[Αριστοτέλης] ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Εισαγωγή, μετάφραση και σχόλια: Βασίλειος Α. Κύρκος – Χρήστος Π. Μπαλόγλου Εκδόσεις Ηρόδοτος

 γράφει ο κ. Νίκος Νικολούδης, διδάκτωρ Ιστορίας πανεπιστημίου Λονδίνου


Ο ισχυρισμός ότι ο Αριστοτέλης ήταν ένας από τους πολυγραφότερους συγγραφείς της αρχαίας Ελλάδας πιθανότατα δεν αποτελεί υπερβολή. Ακόμη όμως και αν δεν υπήρξε ο πολυγραφότερος, ο Αριστοτέλης αναγνωριζόταν σχεδόν ομόφωνα ως ο σοφότερος μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, γεγονός το οποίο αποδεικνύεται από την ευρύτατη διάδοση των έργων του, τόσο γεωγραφικά όσο και διαχρονικά. Υπ’ αυτές τις συνθήκες λοιπόν δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι αρκετοί μεταγενέστεροι αρχαίοι συγγραφείς, σαφώς κατώτερου πνευματικού διαμετρήματος από το δικό του, «σφετερίσθηκαν» το όνομά του, αποδίδοντας στον μεγάλο φιλόσοφο δικά τους πονήματα προκειμένου να εξασφαλίσουν γι’ αυτά την αναγνώριση και διάδοση την οποία δεν θα μπορούσαν να κατοχυρώσουν εάν προβάλλονταν με το δικό τους όνομα. 

Ένα τέτοιο έργο αποτελούν και τα Οικονομικά, έργο το οποίο μέχρι την εποχή μας αποδιδόταν στον μεγάλο Σταγειρίτη, παρότι στην πραγματικότητα αποτελεί ένα συμπίλημα απόψεών του συναρμοσμένων επιτήδεια με ιδέες ενός άγνωστου σ’ εμάς περιπατητικού φιλοσόφου του 1ου αιώνα π.Χ. (όπως τουλάχιστον φαίνεται από το ύφος του έργου και τα αναφομοίωτα στοιχεία από άλλα έργα του Αριστοτέλη, όπως τα Ηθικά Νικομάχεια, τα Πολιτικά και τη Ρητορική). Το έργο αυτό παρέμενε μέχρι πρόσφατα αμετάφραστο στις σειρές αρχαίας ελληνικής γραμματείας που κυκλοφορούν στη χώρα μας. Η πρόσφατη όμως έκδοσή του από έναν εκδοτικό οίκο που ειδικεύεται στην έκδοση επιστημονικών συγγραμμάτων υψηλού επιπέδου το καθιστά πλέον γνωστό σε κάθε ενδιαφερόμενο μελετητή της αρχαίας γραμματείας, και μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία, λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης που ταλανίζει τη χώρα μας, τα έργα οικονομικού περιεχομένου βρίσκονται στην πρώτη σειρά του αναγνωστικού ενδιαφέροντος. 

Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημανθεί ότι, παρά την ψευδώνυμη αναγωγή του στον Αριστοτέλη, το έργο κάθε άλλο παρά στερείται ενδιαφέροντος. Αντίθετα, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των αρχαιοελληνικών ιδεών για την οικονομία οι οποίες, παρότι απέχουν αρκετά από τις σύγχρονες αντιλήψεις της οικονομικής επιστήμης, έχουν έναν πρακτικό και ηθικό χαρακτήρα, αποβλέποντας στην επίτευξη της καλώς εννοούμενης ευδαιμονίας από τα άτομα και, ευρύτερα, τις πόλεις. Τις ιδέες αυτές είχε επεξεργαστεί κατά κύριο λόγο ο Ξενοφών, η «σκιά» του οποίου βρίσκεται πίσω από το έργο. 

Το κείμενο διαρθρώνεται σε τρία τμήματα («βιβλία»), από τα οποία τα δύο πρώτα σώζονται στο πρωτότυπο ενώ το τρίτο σε δύο μεταγενέστερες λατινικές μεταφράσεις, του 13ου και του 15ου αιώνα. Το πρώτο τμήμα αποτελεί ουσιαστικά ένα εγχειρίδιο οικιακής οικονομίας. Στο δεύτερο εξετάζεται η δημοσιονομική πολιτική των πόλεων-κρατών και αναλύονται 41 τεχνάσματα αντίστοιχων Ελλήνων και βάρβαρων ηγεμόνων με τα οποία αντιμετώπισαν την έλλειψη των χρημάτων που απαιτούνταν για την υλοποίηση της πολιτικής τους. Τέλος, το τρίτο μέρος αποτελεί ένα είδος «χρηστομάθειας», καθώς περιλαμβάνει υποδείξεις και συμβουλές για την καλύτερη διαχείριση των πάσης φύσεως καθημερινών προβλημάτων μιας οικογένειας. Υπ’ αυτή την έννοια αποτελεί μια «επανάληψη» του πρώτου μέρους.

Η μετάφραση, ο σχολιασμός και γενικότερα η επιστημονική ανάδειξη του έργου αποτελεί κοινή προσπάθεια δύο καταξιωμένων επιστημόνων, του ιστορικού της φιλοσοφίας, καθηγητή Βασιλείου Κύρκου, και του ιστορικού της οικονομίας, δόκτορα Χρήστου Μπαλόγλου, χάρη στους οποίους οι Έλληνες αναγνώστες έχουν πλέον στη διάθεσή τους ακόμη ένα αξιόλογο έργο της αρχαιοελληνικής γραμματείας.

Σχόλια

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας