Το 2019 κλείνουν ακριβώς 100 χρόνια από την ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών (ΚΤΕ), του πρώτου πολυεθνικού οργανισμού που προσπάθησε να εξασφαλίσει τη διεθνή ειρήνη και τη συνεννόηση μεταξύ κρατών μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τον Νοέμβριο του 1918. Η επέτειος αυτή πέρασε ουσιαστικά απαρατήρητη στην Ελλάδα, παρότι η χώρα μας είχε ενεργή ανάμιξη στις διαδικασίες της δημιουργίας της ΚΤΕ λόγω της συμμετοχής του τότε πρωθυπουργού, Ελευθερίου Βενιζέλου, στις διεθνείς διπλωματικές εξελίξεις εκείνης της περιόδου. Παρά ταύτα, η Ελλάδα έδωσε το παρόν στους φετινούς διεθνείς εορτασμούς της επετείου με μια ημερίδα που οργάνωσε η μόνιμη ελληνική αντιπροσωπεία στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη (έδρα και της ΚΤΕ) στις 27 Νοεμβρίου. Τη σχετική πρωτοβουλία ανέλαβε ο επικεφαλής του Γραφείου Δημόσιας Διπλωματίας της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ελλάδας στη Γενεύη, κ. Νίκος Οικονομίδης, με την έγκριση του μονίμου αντιπροσώπου της χώρας μας, πρέσβυ κ. Παναγιώτη Στουρνάρα, και την οργανωτική υποστήριξη του κ. Αζιέλ-Φιλίππου Γουλανδρή, συντονιστή της World Federation of UN Associations (WFUNA). Η ημερίδα αυτή είχε ως θέμα τον Ελευθέριο Βενιζέλο και την Κοινωνία των Εθνών (“Eleftherios Venizelos and the League of Nations”) και πραγματοποιήθηκε στη Villa Bocage, στα προάστια της Γενεύης, παλαιότερα δημοφιλούς καταλύματος του Λέοντα Τολστόι κατά τα διαστήματα της παραμονής του στην πόλη και σημερινής έδρας της WFUNA.
Ως ομιλητές είχαν προσκληθεί οι δόκτορες Νίκος Νικολούδης (από την Ελλάδα) και Ματέο Καμπανιόλο (από την Ελβετία). Οι ομιλίες έγιναν στα αγγλικά και το ακροατήριο ήταν διεθνές. Ο υπογράφων ανέπτυξε το θέμα “Eleftherios Venizelos and the Foundation of the League of Nations”, ενώ ο δρ. Καμπανιόλο αναφέρθηκε στις διαδικασίες που οδήγησαν στην επιλογή της Γενεύης ως έδρας της ΚΤΕ, καθώς και στην οργάνωση του φιλελληνικού κινήματος στην Ελβετία την περίοδο 1918-19, που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Ελ. Βενιζέλου και κατέληξε στην ίδρυση του Ελβετοελληνικού Συνδέσμου ο οποίος δραστηριοποιείται έως σήμερα.
Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή του Έλληνα πρωθυπουργού στις διαδικασίες που οδήγησαν στην ίδρυση της ΚΤΕ, ο δρ Νικολούδης αναφέρθηκε κατ’ αρχήν στις συνθήκες που έφεραν την Ελλάδα στα συνέδρια της Ειρήνης το 1919-20, ως αποτέλεσμα της συμβολής της στη διάσπαση του Μακεδονικού μετώπου χάρη στις εννέα μεραρχίες που παρέταξε σε αυτό. Κατά τις διπλωματικές διαδικασίες που ακολούθησαν, αρχικά στο Λονδίνο και στη συνέχεια στο Παρίσι, ο Βενιζέλος δημιούργησε ένα πολύ καλό κλίμα επαφών κυρίως με τον πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Λόυντ Τζώρτζ και τον πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντρω Ουίλσον, διαβλέποντας ότι ιδιαίτερα ο τελευταίος θα έπαιζε τον κρισιμότερο ρόλο στην ελληνική προσπάθεια για την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας. Γνωρίζοντας τη σφοδρή επιθυμία του Ουίλσον να κατοχυρώσει την ίδρυση της ΚΤΕ, συντάχθηκε αναφανδόν με την άποψή του. Επρόκειτο για έναν ευφυή διπλωματικό ελιγμό ο οποίος πάντως εξυπηρετούσε (κατά τον Βενιζέλο) και τα συμφέροντα της Ελλάδας ως μικρής χώρας η οποία θα εύρισκε σε αυτό τον οργανισμό ένα βήμα προβολής των απόψεών της.
Ο Βενιζέλος ήταν και προσωπικά υποστηρικτής της ειρηνικής επίλυσης των διεθνών διαφορών, και τις σχετικές απόψεις του υποστήριξε τουλάχιστον σε δύο περιπτώσεις: στην Ένωση της Κοινωνίας των Εθνών (League of Nations Union), έναν πρόδρομο ισχυρό φορέα υποστήριξης της ίδρυσης (και αργότερα των δραστηριοτήτων) της ΚΤΕ, όπως και στην ίδια την ΚΤΕ. Επιπλέον, χρησιμοποίησε επιδέξια το επιχείρημα της δυνητικής εμπλοκής της ΚΤΕ κατά τις διαπραγματεύσεις για την παράδοση της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, για την οποία ο πρόεδρος Ουίλσον προτιμούσε να παραμείνει υπό βουλγαρική κατοχή. Η θετική παρουσία του σε όλες τις διπλωματικές διεργασίες εκτιμήθηκε ιδιαίτερα, με αποτέλεσμα να προσφερθεί στην Ελλάδα μία από τις πέντε μη μόνιμες θέσεις στο Εκτελεστικό Συμβούλιο («Συμβούλιο Ασφαλείας») της ΚΤΕ, και στον ίδιο να προταθεί να αναλάβει καθήκοντα πρώτου καγκελλαρίου («Γενικού Γραμματέα») της ΚΤΕ. Την πρόταση αυτή αρνήθηκε τον Φεβρουάριο του 1919, με το εύλογο επιχείρημα ότι η Ελλάδα τον χρειαζόταν περισσότερο.
Η αναγνώριση των διπλωματικών προσπαθειών του Βενιζέλου επιστεγάστηκε όχι μόνο με την υπογραφή των συνθηκών του Νεϊγύ (1919) και των Σεβρών (1920), με τις οποίες η Μεγάλη Ιδέα έπαιρνε απτή μορφή, αλλά και με ευνοϊκά σχόλια από τον Ουίλσον, τον Λόυντ Τζωρτζ, επώνυμους Βρετανούς διπλωμάτες, και την εφημερίδα Τάιμς του Λονδίνου. Στη δημιουργία αυτής της διθυραμβικής ατμόσφαιρας αναμφίβολα έπαιξε ρόλο και το ελληνικό «προπαγανδιστικό δίκτυο» που είχε οργανωθεί την ίδια περίοδο σε διάφορα σημεία της Ευρώπης, κυρίως στο Λονδίνο (μέσω της ίδρυσης της έδρας Κοραή στο King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου) και τη Γενεύη (μέσω της ίδρυσης του Ελβετοελληνικού Συνδέσμου).
Δυστυχώς αυτές οι προσπάθειες δεν καρποφόρησαν στον βαθμό που αναμενόταν, καθώς η παραίτηση του Κλεμανσώ (του «πρωθυπουργού της νίκης» της Γαλλίας), στις 17 Ιανουαρίου 1920 και η εκλογική ήττα του Βενιζέλου και του Ουίλσον τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου άλλαξαν το διεθνές κλίμα εις βάρος της Ελλάδας. Ταυτόχρονα οι αλλαγές αυτές αποδυνάμωσαν και την ΚΤΕ, ενθαρρύνοντας τις ρεβανσιστικές διαθέσεις της ηττημένης Γερμανίας, ενώ συνέβαλαν σημαντικά και στην τραγική κατάληξη της μικρασιατικής εκστρατείας.
Ο αντίκτυπος της ημερίδας υπήρξε θετικός, ιδιαίτερα μεταξύ των ξένων ακροατών, και δημιούργησε ελπίδες για την ανάληψη παρόμοιων πρωτοβουλιών «πολιτιστικής διπλωματίας» και στο μέλλον από τη χώρα μας.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).
Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.