αναγνωρίστηκε ανέλπιστα το δικαίωμα να απλώσει την τρομοκρατία του σε ενάμιση νομό της άτυχης Ηπείρου, της Ηπείρου που είναι κατά 80% φανατική και μέχρι θανάτου εαμική.»

Εν κατακλείδι,

Ο Ιωάννης Αθανασόπουλος προσφέρει μια συνοπτική άλλα έγκυρη σταχυολόγηση όλων των επιχειρημάτων που αναιρούν τις έωλες κομμουνιστικές κατηγορίες εναντίον του Ζέρβα. Δεν λειτουργεί τόσο ως θεματοφύλακας, αλλά ως εκσυγχρονιστής και αποθησαυριστής όλων  των σχετικών έγκυρων εργασιών για την Εθνική Αντίσταση. Είμαι βέβαιος ότι έχουμε να δούμε στο μέλλον πολλά ακόμη σημαντικά έργα από τον κ. Αθανασόπουλο που θα εμπλουτίσουν περισσότερο τις απόψεις και τις γνώσεις μας για την ελληνική ιστορία της Κατοχής.

Και είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός των εγκαινίων του Μουσείου Ναπολέοντος Ζέρβα στο Μεταξουργείο από τον Υπουργό Εθνικής Αμύνης Νικόλαο Παναγιωτόπουλο με την παρουσία του αρχηγού ΓΕΕΘΑ υποστράτηγου Κωνσταντίνου Φλώρου. Αξίζουν συγχαρητήρια στον κ. Αθανασόπουλο για την πολύτιμη συμμετοχή του στο όλο εγχείρημα, μια σημαντική ψηφίδα στην ελληνική ιστορική μνήμη.