Άρτεμις Κούπερ ΠΑΤΡΙΚ ΛΗ ΦΕΡΜΟΡ μια περιπέτεια, Εκδόσεις Μεταίχμιο Αθήνα 2012, σελ. 635

γράφει ο Νίκος Νικολούδης, διδάκτωρ Ιστορίας του πανεπιστημίου του Λονδίνου

Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ είναι ένα πρόσωπο το οποίο δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Όσοι έχουν εντρυφήσει στα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής στην Ελλάδα είναι σχεδόν απίθανο να μην έχουν πληροφορηθεί τη συμμετοχή του στη θρυλική για τη «θρασύτητά» της απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε από τη γερμανοκρατούμενη Κρήτη. Παράλληλα, στους αναγνώστες της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας είναι γνωστός κυρίως από τα δύο βιβλία του με τους τίτλους «Μάνη» και «Ρούμελη», με τα οποία διαφήμισε κατά τον καλύτερο τρόπο πτυχές της ιστορίας και της λαογραφίας της χώρας μας στο διψασμένο για εξωτικές αφηγήσεις αναγνωστικό κοινό του μεταπολεμικού αγγλόφωνου κόσμου. 
Ο διαχρονικός δεσμός του Φέρμορ με τη χώρα μας τεκμηριώθηκε πέραν πάσης αμφιβολίας μετά τη μόνιμη εγκατάστασή του στην Καρδαμύλη της μεσσηνιακής Μάνης, όπου έζησε με τη σύζυγό του από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 έως τις παραμονές του θανάτου του. Για όλους αυτούς τους λόγους ο Φέρμορ αποτελεί μέχρι σήμερα για πολλούς την επιτομή ενός σύγχρονου φιλέλληνα, έναν Βρετανό Αλέξη Ζορμπά, η μορφή μάλιστα του οποίου αποτυπώθηκε πρόσφατα (με άλλο όνομα) και στον κινηματογράφο (στην πρόσφατη ταινία με τίτλο Before Midnight, ένα μέρος της οποίας γυρίστηκε στην κατοικία του, στην Καρδαμύλη). Το σίγουρο είναι πως, σε κάθε περίπτωση, αποτελούσε έναν σπάνιο συνδυασμό τυχοδιώκτη, περιηγητή, λογίου, κομμάντο, κατασκόπου και bon viveur (ίσως και αρκετών ακόμη άλλων, λιγότερο εμφανών ιδιοτήτων). Υπ’ αυτή την έννοια υπήρξε ένας από τους τελευταίους διαχρονικούς εκπροσώπους μιας ειδικής κατηγορίας Βρετανών με πνεύμα  περιπέτειας οι οποίοι με τις ενέργειές τους συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. 
 
Παρά την πολυσχιδή δράση του, πεθαίνοντας ο Φέρμορ δεν άφησε πίσω του ούτε ημερολόγιο ούτε απομνημονεύματα, γεγονός το οποίο καθιστούσε εκ προοιμίου ιδιαίτερα δυσχερή οποιαδήποτε αποτίμηση της ζωής και της δράσης του (όχι πάντως και του φιλολογικού του έργου, το οποίο έχει ήδη αξιολογηθεί επαρκώς). Επιπλέον, στον ίδιο δεν άρεσε ιδιαίτερα να μιλά για ορισμένες πτυχές της ζωής του (ο γράφων έχει προσωπική πείρα). Η επίγεια παρουσία του λοιπόν θα εξακολουθούσε να συγκαλύπτεται από το φωτοστέφανο της πολεμικής του δράσης, εάν δεν είχε μεσολαβήσει η ευνοϊκή συγκυρία της γνωριμίας του με τη συγγραφέα της βιογραφίας του. Η Άρτεμις Κούπερ, κόρη του γνωστού ιστορικού, λόρδου Τζων Τζούλιους Νόριτς, και σύζυγός του επίσης γνωστού πολεμικού συγγραφέα Άντονυ Μπήβορ, ιστορικός και η ίδια, γνώρισε τον Φέρμορ αρκετά χρόνια πριν από τον θάνατό του και, σταδιακά, κατόρθωσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του, ώστε τελικά να της επιτρέψει να ταξινομήσει το αρχείο που διατηρούσε στην Καρδαμύλη. Κατ’ αυτό τον τρόπο υπήρξε το καταλληλότερο πρόσωπο για να γράψει τη βιογραφία του. Σ’ αυτήν παραθέτει ένα πλήθος στοιχείων τα οποία, χωρίς να κουράζουν τον αναγνώστη (χάρη στην εξαίρετη μετάφραση του γνωστού συγγραφέα-δημοσιογράφου Ηλία Μαγκλίνη), αποκαλύπτουν το μεγάλο εύρος των ενδιαφερόντων του και την πολύπλευρη προσωπικότητά του. 


Εάν ο Φέρμορ είχε εγγόνια, θα ήταν ένας υπέροχος παππούς, αφηγούμενος ένα πλήθος από «εξωτικές» ιστορίες. Χάρη στη βιογραφία του από την Κούπερ, σε εγγόνια του μεταρέπονται πλέον όλοι οι αναγνώστες της, διαβάζοντας ένα έργο το οποίο, εάν δεν ήταν ιστορικό αφήγημα αλλά μυθιστόρημα, εύκολα θα μπορούσε να καταστεί ένα διεθνές μπεστ σέλλερ!

Σχόλια

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας