Τα τραμ της Θεσσαλονίκης: Ταξίδι στο παρελθόν

Συντάκτης: Άννα Αγγελοπούλου

Ταξιδεύοντας στο παρελθόν με τα τραμ (τους τροχιοδρόμους) της Θεσσαλονίκης.

Οι τροχιόδρομοι (δηλαδή τα τραμ) εμφανίστηκαν ως λαϊκά μέσα μεταφοράς στη Θεσσαλονίκη την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, όταν η πόλη ήταν κοσμοπολίτικο κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια.
Πιο πριν το συγκοινωνιακό μέσο που εξυπηρετούσε τους Θεσσαλονικείς ήταν οι ιππήλατες άμαξες. Το 1893 ξεκίνησε τη διαδρομή του το πρώτο τραμ της Θεσσαλονίκης, το οποίο ήταν ιππήλατο, δηλαδή η κινητήριος δύναμή του ήταν τα άλογα. Η κατασκευή και η λειτουργία των τροχιοδρόμων της Θεσσαλονίκης ανατέθηκαν από τις Οθωμανικές αρχές σε μια Βελγική Εταιρεία, η οποία ανέλαβε και τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης.


Η παραλιακή λεωφόρος Νίκης στην προκυμαία της Θεσσαλονίκης γύρω στα 1900. Διακρίνεται το ιππήλατο τραμ.


Μια άλλη όψη της Λεωφόρου Νίκης με το ιππήλατο τραμ. Στο βάθος ο Λευκός Πύργος.


Όψη της παραλιακής Λεωφόρου Νίκης λίγα χρόνια αργότερα. Το τραμ έχει γίνει ηλεκτροκίνητο. Διακρίνονται και λίγα αυτοκίνητα.


Το 1905 οι ιππήλατες άμαξες του τραμ τοποθετήθηκαν σε σιδηροτροχιές και το 1907-1908 οι τροχιόδρομοι έγιναν ηλεκτροκίνητοι και η πόλη ηλεκτροφωτίστηκε από την "Εταιρεία Τροχιοδρόμων και Ηλεκτροφωτισμού". Στην πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα η πόλη της Θεσσαλονίκης εκσυγχρονιζόταν και ο ηλεκτρισμός ερχόταν για να "φωτίσει" και να διευκολύνει τη ζωή των κατοίκων της, τουλάχιστον αυτών που ζούσαν σε αστικές γειτονιές. Η ζωή αποκτούσε και πιο γρήγορους ρυθμούς, αφού το 1908 κυκλοφόρησε το πρώτο ηλεκτροκίνητο τραμ. Παραγγέλθηκαν από Βέλγικο εργοστάσιο 30 οχήματα, τα οποία ανέπτυσσαν ταχύτητα 15 με 20 χλμ την ώρα. Σε λίγο θα έκαναν την εμφάνισή τους και τα πρώτα αυτοκίνητα στην πόλη. 


Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην παραλιακή λεωφόρο Νίκης, έτσι όπως φαινόταν από την πλευρά του Λευκού Πύργου.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην πλατεία του Λευκού Πύργου.

Οι διαδρομές του τραμ της Θεσσαλονίκης αρχικά ήταν δύο: 

-Η πρώτη ακολουθούσε τη διαδρομή Ντεπώ-Βασ. Όλγας-Παραλία-Πλατεία Ελευθερίας-Τελωνείο. Το 1926 οι γραμμές από την παραλία ξηλώθηκαν και τοποθετήθηκαν στην οδό Τσιμισκή και Παύλου Μελά. Το τραμ κατέληγε στη συμβολή Τσιμισκή, Βενιζέλου, Αγ. Μηνά και Ιων. Δραγούμη. Έτσι, σταμάτησε η κυκλοφορία των τραμ από την παραλιακή λεωφόρο.

-Η δεύτερη διαδρομή ήταν Λευκός Πύργος-Εθνικής Αμύνης-Συντριβάνι-Εγνατία-Βαρδάρι-Παλαιός Σιδηροδρομικός Σταθμός-Μπεχτσινάρ. 

Οι γραμμές ήταν διπλής κατεύθυνσης. Μια μονή γραμμή στρώθηκε και στην οδό 25ης Μαρτίου έως την οδό Κωνσταντινουπόλεως. Το 1926 στρώθηκε και η γραμμή Λεωφόρος Στρατού-Νοσοκομείο Χιρς (Ιπποκράτειο) που αργότερα επεκτάθηκε έως την οδό 25ης Μαρτίου.

Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο οι γραμμές που λειτούργησαν ήταν τρεις: Aποθήκη-Τσιμισκή/Ίων. Δραγούμη, Χαριλάου-Πλατεία Μεταξά (Βαρδάρι) και Αποθήκη-Χαριλάου.


Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Εγνατίας.


Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Χαμιντιέ, σημερινή οδό Εθνικής Αμύνης.


Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Χαμιντιέ, σημερινή οδό Εθνικής Αμύνης.

Το ιππήλατο τραμ περνούσε κάτω από την Αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα).

Λίγα χρόνια αργότερα το ηλεκτροκίνητο τραμ περνούσε κάτω από την Καμάρα.
Εικόνα που ακόμα θυμούνται με νοσταλγία οι παλιοί Θεσσαλονικείς. Θυμούνται επίσης το χαρακτηριστικό ήχο που έκανε το όχημα πάνω στις σιδηροτροχιές.

Το 1954 ξηλώθηκε η γραμμή της 25ης Μαρτίου και καταργήθηκαν οι σιδηροτροχιές στις οδούς Βασ. Γεωργίου και Βασ. Όλγας, ενώ το 1957, πενήντα χρόνια περίπου από τη λειτουργία του ηλεκτροκίνητου τραμ στην πόλη, διακόπηκε οριστικά η κυκλοφορία του στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Το Καλοκαίρι του 1957 ήταν το τελευταίο καλοκαίρι για τους τροχιοδρόμους της Θεσσαλονίκης. Στις 27 Ιουλίου 1957 πέρασε για τελευταία φορά το τραμ κάτω από την Καμάρα και την οδό Εγνατίας. Τα παιδιά και οι τολμηροί νεαροί σταμάτησαν οριστικά να κάνουν "σκαλωμαρία", δηλαδή να κρέμονται κρυφά από τον εισπράκτορα και τον τραμβαγιέρη στις σκάλες του οχήματος.

Για τις παλιές φωτογραφίες, βλ. http://culture.thessaloniki.gr/gr/areas.asp και http://culture.thessaloniki.gr/gr/streets.asp
Για πληροφορίες για τα τραμ της Θεσσαλονίκης, βλ. http://www.gregoriou.itgo.com/photo6.html
και Στρ. Σιμιτζής, Κάποτε στη Θεσσαλονίκη, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2007, σσ.127-134.

Σχόλια

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας