Η μοιραία Ελληνική προέλαση προς την Άγκυρα και οι κατηγορίες περί "εγκατάλειψης θέσης" εναντίον του διοικητή του Β΄ Σώματος στρατού πρίγκιπα Ανδρέα (μέρος Α΄)

Η μεγαλειώδης προέλαση του Ελληνικού στρατού στο Μικρασιατικό μέτωπο τον Ιούλιο του 1921 έφερε σε δύσκολη θέση τον Κεμάλ ο οποίος κι διέταξε την τακτική υποχώρηση των μονάδων του πέρα από τον Σαγγάριο. Ο Τουρκικός στρατός οχυρώθηκε στα υψώματα σε μια δύσβατη περιοχή γύρω από την Άγκυρα ευνοϊκή για αμυντικό αγώνα, έτοιμος για την τελική αναμέτρηση. Ο Ελληνικός στρατός κατείχε την γραμμή Εσκί Σεχίρ - Κιουτάχεια- Αφιόν Καραχισάρ και βρισκόταν στο δίλημμα αν όφειλε να προελάσει  προς καταδίωξη του εχθρού στα ενδότερα της Ανατολίας η να αμυνθεί στην γραμμή συνθήκης. Η μοιραία απόφαση για προέλαση πάρθηκε ομόφωνα από το στρατιωτικό συμβούλιο στην Κιουτάχεια με την έγκριση από το γενικό επιτελείο (Πάλλης - Σαρηγιάννης) και την συγκατάθεση του αρχιστράτηγου Παπούλα μετά από πολλούς αρχικούς δισταγμούς κι παρά την αντίθετη γνώμη του διευθυντή του ΙV γραφείου της στρατιάς Γεωργίου Σπυρίδωνος. Κατά της παρακινδυνεμένης εκστρατείας τάχθηκαν πολλοί μέραρχοι, τουλάχιστον δύο σωματάρχες (Κοντούλης, πρίγκιπας Ανδρέας) αλλά και ο πρίγκιπας Νικόλαος. Λίγα χρόνια μετά ο Παπούλας θα προσπαθήσει (αποτυχημένα κατά την γνώμη μου) να ρίξει όλες τις ευθύνες για την προέλαση στον Ξενοφώντα Στρατηγό (βλέπε η Αγωνία ενός Έθνους σελ. 111).
Ο Ελληνικός στρατός ήταν διαιρεμένος σε τρία σώματα σώματα στρατού (Α΄ Β΄ Γ΄)  με διοικητές τους υποστράτηγο Αλέξανδρο Κοντούλη, υποστράτηγο πρίγκιπα Ανδρέα και υποστράτηγο Πολυμενάκο αντίστοιχα. Διοικητής του Β΄ Σώματος στρατού στην πρώτη προέλαση ήταν ο υποστράτηγος Αριστοτέλης Βλαχόπουλος ο οποίος με απόφαση του αρχιστράτηγου  Παπούλα αντικαταστάθηκε από τον πρίγκιπα Ανδρέα διοικητή της ΧΙΙ μεραρχίας, λόγω δήθεν στρατιωτικής επετηρίδας, αλλά στην πραγματικότητα λόγω χαμηλής επίδοσης στην πρώτη προέλαση. Σύμφωνα με το σχέδιο τα δύο σώματα Α΄ και Γ΄ προωθήθηκαν κατά μέτωπο ενώ το Β΄ κινήθηκε δυτικά κυκλικά μέσα από την Αλμυρή Έρημο με πρόθεση να κυκλώσει και να αιφνιδιάσει τον εχθρό. Οι δυσκολίες της προέλασης ήταν μεγάλες καθώς οι αποστάσεις από την Σμύρνη είχαν αυξηθεί με αποτέλεσμα να δυσκολεύει η προώθηση πυρομαχικών και πολεμοφοδίων στην πρώτη γραμμή. Τα τρία σώματα διέβησαν τον Σαγγάριο σχετικά εύκολα και προωθήθηκαν ως τους ορεινούς όγκους που δέσποζαν στην τοποθεσία χωρίς να συναντήσουν σοβαρή αντίσταση.
Στις 9 Αυγούστου οι Ελληνικές δυνάμεις συνάντησαν τον Τουρκικό στρατό αποφασισμένο να δώσει την αποφασιστική μάχη στις καλύτερες δυνατές συνθήκες για τον ίδιο. Απέναντι από το Γ΄ Σώμα στρατού βορειανατολικά βρισκόταν το όρος Γιλντίζ, στο κέντρο της παράταξης το Α΄ σώμα στρατού βρισκόταν το όρος Αρντίζ και στο δεξιό της παράταξης το Β΄ Σώμα στρατού το όρος Κάλε Γκρότο, όλα οχυρωμένα από τον Τουρκικό στρατό που είχε και άλλες δύο οχυρωμένες γραμμές αμύνης πίσω από αυτά. Η μάχη ξεκίνησε με καλούς οιωνούς για τους Έλληνες καθώς και τα τρία σώματα πίεζαν τους Τούρκους και κέρδιζαν συνεχώς έδαφος έχοντας αξιοσημείωτες τοπικές επιτυχίες καταλαμβάνοντας την πρώτη γραμμή Τουρκικής αμύνης, αλλά με πολύ μεγάλο κόστος. Οι συνθήκες συνεχώς χειροτέρευαν για τους Έλληνες καθώς υπήρχε έλλειψη τροφών και πυρομαχικών, το ηθικό των οπλιτών έπιπτε καθώς οι απώλειες αυξάνονταν και φαινόταν το δύσκολο του εγχειρήματος ενώ αύξανε η ισχυρή οργανωμένη Τουρκική αντίσταση με ανεξάντλητα πυρομαχικά και φονικά πυρά πυροβολικού πολύ ανώτερου από το αντίστοιχο Ελληνικό. Για να γίνει αντιληπτό σε τι βαθμό οι Ελληνικές δυνάμεις είχαν εξαντληθεί, η ταξιαρχία ιππικού που διέθετε το Β΄ Σώμα στρατού, δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα άλογα της, καθώς αυτά είχαν τελείως εξαντληθεί λόγω έλλειψης τροφής και οι αναβάτες τους χρησιμοποιούνταν ως πεζικάριοι.
  

Μετά από πολύ μεγάλες απώλειες, το Β΄ Σώμα στρατού κατέλαβε το Κάλε Γκρότο το απόγευμα της 17ης Αυγούστου σύμφωνα με το εκπονηθέν σχέδιο και τις διαταγές του επιτελείου (που όμως φαίνεται ότι είχε λανθασμένους χάρτες που δεν περιέγραφαν το ορεινό της τοποθεσίας, ενώ δεν είχε υπολογίσει ότι οι Τούρκοι θα είχαν αρκετό χρόνο ώστε να οχυρώσουν το Κάλε Γκρότο). Το Β΄ Σώμα στρατού όμως είχε πολύ μεγάλες απώλειες με το άνθος των οπλιτών του εκτός μάχης. Το βράδυ εκείνης της φρικτής ημέρας η παρατακτή δύναμη του σώματος ήταν 9.000 άνδρες έχοντας απολέσει το 30% της δύναμης του. Το Γ΄ και το Α΄ Σώμα στρατού είχαν επίσης επιτύχει να καταλάβουν θέσεις του εχθρού έχοντας βαρύτατες απώλειες, η κατάσταση για την Ελληνική πλευρά συνεχώς επιδεινωνόταν, ενώ υπήρχε και μια απόσταση 9 χιλιομέτρων που χώριζε το Α΄ και το Β΄ Σώμα με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλος κίνδυνος συνολικής κατάρρευσης της Ελληνικής παράταξης. Άλλος πολύ σοβαρός κίνδυνος για την ασφάλεια της στρατιάς, ήταν ότι το επιτελείο δεν είχε κρατήσει καμία εφεδρεία είτε για επιθετικό η αμυντικό ελιγμό, αντιθέτως όλες οι μονάδες της είχαν εμπλακεί στον αγώνα και είχαν απώλειες. Ήδη οι Τούρκοι στις 16 Αυγούστου απειλούσαν να διακόψουν τον ανεφοδιασμό της στρατιάς από τον Σαγγάριο, κάτι που εξανάγκασε το επιτελείο να ζητήσει από το Β΄Σώμα να στείλει αμέσως μια μεραρχία από τις τρεις που διέθετε.
Οι Σωματάρχες και ο Αρχιστράτηγος Παπούλας
Ενδεικτικό της κρισιμότητας ήταν ότι στις 21 Αυγούστου δόθηκε διαταγή από το γενικό επιτελείο στα τρία σώματα να οργανωθούν αμυντικά στις τοποθεσίες που κατείχαν και να ξεκουράσουν τα στρατεύματα τους, ενώ είχε στείλει μήνυμα στην Κυβέρνηση με το οποίο παρουσίαζε την κρισιμότητα της κατάστασης και (αν είναι δυνατόν!) ζητούσε από τον υπουργό στρατιωτικών Θεοτόκη και τον Γούναρη να αποφασίσουν. Σε αυτή την πολύ δύσκολη συγκυρία, ο σωματάρχης υποστράτηγος Ανδρέας με έμμεσο τρόπο προσπάθησε να υποδείξει -κατά τον ίδιο- τον μοναδικό τρόπο λύσης του προβλήματος: Το Β΄ σώμα στρατού θα απαγκιστρωνόταν εντελώς από τον τομέα του Καλε Γκρότο και θα τασσόταν στον τομέα του Γ΄ Σώματος στρατού, όπου θα εξασφάλιζε την γραμμή επικοινωνίας της στρατιάς και θα βοηθούσε για μια επίθεση στο τομέα αυτόν ο οποίος δεν ήταν το ίδιο καλά οχυρωμένος με τους άλλους. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, η επίθεση αυτή ίσως ξεκλείδωνε την τοποθεσία και οδηγούσε στην κατάληψη της Άγκυρας. Σύμφωνα με το σκεπτικό του, αν τα τρία Σώματα συνέχιζαν τις επιθέσεις εναντίον οχυρωμένων ορεινών όγκων, στην Άγκυρα θα έμπαινε ο αρχιστράτηγος Παπούλας χωρίς στρατό.  


Τις ιδέες αυτές τις έγραψε ο συνταγματάρχης Γαβαλιάς επιτελάρχης του Β΄ Σώματος στρατού στον Παπούλα εν είδει ανεπίσημης επιστολής καθώς οι δύο αξιωματικοί ήταν στενοί φίλοι (και απότακτοι φυσικά) από την εποχή των Βαλκανικών πολέμων. Ο Παπούλας με σημείωμα του απάντησε - ιδιαίτερα συγκινημένος κατά τον Ανδρέα- ότι συμφωνούσε με το σχέδιο και ότι ήδη ετοίμαζε το επιτελείο την εφαρμογή του, με την διαφορά όμως ότι στον τομέα του Κάλε Γκρότο θα παρέμενε μια μεραρχία. Στην ανταπάντηση του ο Γαβαλιάς πρότεινε να παραμείνει η μεραρχία όπισθεν του Α΄Σώματος στρατού ως εφεδρεία. Στις 24 Αυγούστου, το επιτελείο διέταξε τα σώματα να παραμείνουν σε αμυντική διάταξη, αλλά την 25η Αυγούστου η διαταγή του επιτελείου περιέγραφε σημαντικές Τουρκικές συγκεντρώσεις απέναντι από το Γ΄ Σώμα στρατού. Ο κύριος φόβος του επιτελείου ήταν ότι μια πιθανή δυνατή Τουρκική επίθεση ίσως οδηγούσε το Γ΄ Σώμα στρατού σε κατάρρευση, συνεπακόλουθη απώλεια των γραμμών ανεφοδιασμού της στρατιάς και συνολική καταστροφή της. Η διαταγή της 26ης Αυγούστου διέταζε τα δύο σώματα (Α΄ και Β΄) να είναι έτοιμα για "απεγνωσμένη και λυσσαλέα" επίθεση στους τομείς τους για να ελαφρύνουν την θέση του Γ΄ που όφειλε να πολεμήσει μέχρις εσχάτων, ενώ ανέφερε ρητώς ότι το Β΄ Σώμα δεν θα προλάβαινε να εκτελέσει τον ελιγμό που είχε συζητηθεί τις προηγούμενες μέρες ώστε να βοηθήσει το Γ΄ Σώμα εγκαίρως (Αρχείο ΔΙΣ/Φ.265/Ε1). 

Η διαταγή αυτή όμως προβλημάτισε εκτός από τον υποστράτηγο Ανδρέα και την διοίκηση του Α΄ σώματος στρατού (όπως καταγράφεται αυτό στην επίσημη Ιστορία του ΓΕΣ) καθώς αφ΄ ενός έδειχνε ότι το επιτελείο δεν εμπιστευόταν το Γ΄ Σώμα καθόλου, αφετέρου οι αντικειμενικοί σκοποί που έθετε η διαταγή δεν ήταν ρεαλιστικοί καθώς οι αντίπαλες Τουρκικές μονάδες απείχαν σχεδόν 9 χιλιόμετρα και ήταν άριστα οργανωμένες. Έτσι μια πιθανή "απεγνωσμένη και λυσσαλέα" επίθεση δεν θα έφερνε απολύτως κανένα άμεσο κέρδος για το Γ΄ Σώμα πλην των μεγάλων απωλειών για τους Έλληνες. Επίσης και τα δύο επιτελεία των Σωμάτων είχαν πληροφορίες ότι καμία σοβαρή Τουρκική μετακίνηση δεν είχε συμβεί ως εκείνη την στιγμή για να δικαιολογεί τους φόβους του επιτελείου. Το Α΄ Σώμα στρατού είχε απέναντι του τέσσερις πλήρεις Τουρκικές μεραρχίες. Η ηγεσία του Α΄ Σώματος στρατού θεωρούσε πολύ καλύτερη λύση την μετακίνηση του Β΄ Σώματος στον τομέα του Γ΄ Σώματος σύμφωνα με το σχέδιο του υποστράτηγου πρίγκιπα Ανδρέα η οποία μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς πρόβλημα (Ιστορία ΓΕΣ, επιχειρήσεις προς Άγκυρα, τ. 5, σελ. 35).

Όταν έφτασε η διαταγή για "απεγνωσμένη και λυσσαλέα επίθεση" στον πρίγκιπα Ανδρέα αυτός εξεπλάγη καθώς περίμενε διαταγή να μεταφερθούν οι μονάδες του πίσω από το Γ΄ Σώμα όπως υποτίθεται πως είχε δεχθεί ο Παπούλας στην απάντηση του στον Γαβαλιά και ήταν σύμφωνο και το επιτελείο του Α΄ Σώματος (διοικητής υποστράτηγος Κοντούλης, επιτελάρχης Στυλιανός Γονατάς). Σύμφωνα με το σκεπτικό του Ανδρέα, η διαταγή για "απεγνωσμένη και λυσσαλέα επίθεση" πολύ δύσκολα θα ανακούφιζε εγκαίρως το Γ΄ Σώμα στρατού, καθώς όσο ασθενείς και να ήταν οι Τουρκικές δυνάμεις στον τομέα, σίγουρα θα καθυστερούσαν αρκετά τους Έλληνες πριν επιφέρουν σημαντική τοπική επιτυχία, λόγω της άρτιας οχύρωσης που είχε βάθος 10 χιλιόμετρα και του εδάφους που ήταν υπέρ του αμυνόμενου. Εκτός αυτών και τα δύο Σώματα είχαν ελαττωμένη δύναμη από τις απώλειες και ελλειπή ανεφοδιασμό σε πυρομαχικά, συνθήκες που δυσκόλευαν την προοπτική μιας επίθεσης. Επίσης, σύμφωνα με την επίσημη Ιστορία του ΓΕΣ, το Β΄ Σώμα στρατού είχε πληροφορίες ότι υπήρχαν στον τομέα του έξι μεραρχίες δυνάμεως 12-14 χιλιάδων ανδρών.

Κοντούλης - πρίγκιπας Ανδρέας - Παπούλας στο Εσκί Σεχίρ
Ακολούθησε επικοινωνία μεταξύ των επιτελαρχών του Α΄ και Β΄ Σώματος στρατού συνταγματαρχών Γονατά και Γαβαλιά. Ο Γονατάς ενημέρωσε ότι δεν είχε εκδηλωθεί καμία επίθεση στον τομέα του Γ΄ Σώματος, ενώ θεωρούσε επίσης εντελώς άσκοπη την επίθεση που σχεδίαζε το επιτελείο. Τέλος δέχτηκε την μετακίνηση του Β΄ Σώματος πίσω από το Γ΄ Σώμα υπό την προϋπόθεση ότι το Β΄ Σώμα θα διέθετε ένα απόσπασμα στον τομέα που ήδη κατείχε. Ο υποστράτηγος πρίγκιπας Ανδρέας εξέδωσε διαταγή (υπάρχει στο αρχείο του ΓΕΣ) για μετακίνηση των 2 μεραρχίων και της ταξιαρχίας ιππικού προς τον τομέα του Γ΄ Σώματος την ερχόμενη νύχτα 27ης προς 28ης Αυγούστου. Τα μη μάχιμα στοιχεία διατάχθηκαν να ξεκινήσουν αμέσως εκείνη τη στιγμή. Την ίδια στιγμή, το πρωί της 27ης Αυγούστου (08.00) ο πρίγκιπας Ανδρέας γνωστοποιούσε τις προθέσεις του στο επιτελείο και στον Παπούλα, εκθέτοντας τις δυσκολίες πιθανής επίθεσης, ενώ υποστήριζε ότι η μετακίνηση ήταν σύμφωνη με την εκπεφρασμένη πρόθεση του επιτελείου να ενισχύσει την αριστερή πτέρυγα, ενώ θα έφτανε εγκαίρως να βοηθήσει το Γ΄ Σώμα (φόβο που επικαλέστηκε το επιτελείο την τελευταία διαταγή του για να μην διατάξει τον εν λόγω ελιγμό) αφού η Τουρκική επίθεση δεν είχε εκδηλωθεί. 

Η διαταγή του Παπούλα το μεσημέρι (15.30) της 27ης Αυγούστου ήταν αμείλικτη: 

"Έκπληκτος προ σκέψεως εγκαταλείψεως θέσεως σας, διατάσσω Σώμα παραμείνει θέσεις του. Μόνος αρμόδιο κρίνη και αποφασίση τυγχάνω εγώ ως Διοικητής στρατιάς". 

Όταν έλαβε την διαταγή αυτή ο πρίγκιπας Ανδρέας ακύρωσε αμέσως την διαταγή του για μετακίνηση του Σώματος που διοικούσε, ένιωσε ότι θίχτηκε από τον όρο "εγκατάλειψη θέσεως" και ζήτησε την αντικατάσταση του. Το επιτελείο αντικατέστησε μόνο τον επιτελάρχη του συνταγματάρχη Γαβαλιά τον οποίο και θεώρησε υπεύθυνο, κρίνοντας ασύμφορο να αντικαταστήσει Σωματάρχη σε τόσο κρίσιμη στιγμή. Μετά την εξέλιξη αυτή, ο υποστράτηγος πρίγκιπας Ανδρέας όρισε σε κάθε μονάδα που διοικούσε την επιθετική της αποστολή όπως την όρισε το επιτελείο σε περίπτωση που εκδηλωνόταν τελικώς η επίθεση στο Γ΄ Σώμα στρατού. 
Πρόχειροι τάφοι Ελλήνων οπλιτών στην περιοχή του Σαγγαρίου
Την 28η Αυγούστου οι Τούρκοι θεωρώντας από διάφορες ενδείξεις ότι οι Έλληνες βρίσκονται σε υποχώρηση, έκαναν τελικά την επίθεση στο Γ΄ Σώμα στρατού αλλά εκτός αυτής επιτέθηκαν με τρεις μεραρχίες εναντίον του Α΄ σώματος στρατού και στο κενό μεταξύ Α΄ και Β΄ σωμάτων (Ιστορία ΓΕΣ,προς Άγκυρα, τόμος 5, σελ 49). Μοιραία επήλθε εμπλοκή και καθήλωση δυνάμεων και για τους δύο σχηματισμούς και δεν εκτελέστηκε η διαταγή για "απεγνωσμένη και λυσσαλέα επίθεση" (αντιθέτως από ότι γράφει η "Ιστορία του ελληνικού Έθνους". Το απόγευμα εκείνης της ταραχώδους ημέρας, το επιτελείο με την υπ΄ αριθμόν 1245 διαταγή, διέταξε το Β΄ Σώμα να "εγκαταλείψει τις θέσεις του" όπως ακριβώς του απαγόρευσε μια ημέρα πριν: συγκεκριμένα η διαταγή προέβλεπε ακριβώς τον ελιγμό που είχε διατάξει ο πρίγκιπας Ανδρέας την προηγουμένη. Η διαταγή όμως τώρα ήταν πολύ δυσκολότερο και πιο επικίνδυνο να εκτελεστεί, καθώς το Β΄ Σώμα είχε εμπλακεί σε αμυντικό αγώνα, ενώ και το Γ΄ Σώμα δοκιμαζόταν δεινά και είχε έρθει σε κρίσιμη κατάσταση. Εκτός αυτού, η εμπλοκή όπως είδαμε και των δύο Σωμάτων (Α΄ και Β΄) σε κρίσιμο αγώνα λόγω επίθεσης των Τούρκων, δείχνει σαφώς ότι ο υπολογισμός του επιτελείου για επίθεση των δύο Σωμάτων λόγω μείωσης του εχθρού στον τομέα τους και συνεπακόλουθης ανακούφισης του Γ΄, ήταν μάλλον λανθασμένος. Μετά την απόκρουση της Τουρκικής επίθεσης από την V μεραρχία επεισόδιο που περιγράφω λεπτομερώς πιο κάτω, η "εγκατάλειψη θέσης" του Β΄ Σώματος στρατού εκτελέστηκε ομαλά την νύχτα της 28ης προς 29ης Αυγούστου, ενώ στον τομέα του Γ΄ Σώματος στρατού ο εχθρός είχε αποκρουστεί εκτός μιας τοπικής επιτυχίας στους "δίδυμους λόφους". Στις 30 Αυγούστου δόθηκε το σύνθημα της γενικής αποχώρησης...

Ι. Β. Δ.

Επίμετρον - ένα ηρωικό επεισόδιο της 28ης Αυγούστου στον τομέα ανάμεσα στα Α΄ και Β΄ Σώματα στρατού

Επέλαση!
Το πρωί της 28ης Αυγούστου ξεκίνησε η Τουρκική επίθεση σε όλο το μέτωπο και η Ιη ομάδα Τουρκικών μεραρχιών (5η και 7η μεραρχία) πέτυχε να εισχωρήσει στον Ελληνικό τομέα στην περιοχή ανάμεσα στο Α΄ και Β΄ Σώμα στρατού μέσω της κοιλάδας Κατραντζί με κίνδυνο να καταληφθεί το ύψωμα στο χωριό Γιαμάκ και να αποκοπεί πλήρως το Β΄ Σώμα στρατού από την υπόλοιπη παράταξη. Η Ιη μεραρχία υπό τον Φράγκου έστειλε το Ι/38 σύνταγμα Ευζώνων στην περιοχή και ζήτησε επείγουσα βοήθεια από το γειτονικό Β΄ Σώμα στρατού. Το Β΄ Σώμα ανταποκρίθηκε και απέστειλε αμέσως στην περιοχή την V μεραρχία (την αποτελούσαν 33ο σύνταγμα πεζικού, ΙΙΙ/43 τάγμα πεζικού, Vα Μοίρα ορειβατικού πυροβολικού) που έφτασε εγκαίρως στην τοποθεσία στις 14.30. Η Vη μεραρχία αρχικώς καθηλώθηκε καθώς βρέθηκε μπροστά στον όγκο της Τουρκικής φάλαγγας που είχε εισχωρήσει και είχε δημιουργήσει έναν επικίνδυνο θύλακα. Οι Τούρκοι συνεχώς ενισχύονταν κι προέβαλλαν ισχυρή αντίσταση.

Σε εκείνη την κρισιμότατη στιγμή, ο Διοικητής του ΙΙΙ/43 τάγματος Λοχαγός Ευάγγελος Καλαμπαλίκης τεθείς έφιππος επικεφαλής του τάγματος του, το παρέσυρε σε θυελλώδη επίθεση εναντίον των Τούρκων. Η επίθεση αιφνιδίασε και ανέτρεψε τον αντίπαλο που άρχισε να υποχωρεί. Η υποχώρηση μεταβλήθηκε σε άτακτη φυγή όταν επιτέθηκε με το ίδιο τρόπο και το 33ο σύνταγμα πεζικού. Όλη η κοιλάδα Κατραντζί γέμισε από ένα ασύνταχτο μπουλούκι υποχωρούντων Τούρκων....

(Αναλυτική βιβλιογραφία στο τέλος του δεύτερου σχετικού άρθρου που θα ακολουθήσει)    

Επίμετρον 
 (Εντελώς τυχαία και αφού είχα δημοσιεύσει το άρθρο μου ανακάλυψα το ακόλουθο άρθρο στο εξαιρετικό ιστολόγιο στρατιωτικής Ιστορίας belisarius21.wordpress.com 
το οποίο και αναδημοσιεύω αυτούσιο. Στα σχόλια θα αναδημοσιεύσω τα σχετικά κατατοπιστικά απαντητικά σχόλια στον σχολιαστή NF που και εκεί εξέφρασε τις ίδιες θέσεις αμφισβήτησης με εδώ, ώστε να σχηματίσετε ακόμη πληρέστερη άποψη για το ζήτημα)

Κατηγορία προς Πρίγκιπα Ανδρέα για υπαιτιότητα στην Μικρασιατική Καταστροφή

Ο αείμνηστος καθηγητής (εννοεί τον Νεοκλή Σαρρή), επιχειρώντας να στοιχειοθετήσει την ρατσιστική συμπεριφορά της βασιλικής παράταξης απέναντι στους Μικρασιάτες Έλληνες, αναφέρει αόριστα ότι ο Πρίγκιπας Ανδρέας δεν παρεπέμφθη στο στρατοδικείο που δίκασε τους Έξι χάρις την ξενική παρέμβαση, αφού αντιμετώπιζε την κατηγορία ότι υπήρξε ένας από τους υπαιτίους της Καταστροφής. Ο καθηγητής δεν διευκρινίζει την κατηγορία βάσει της οποίας παραπέμφθηκε και δίδει την εντύπωση ότι η ενοχή του είναι δεδομένη. Καθώς η εμπλοκή του Πρίγκιπα Ανδρέα κατά την διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας αφορούσε την διοίκηση στρατιωτικών μονάδων και σχηματισμών, η κατηγορία που του προσάπτεται θα πρέπει να αφορούσε σκόπιμη και καίρια βλάβη των επιχειρήσεων του Ελληνικού Στρατού. 
O Πρίγκηπας ΑνδρέαςΌμως όπως είναι γνωστό, ο Πρίγκιπας Ανδρέας όντως παρεπέμφθη σε στρατοδικείο λίγες ημέρες μετά την εκτέλεση των Έξι. Η κατηγορία που του απαγγέλθηκε ήταν ότι ως διοικητής του Β΄ Σώματος Στρατού και κατά την διάρκεια των επιθετικών επιχειρήσεων του Αυγούστου 1921, εκδήλωσε ανυποταξία ενώπιον του εχθρού. Μετά από 3ήμερη ακροαματική διαδικασία κηρύχθηκε παμψηφεί ένοχος και τιμωρήθηκε σε ισόβια υπερορία και καθαίρεση από τον βαθμό του υποστρατήγου. Καθώς μόλις είχε προηγηθεί η εκτέλεση των Έξι, ασκήθηκαν έντονες πιέσεις – από την αγγλική κυρίως πλευρά – ώστε να μην επαναληφθεί νέα καταδίκη σε θάνατο, κάτι που όντως συνέβη μετά από προσωπική επέμβαση του Άγγλου απεσταλμένου Τάλμποτ στον Υποστράτηγο Θεόδωρο Πάγκαλο.

Ωστόσο, οι γνωρίζοντες την ακριβή φύση της κατηγορίας που του απαγγέλθηκε αντιλαμβάνονται ότι η συγκεκριμένη κατηγορία περί ανυπακοής, εξεταζόμενη σοβαρά και στο γενικότερο πλαίσιο των επιχειρήσεων την δεδομένη χρονική στιγμή, όχι μόνο δεν επιδέχεται κατηγορηματικής βεβαιότητας ως προς την διάπραξη, αλλά δεν μπορεί σε καμμία περίπτωση να στοιχειοθετήσει οποιαδήποτε επίδραση στην γενικότερη εξέλιξη των επιχειρήσεων. Ούτως ή άλλως, κατά τη στιγμή που εκδηλώθηκε η υποτιθέμενη ανυπακοή, η Στρατιά Μικράς Ασίας είχε ήδη περιπέσει σε άμυνα, κλονισμένη από τον υψηλό αριθμό απωλειών και την σθεναρή αντίσταση των κεμαλικών και ανέμενε την πολιτική απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, την οποία ημέρες πριν είχε ενημερώσει αρμοδίως για την εξέλιξη των επιχειρήσεων. Σε καμμία περίπτωση το συγκεκριμένο μεμονωμένο περιστατικό δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ήταν υπεύθυνο για την εξέλιξη των γεγονότων, αφού η δυναμική της ελληνικής ενέργειας είχε προ πολλού εξανεμιστεί.

Πολύ περιληπτικά, η όλη υπόθεση σχετικά με την “απειθαρχία” του Πρίγκιπα Ανδρέα αφορούσε περιστατικό της 27ης Αυγούστου 1921, τη στιγμή δηλαδή που η ελληνική επίθεση στο Σαγγάριο είχε ουσιαστικά αποτύχει και η Στρατιά ετοιμαζόταν να περιπέσει σε αμυντικό αγώνα, αντιλαμβανόμενη επιθετική κίνηση εκ μέρους των τούρκων. Η διάταξη των τριών ελληνικών ΣΣ ήταν (από αριστερά προς δεξιά ή από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά – με μέτωπο προς τα βορειοανατολικά) Γ’ ΣΣ, Α’ ΣΣ και Β’ ΣΣ. Εξ αυτών, το πλέον ταλαιπωρημένο ήταν το Β’ ΣΣ εξ αιτίας των αιματηρών μαχών που μόλις είχε δώσει, της πορείας δια της Αλμυράς Ερήμου που είχε προηγηθεί καθώς και της μεγαλύτερης αποστάσεώς του από τη βασική οδό εφοδιασμού της Στρατιάς, γεγονός που σήμαινε ότι εφοδιαζόταν ελλιπώς.

Εν όψει της διαφαινόμενης εχθρικής συγκέντρωσης και επιθετικής πρόθεσης των τούρκων έναντι του Γ΄ΣΣ, η Στρατιά διέταξε τα Α΄ και Β’ ΣΣ να είναι έτοιμα να επιτεθούν στους τομείς τους ώστε να κλονίσουν την τουρκική ηγεσία, να την εξαναγκάσουν να αποσπάσει δυνάμεις από την Κύρια Προσπάθειά της (στο Γ΄ΣΣ) και να τις μεταφέρει νοτιο-ανατολικότερα. Επέλεξε την ενέργεια αυτή έναντι της μεταφοράς του Β’ ΣΣ (του αριστερού της παρατάξεως, που δεν υφίστατο κίνδυνο) προς ενίσχυση του Γ΄ΣΣ κρίνοντας ότι αυτό δε θα προλάβαινε να ενισχύσει εγκαίρως το Γ’ ΣΣ αν μετακινούταν. Και τα δύο ΣΣ, Α’ και Β’, διαφωνούσαν με την απόφαση αυτή. Θεωρώντας ότι η διαταγή της ΣΜΑ ήταν διατυπωμένη έτσι ώστε να υπονοεί ότι  το Β’ ΣΣ δε διατάχθηκε να κινηθεί προς υποστήριξη του Γ΄ΣΣ μόνον εξ αιτίας της αμφιβολίας για την έγκαιρη μετακίνηση, και κρίνοντας ότι αυτό είναι εφικτό, το πρωί της 27ης/8 η διοίκηση του Σώματος αποφάσισε πρωτοβούλως να κινηθεί προς την περιοχή του Σιβρί (το δεξιό του Γ’ ΣΣ) Παρά το γεγονός ότι στις 03.00 της 27ης/8 έλαβε διαταγή να είναι σε ετοιμότητα να εξαπολύσει επίθεση εναντίον του αντιπάλου μόλις εκδηλωθεί η αναμενόμενη τουρκική επίθεση εναντίον του Γ΄ΣΣ, στις 08.00 της ίδιας ημέρας, και έχοντας διαπιστώσει ότι δεν έχει εκδηλωθεί η αναμενόμενη επίθεση, αποφάσισε την κίνηση προς βορειοανατολικά, ενημέρωσε τη Στρατιά για την πρόθεσή της επεξηγώντας τους λόγους που την επέβαλαν, μετακίνησε υπό το φως της ημέρας τα μη μάχιμα στοιχεία και τα μεταγωγικά και διέταξε την προετοιμασία της μετακίνησης των μάχιμων δυνάμεων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η Στρατιά μόλις ενημερώθηκε δεν ενέκρινε τη μετακίνηση, τονίζοντας (στις 27/8, 15.30) ότι είναι αποκλειστική της δικαιοδοσία μια τέτοια διαταγή. Κατά την 27η δεν εκδηλώθηκε η αναμενόμενη επίθεση, που τελικά εκδηλώθηκε το πρωί της 28ης/8.  Η Διοίκηση του Β’ ΣΣ δοκίμασε μεγάλη έκπληξη όταν τις απογευματινές ώρες της 28ης/8 δέχτηκε διαταγή από τη Στρατιά να προβεί στην ενέργεια που την προηγούμενη ημέρα είχε αποδοκιμαστεί έντονα.

Με άλλα λόγια, η όλη υπόθεση της “ανυπακοής” αφορούσε μια πρωτοβουλία για μετακίνηση του Β΄ΣΣ σε χρόνο που αυτό δεν ήταν εμπλεγμένο, και αφορούσε μια πρωτοβουλία που η Στρατιά εμμέσως πλην σαφώς αναγνώρισε ως ορθή, επαναλαμβάνοντάς την την επομένη. Πιθανόν η στρατιωτική δεοντολογία να παραβιάστηκε τη στιγμή εκείνη (όχι πάντως προκλητικά, και σίγουρα όχι περισσότερο απ΄ ό,τι συνέβη σε πλείστες άλλες περιπτώσεις κατά την Εκστρατεία), αλλά όλη η σημασία του περιστατικού εξαντλείται σε αυτό. Είναι προφανές ότι καμία “ευθύνη για τη Μικρασιατική Καταστροφή” ή οποιαδήποτε άλλη ευθύνη για ζημία της ελληνικής στρατιωτικής προσπάθειας δεν είναι δυνατόν να αποδοθεί στο περιστατικό αυτό, η δε εκμετάλλευσή του κατά τη δίκη του Ανδρέα υπήρξε εντελώς προσχηματική.

Η όλη υπόθεση έτυχε έντονης πολιτικής εκμετάλλευσης για λόγους εντυπωσιασμού και σκοπιμότητας εξ αιτίας της βασιλικής καταγωγής του διοικητή του Β΄ Σώματος. Η παραπομπή σε ξεχωριστό στρατοδικείο βασίστηκε σε ένα ήσσονος σημασίας περιστατικό που αφορούσε τη στρατιωτική δεοντολογία. Από το σημείο αυτό μέχρι να κατηγορείται ο Πρίγκιπας Ανδρέας ως ένας εκ των υπαιτίων για την Μικρασιατική Καταστροφή, η απόσταση είναι χαώδης, αφού το περιστατικό δεν είχε καμία επίδραση στην όλη ελληνική στρατιωτική προσπάθεια.

Πηγή

http://belisarius21.wordpress.com/

Σχόλια

  1. Θα ανασκευασω τα επιχειρηματα του κειμενου, οσο μπορω βεβαια, αφου ως μη στρατιωτικος εχω επιφανειακη αντιληψη των στρατιωτικων γεγονοτων.

    Στις 27/8/1921 η διαταξη της Στρατιας στο Σαγγαριο εχει ως εξης. Αριστερα το Γ ΣΣ, στο κεντρο το Α ΣΣ, δεξια το Β ΣΣ. Διοικητης του Β ΣΣ ο Πριγκιπας Ανδρεας. Η Στρατια του λεει οτι επικειται μεγαλη τουρκικη επιθεση στον τομεα του Γ ΣΣ, και οτι μολις αυτη εκδηλωθει το Β ΣΣ θα πρεπει να βοηθησει, επιτιθεμενο και αυτο στον δικο του τομεα.

    Ο Ανδρεας δεν εκτελει τη διαταγη. Δεν πρεπει να κατηγορηθει για αυτο, διοτι η διαταγη ηταν οντως εσφαλμενη. Η πραγματικη μομφη είναι για αυτό που κανει στη συνεχεια: Αποφασιζει αυθαιρετως να μετακινησει το Β ΣΣ προς τα πισω, χωρις να εχει ουτε διαταγη ουτε αδεια από τη Στρατια.
    Εκδιδει τη σχετικη διαταγη, αρχιζουν μετακινησεις τμηματων, και κατοπιν απλως αναφερει την αποφαση του στη Στρατια, χωρις καν να ζητησει εστω εκ των υστερων εγκριση, φερνοντας την προ τετελεσμενου γεγονοτος. Προκειται για ΚΑΡΑΜΠΙΝΑΤΗ ΑΠΕΙΘΑΡΧΙΑ, και ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΘΕΣΕΩΣ.

    Πριν μετακινηθει ομως σημαντικος αριθμος μοναδων, ο Παπουλας εξαγριωνεται και αντιδρα ακαριαια: Με σημα του κατηγορει για ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΘΕΣΕΩΣ τον Πριγκιπα, φρασεολογια που συνιστα ευθεια απειλη παραπομπης στο Στρατοδικειο. Διαταζει κοφτα το Β ΣΣ να μεινει στη θεση του, διαταζει την αμεση ανακληση των οποιων μοναδων ειχαν αρχισει να υποχωρουν, και στελνει αλλο Επιτελαρχη στο Β ΣΣ, για να θεσει τον Ανδρεα υπο ΚΗΔΕΜΟΝΙΑ. Ετσι η ανυπακοη του Ανδρεα καταπνιγεται στο ξεκινημα της, και το Β ΣΣ μενει στη θεση του.

    Οι Τουρκοι εξαπελυσαν σφοδρη επιθεση το πρωι της 28/8/1921, στο δεξιο του Α ΣΣ, στο οριο με το Β ΣΣ. Ακριβως στην περιοχη από την οποια πηγε να φυγει ανευ διαταγης ο Ανδρεας την την προηγουμενη μερα! Η φυγη του Ανδρεα θα ειχε πιθανοτατα οδηγησει σε αποκαλυψη του δεξιου πλευρου του Α ΣΣ κατά την τουρκικη επιθεση, με ολεθριες συνεπειες, πραγμα που ευτυχως απετραπη χαρη στην αμεση επεμβαση της Στρατιας.

    Συνεπως η κατηγορια κατά του Ανδρεα στοιχειοθετειται ΠΛΗΡΩΣ.


    Ας ελθω τωρα σε αυτά που λεει το κειμενο:

    1) To κειμενο ισχυριζεται οτι ο Πριγκιπας πηγε απλως να κανει στις 28 Αυγουστου αυτο που ειχε συζητηθει με τη Στρατια τις προηγουμενες ημερες, δηλαδη τη μετακινηση του Β ΣΣ στην περιοχη του Γ ΣΣ. Ομως στις 24 Αυγουστου, αμεσως μετα την αλληλογραφια Γαβαλλια- Παπουλα, η Στρατια ενημερωσε τον Πριγκιπα οτι η αναδιαταξη αυτη θα εκτελειτο μονο αν αποφασιζοταν να συνεχιστει η προελαση προς την Αγκυρα, και κατι τετοιο δεν συνεβη. Συνεπως ο Πριγκιπας ειναι εκθετος.

    2) Το κειμενο λεει ότι « Ο Επιτελαρχης του Α ΣΣ Στυλιανος Γονατας συμφωνησε να φυγει το Β ΣΣ, αρκει να αφηνε ένα….αποσπασμα.»
    Την αληθεια μας τη λεει ο ιδιος ο ο Γονατας:
    «...επεζητησα επικοινωνιαν με επιτελαρχη Β ΣΣ. Μου ειπε οτι το Β ΣΣ οχι μονο δεν ηταν σε θεση να αναλαβη επιθεσιν, εχον απεναντι του ισχυρας οχυρωσεις και πολλες δυναμεις,αλλα και ο διοικητης του Πριγκιψ Ανδρεας απεφασισεν ΑΥΤΟΒΟΥΛΩΣ να κινηθωσιν προς τα οπισω, εις Σανγουτζαλι, ΟΠΙΣΘΕΝ των αλλων δυο Σωματων. Μοι ειπε προσετι οτι τουτο το ανεφερεν εις την Στρατια, ως αποφασιν. Παρεκαλεσα να αφησουν μιαν μεραρχιαν, διοτι το δεξιον μας θα εμενεν ΑΚΑΛΥΠΤΟΝ και κατοπιν συνεννοησεως μετα του Πριγκιπος μοι απαντησεν ο Επιτελαρχης οτι θα αφησουν αποσπασμα εξ ενος Συνταγματος Πεζικου και μιας Μοιρας πυροβολικου.»
    Συμπερασμα: Ο Ανδρεας πηγε να φυγει αυθαιρετως, αφηνοντας πολύ μικροτερη δυναμη από αυτην που απαιτειτο για την καλυψη του Α ΣΣ.

    3) Το κειμενο λεει ότι «ουτως ή αλλως η Στρατια το απογευμα της 28ης Αυγουστου του ειπε να κανει την υποχωρηση που του απαγορευσε την προηγουμενη».

    Το επιχειρημα είναι παραπλανητικο. Στις 27 Αυγουστου το πρωι ο Πριγκιπας πηγε να υποχωρησει μονος του, αφηνοντας τους συμπολεμιστες του Α ΣΣ στα κρυα του λουτρου, εκθετοντας το δεξι πλευρο τους στην επικειμενη επιθεση του εχθρου. Αντιθετως το απογευμα της 28ης Αυγουστου η εχθρικη επιθεση ειχε λιγο πολύ αναχαιτιστει, και η υποχωρηση εγινε υπο τον συντονισμο της Στρατιας, με αλληλοκαλυψη και αλληλοϋποστηριξη των σχηματισμων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αν και μη στρατιωτικός αγαπητέ NF, φαίνεται ότι έχετε κάνει ξανά την συγκεκριμμένη συζήτηση με γνώστες της στρατιωτικής τέχνης αλλά μάλλον δεν θα σας έπεισαν τα επιχειρήματα τους. Σε αυτά που σας απάντησαν τα οποία επίσης θα θεωρείτε παραπλανητικά όπως τα δικά μου δεν έχω να προσθέσω πολλά, έτσι απλώς θα τα παραθέσω αμέσως ώστε να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματα του.

    Απλώς μια μόνο παρατήρηση σε αυτά που γράψατε και με αφορούν. Λέτε ότι παραπλανώ για την εκτέλεση της ίδιας εντολής την επομένη γιατί οι τούρκοι είχαν αποκρουστεί και δεν υπήρχε κίνδυνος για το δεξιό του Α΄ Σώματος στρατού. Δηλαδή δεν υπήρχαν πλέον Τούρκοι στον τομέα για να εκμεταλευτούν το ξεγύμνωμα του δεξιού του Α Σώματος; Τι ακριβώς σημαίνει "αλληλοκάλυψη" και "αλληλοϋποστήριξη σχηματισμών (ποιών;)" και ποιά είναι η σχετική πηγή από όπου διαβάσατε κάτι σχετικό ώστε να στηρίξετε την θέση αυτή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Φίλε NF,
    Φαίνεται ότι ανοίγουμε νέα θεματική ενότητα, σε σχέση με τις ενέργειες του Πρίγκιπα Ανδρέα. Θα μου επιτρέψεις λόγω έλλειψης χρόνου να αναρτήσω αναλυτικά τις θέσεις μου αργότερα.
    Δύο πράγματα προς το παρόν:

    1) Δεν μου κάνει καμμία εντύπωση που ο Πρίγκιπας Ανδρέας σε ηλικία 39 ετών ήταν υποστράτηγος. Ο Διάδοχος Κωνσταντίνος σε ηλικία 44 ετών ήταν ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ χωρίς κανένα εντυπωσιακό βιογραφικό προηγουμένως! Δεν θέλω να υπεισέλθω στην συζήτηση κατά πόσο αυτό το «έθιμο» αντικατόπτριζε την πραγματικότητα μεταξύ αξιώματος και εμπειρίας/επαγγελματικής επάρκειας.

    2) Δεν καταλαβαίνω από την συγκεκριμένη περικοπή που εκθέτεις του Γονατά, να λέει κάτι μεπτό για το Β΄ΣΣ. Αναφέρει τα γνωστά για την διαταγή του Ανδρέα το πρωΐ της 27 για μεταφορά βορειότερα, την απαγόρευση της ΣΜΑ εντός της ημέρας και την απόλυτη υπακοή του Β΄ΣΣ σε αυτό.
    Την επομένη που εκτοξεύτηκε η επίθεση κατά του Α΄ΣΣ το Β΄ΣΣ δεν είχε φυσικά εγκαταλείψει τις θέσεις του. Όχι μόνο αυτό αλλά συνεργάστηκε στενά με το Α΄ΣΣ. Η ισχυρή πίεση που δέχθηκε η Ι ΜΠ και η ΙΙ ΜΠ δεν έχει σε τίποτα να κάνει με το Β΄ΣΣ. Όλη αυτή την περίοδο που περιγράφει το Β΄ΣΣ κάλυπτε σταθερά όχι μόνο το δεξιό του Α΄ΣΣ αλλά όλης της ελληνικής παράταξης.
    Το γεγονός ότι η ΣΜΑ μεταβάλλοντας άποψη διέταξε στις 12.45 της 28/8 το Β΄ΣΣ να κάνει την μεταφορά που η ίδια του είχε απαγορεύσει να εκτελέσει την προηγούμενη, δεν είναι μεμπτό για τον Ανδρέα, αλλά το αντίθετο.
    Το Β΄ ΣΣ έλαβε την διαταγή στις 16.45 και επειδή δεν μπορούσε να απεμπλακεί από τον αγώνα (δεχόταν κι αυτό πίεση) άρχισε την μετακίνηση των μεταγωγικών στις 18.00, ενώ οι V MΠ και ΧΙΙΙ ΜΠ άρχισαν να αποχωρούν με την επέλευση του σκότους στις 20.00 έως τις 22.30.
    Είναι λοιπόν φανερό ότι το Β΄ ΣΣ σε όλη την διάρκεια της 28/8 παρέμεινε κανονικά στις θέσεις του όπως είχε διαταχθεί και βοήθησε το Α΄ ΣΣ στην απόκρουση της εχθρικής επίθεσης.
    Έτσι βέβαια παρέμεινε κενό το δεξί του Α΄ΣΣ αλλά από τις 29 Αυγούστου, έχοντας όμως λάβει δυνάμεις του Β΄ ΣΣ για να το βοηθήσουν στην κάλυψη.
    Αυτό το “παρά την ΑΠΟΧΩΡΗΣΙΝ ΕΚ ΤΟΥ ΔΕΞΙΟΥ ΜΑΣ του Β΄ ΣΣ” γιατί το τονίζεις; Η συγκεκριμένη αποχώρηση έγινε μετά από την διαταγή της ΣΜΑ στις 28/8, δεν αφορά την αυτόβουλη ενέργεια του Ανδρέα στις 27/8, την οποία ούτως ή άλλως απαγόρευσε εκείνη την ημέρα η ΣΜΑ.
    Αν θες μάλιστα την άποψή μου, αυτό που κάνει ο Γονατάς με τον αναφέρεται στα γεγονότα αυτά στις 28 Αυγούστου και να μιλά για αποχώρηση του Β΄ ΣΣ, ημέρα κατά την οποία το Β΄ ΣΣ κάλυπτε απόλυτα το δεξιό του και μάλιστα υποβοήθησε το Α΄ ΣΣ στην απόκρουση της εχθρικής επίθεσης, είναι μάλλον άτιμο και δεν τον τιμά καθόλου.
    Βαριά η κατηγορία αλλά θα εκθέσω γιατί το λέω.
    Ο Γονατάς για τις 28/8 αναφέρει για το Α΄ ΣΣ την επίθεση που δέχθηκε η Ι ΜΠ και μετά η ΙΙ ΜΠ και λέει ότι με τις ενισχύσεις που έδωσαν από την ΧΙΙ ΜΠ κράτησαν τις θέσεις τους. Περιγράφει δηλαδή μια απεγνωσμένη και επιτυχή άμυνα (δεν ασχολούμαι με τους υπαινιγμούς για τον Κοντούλη).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αυτό όμως που δεν λέει ο Γονατάς για τις 28/8 είναι ότι:
    Η Ι ΜΠ δέχθηκε επίθεση από τις 05.00 και στις 06.45 ζήτησε την συνδρομή του Β΄ ΣΣ να αναλάβει την επιτήρηση στο δεξί του της κοιλάδας Κατραντζί στην οποία ελίσσετο ο εχθρός και άρχισε να θέτει το Ι/38 ΣΕ σε κίνηση για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής. Το Β΄ΣΣ ενημέρωσε στις 08.30 την Ι ΜΠ ότι διέταξε την V MΠ που κρατούσε σε εφεδρεία (ακριβώς γιατί είχε προβλέψει μια τέτοια τουρκική κίνηση), να επιτεθεί στον εχθρό στην κοιλάδα Κατραντζί, οπότε η Ι ΜΠ διέταξε και το 1/38 να επιτεθεί και αυτό από την άλλη πλευρά. Στις 16.15 η V MΠ ήλθε σε επαφή με τα τουρκικά τμήματα και τα κλόνισε ενώ με την επίθεση στις 16.40 του 1/38 ΣΕ από την άλλη πλευρά ετράπησαν σε άτακτη φυγή. Η ελληνική καταδίωξη σταμάτησε στις 18.00.
    Εν τω μεταξύ στις 08.30 εκδηλώθηκε τουρκική επίθεση και προς την ΙΙ ΜΠ του Α΄ΣΣ, με αποτέλεσμα να καταληφθεί ένας προκεχωρημένος λόφος. Τουρκική προσπάθεια για συνέχιση της επίθεσης στις 09.30 δεν είχε αποτέλεσμα. Στις 15.00 η ΙΙ ΜΠ εξαπέλυσε αντεπίθεση και στις 15.30 είχε ανακαταλάβει τον λόφο.
    Δηλαδή όπως βλέπεις τσιμουδιά για την συμβολή του Β΄ΣΣ στις 28/8 στην απόκρουση της επίθεσης, ενώ προσθέτει στο τέλος ότι είχε αποχωρήσει το Β΄ΣΣ, αφού τεχνηέντως αναφέρει την αποχώρησή του στην αυτή περικοπή της ημέρας (παρ’ όλο που αυτό αποχώρησε μόνο με την επέλευση του σκότους). Φυσικά στην αρχή της περικοπής για τις 28/8 έχει αναφερθεί στην απόφαση του Ανδρέα για αποχώρηση του Β΄ΣΣ και την απαγόρευση της ΣΜΑ, αλλά αυτό δεν έχει καμμία σημασία προφανώς για την ιστορική αλήθεια.
    Έτσι από το να κάτσω να δώσω σημασία στις μονομερείς αφηγήσεις του Γονατά που το 1922 έγινε επαναστάτης, μετά πρωθυπουργός, μετά πολιτικός/υπουργός και το 1958 (όντας έμπειρος πολιτικός πλέον) αποφάσισε να γράψει τα απομνημονεύματά του, προτιμώ να τις διασταυρώσω με την ολοκληρωμένη εικόνα που δίνει η ΔΙΣ, αλλά και η άλλη πλευρά, ο Ανδρέας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Δε μπορεί κανείς παρά να εντυπωσιαστεί δυσάρεστα διαβάζοντας τα απομνημονεύματα του Γονατά στο σημείο αυτό.

    Τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται ο Γονατάς εκτίθενται πολύ αναλυτικά ακόμη και στην Επίτομη της ΔΙΣ, και είναι απολύτως σαφές το τι συνέβη.

    Όμως ο Γονατάς, θέλοντας να δικαιολογήσει τη συμμετοχή του στο Κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου, δεν αρκείται στη γενική απόδοση ευθύνης στην αντιβενιζελική πλευρά (που, στο κάτω κάτω δεν είναι δύσκολο να γίνει). Επιμένει να δικαιώσει και όλες της ενέργειες του Κινήματος, συμπεριλαμβανομένης της δίκης του Ανδρέα.

    Και γράφει την αφήγηση των γεγονότων της 27/8 και 28/8 με θλιβερό τρόπο. Προσέχει να μην πει ευθέως κανένα ψέμμα (πράγματι, καμία πρόταση δεν είναι ανακριβής καθ΄εαυτή) αλλά μέσα σε μια πολύ συνοπτική περιγραφή των γεγονότων αφήνει έντεχνα να εννοηθεί ότι το Α΄ΣΣ ήρθε σε δύσκολη θέση εξ αιτίας της απόφασης του Ανδρέα να κινηθεί, χωρίς να το λέει πουθενά ρητώς, αφού φυσικά δεν ίσχυε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Κ/Δ ΚΒ

    Θα ήθελα να επανέλθω στο θέμα της κριτικής κατά του Πρίγκιπα Ανδρέα και τα πεπραγμένα του τον Αύγουστο του 1921.
    Γενικώς πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι οι διάφοροι μέραρχοι, σωματάρχες, στρατάρχες, για την διεξαγωγή των επιχειρήσεων βασίζονται στα εκάστοτε επιτελεία που διαθέτουν.
    Έτσι και στην περίπτωση του Β΄ΣΣ κατά την εκστρατεία στον Σαγγάριο, η πρόταση για μεταφορά του από το δεξί άκρο της παράταξης στο αριστερό, προήλθε από τον Συνταγματάρχη Γαβαλιά τον καθ’ ύλην αρμόδιο Επιτελάρχη. Προφανώς έγινε συζήτηση με τον Σωματάρχη αλλά και τους άλλους επιτελικούς του σώματος μα και τους μεράρχους, οι οποίοι βρήκαν ορθή την γενική σύλληψη του ελιγμού.

    Η στιγμή κατά την οποία σχηματίστηκε ως ιδέα ο ελιγμός, ήταν όταν η ΣΜΑ είχε αναστείλει την επιθετική της κίνηση και ο Αρχιστράτηγος Παπούλας ενημέρωνε την κυβέρνηση και ανέμενε την απάντησή της ως προς την σκοπιμότητα συνέχισης των επιθετικών επιχειρήσεων. Ο ελιγμός προέβλεπε την μεταφορά του Β΄ΣΣ κοντά στο Γ΄ΣΣ στο αριστερό άκρο της παράταξης, κίνηση που θα μπορούσε να δώσει την ευκαιρία για μια αποφασιστική επίθεση με συγκεντρωμένες τις ελληνικές δυνάμεις από τα Β΄και Γ΄ΣΣ έναντι των τουρκικών στον τομέα εκείνο (αναφέρεται ότι ο τομέας δεν ήταν βαριά οχυρωμένος). Παράλληλα θα μπορούσε να εξυπηρετήσει και έναν αμυντικό αγώνα, γιατί ο φόβος της ελληνικής πλευράς ήταν τυχόν επιτυχής τουρκική επίθεση στο αριστερό άκρο της ελληνικής παράταξης (Γ΄ΣΣ) ή οποία θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την αποκοπή των Α΄και Β΄ΣΣ από τον Σαγγάριο.

    Ο πρίγκιπας Ανδρέας δέχθηκε την εισήγηση του Επιτελάρχη και έτυχε εξαιτίας παλαιάς γνωριμίας του Συνταγματάρχη Γαβαλιά με τον Αρχιστράτηγο Παπούλα να εκμεταλλευθεί την παράκληση του δευτέρου προς αυτόν να του εκθέσει την άποψή του. Αφού εκτέθηκε η άποψη του Β΄ΣΣ (πλέον είχε εγκριθεί ως σκέψη από τον σωματάρχη), ο Αρχιστράτηγος Παπούλας απάντησε ότι ο ελιγμός θα εκτελεστεί ύστερα από 5 ημέρες.
    Εκείνη την στιγμή στο επιτελείο της ΣΜΑ, όπως περιγράφεται, είχε επέλθει διχογνωμία για το ποια θα έπρεπε να ήταν η ενδεδειγμένη απόφαση. Ο Παπούλας που ταλαντεύονταν και που εν πάση περιπτώσει με μισή καρδιά «παρασύρθηκε» στην εκτέλεση της επιχείρησης κατά της Άγκυρας. απάντησε ότι ο ελιγμός θα εκτελεστεί μετά από 5 ημέρες, γιατί προφανώς ανέμενε την απάντηση της κυβέρνησης.

    Σε γενικές γραμμές ο ελιγμός έγινε απ’ ό,τι φαίνεται δεκτός από τους πάντες στο Β΄ΣΣ, το Α΄ΣΣ το οποίο είχε ενημερωθεί, αλλά για εντελώς προσωπικούς λόγους κατ’ αρχήν αντιμετωπίστηκε αρνητικά από τους επιτελείς της Στρατιάς, οι οποίοι όμως καθώς ο Αρχιστράτηγος έγραψε ότι το σχέδιο θα μελετηθεί και θα εφαρμοστεί έπειτα από 5 ημέρες, προφανώς ήραν τις όποιες αντιρρήσεις τους. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος (ούτε τότε παρουσιάστηκε) που μπορεί να ισχυριστεί σοβαρά ότι ο ελιγμός δεν ήταν σωστός ή να τον κατέκρινε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Υπάρχει ένα γενικότερο θέμα που αφορά την πρόνοια για πλαγιοφυλακή που σε περίπτωση μετακίνησης του Β΄ΣΣ θα εξέθετε ακάλυπτο το δεξί πλευρό του Α΄ΣΣ. Κατ’ αρχήν μπορεί να τεθεί γενικώς το ερώτημα σε όλη την διάρκεια των επιχειρήσεων του Αυγούστου ποιος φύλαγε το δεξί πλευρό του Β΄ΣΣ; Σε κάποια στιγμή οι τουρκικές αμυντικές γραμμές είχαν επεκταθεί πολύ ανατολικότερα του Κάλε Γκρότο (άκρο δεξί του Β΄ΣΣ). Όπως κάθε σχηματισμός λαμβάνει μέριμνα για ένα τέτοιο θέμα, έτσι και το Α΄ΣΣ αν το Β΄ ΣΣ εγκατέλειπε την θέση του, θα ελάμβανε τα μέτρα του. Σε κάθε περίπτωση όλο αυτό το διάστημα ένα τέτοιο ερώτημα ήταν ψευτοδίλημμα:
    α) Όταν η Στρατιά απάντησε θετικά στο σχέδιο προέβλεπε την διάθεση ολόκληρης μεραρχίας του Β΄ΣΣ γι΄αυτόν τον σκοπό.
    β) Όταν το Β΄ΣΣ αποφάσισε να μετακινηθεί αυτοβούλως βόρεια αλλά του απαγορεύθηκε αυτό, υπήρχε πρόνοια για διάθεση ενός συντάγματος και μοίρας πυροβολικού στο Α΄ΣΣ για υποβοήθηση στο έργο της κάλυψης του δεξιού.
    γ) Όταν το Β΄ΣΣ τελικά εγκατέλειψε την θέση του έπειτα από την διαταγή της Στρατιάς και πάλι άφησε ορισμένες δυνάμεις στο Α΄ΣΣ.
    Πάντως γενικά μπορεί να ειπωθεί ότι ένας λόγος για την κρίσιμη κατάσταση την οποία αντιμετώπιζε η Στρατιά μετά την αναστολή των επιθετικών της επιχειρήσεων, ήταν ότι απλωμένη σε ένα μεγάλο μέτωπο με το σύνολο των 9 μεραρχιών στην πρώτη γραμμή, δίχως καμμία άλλη εφεδρεία, ήταν ιδιαίτερα ευάλωτη σε τυχόν ρήγμα που παρουσιάζε σε περίπτωση επιτυχούς εχθρικής επίθεσης, κινδυνεύοντας με κύκλωση. Μία σμύκρινση του μετώπου ήταν επιβεβλημένη, πόσω μάλλον μετά την αραίωση των τάξεων των μαχίμων μονάδων από τις μεγάλες απώλειες.

    Άλλη μια διάσταση της επιτελικής κατάστασης που επικρατούσε στην ελληνική πλευρά, είναι η εξέταση των πεπραγμένων του επιτελείου της Στρατιάς στην συγκεκριμένη περίοδο, λαμβάνοντας όμως υπ’ όψιν και τις προηγούμενες επιδόσεις αυτού. Όπως απέτυχε παταγωδώς ο σχεδιασμός κατά τις επιχειρήσεις Μαρτίου 1921 (εξαιτίας προσωπικών φιλοδοξιών του επιτελάρχη, άλλαξε ο σχεδιασμός του βοηθού επιτελάρχη εν τη απουσία του!), έτσι είχε αποτύχει ουσιαστικά αυτός και τον Ιούνιο-Ιούλιο, ενώ η κύρια ιδέα του ελιγμού του Αυγούστου, πάνω στην οποία βασίστηκε η όλη επιχείρηση (επέκταση του ελληνικού δεξιού και πλευροκόπηση) είχε ήδη γίνει αντιληπτός προ της λήψεως επαφής με τον εχθρό και φυσικά επίσης απέτυχε εξαρχής μάλιστα. Το μόνο δείγμα σε όλη την περίοδο του Αυγούστου για άρση του αδιεξόδου, είναι η συγκεκριμένη εισήγηση που έκανε το Β΄ΣΣ.

    Η προσεκτική παρατήρηση της ακολουθίας των γεγονότων, αποδεικνύει ότι σε κανένα σημείο δεν υπήρξε ανυπακοή εκ μέρους του Ανδρέα σε κάποια διαταγή.
    Η πρωτοβουλία του να διατάξει την μετακίνηση του Β΄ ΣΣ, ενημερώνοντας όμως ταυτόχρονα την ιεραρχία και αναστέλλοντάς την αμέσως μόλις έλαβε την απαγορευτική διαταγή της Στρατιάς, δεν θέτει θέμα ανυπακοής αλλά θέμα παρατυπίας.
    Επιπλέον πουθενά δεν υπάρχει θέμα έκθεσης των πλευρών του Α΄ΣΣ από την παράτυπη εγκατάλειψη των θέσεων του Β’ ΣΣ, διότι: α) ουδέποτε το Β΄ΣΣ εγκατέλειψε παράτυπα τις θέσεις του με τις μάχιμες μονάδες του, β) και στην περίπτωση που το Β΄ΣΣ θα εγκατέλειπε το δεξιό του Α΄ΣΣ προεβλέπετο πάντα η διάθεση επί τόπου δυνάμεών του για βοήθεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Το να μπλέκουμε τώρα την μικροπολιτική και τα πολιτικά πάθη κατ’ ανάγκην με τα στρατιωτικά θέματα στο πεδίο της μάχης είναι αυτονόητα απαράδεκτο. Ουσιαστικά έτσι όπως γράφει ο αείμνηστος Σαρρής στο κείμενό του, παρουσιάζοντας απομονωμένο τον χαρακτηρισμό της φράσης του Ανδρέα για τους Μικρασιάτες και συνδυαζόμενη αυτή χωρίς πολύ σκέψη με την ξεκάθαρα πολιτικώς σκόπιμη κατηγορία και καταδίκη του για τα στρατιωτικά πεπραγμένα του, είναι σαν να δέχεται ότι ένας Έλληνας στρατιωτικός και μάλιστα της τάξης των κεφαλών του κράτους, ηθελημένα επέφερε την καταστροφή στο ελληνικό στράτευμα, εξαιτίας του προσωπικού του γούστου προς ένα κομμάτι του Ελληνισμού.
    Η ανάλυση του τι πραγματικά συνέβη σε στρατιωτικό πεδίο που επιχειρούμε στην παρούσα ανάρτηση, καταδεικνύει εύστοχα πιστεύω ότι η γνώση και ανάλυση των πολιτικών θεμάτων από έγκυρους αναλυτές και γνώστες, δεν συμβαδίζει πάντα (στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο) με την έγκυρη γνώση στον ίδιο βαθμό και των στρατιωτικών υποθέσεων. Εκμεταλλευόμενη δε την σχετική γνώση των στρατιωτικών πραγμάτων από τους συντελεστές του ιστοτόπου αλλά και των φιλοξενουμένων, παρέχει περαιτέρω ιστορικό υλικό και παρουσιάζει τα γεγονότα μάλλον αντικειμενικά και αποφορτισμένα από προσωπικές πολιτικές/παραταξιακές/ιδεολογικές προτιμήσεις και αποπροσανατολιστικές απόψεις.

    1) Σε κάθε περίπτωση σημειώνεται ότι ο ελιγμός ήταν μάλλον ιδέα ενός επαγγελματία και έμπειρου στρατιωτικού και όχι του πρίγκιπα Ανδρέα του οποίου ο επαγγελματισμός και οι ικανότητες μπορούν ίσως να αμφισβητηθούν. Ωστόσο αν δεχθούμε ότι ο ελιγμός ήταν ορθός και ενδεδειγμένος, η υιοθέτησή του από τον πρίγκιπα Ανδρέα, καταδεικνύει ότι τουλάχιστον αυτός δεν ήταν άσχετος περί των στρατιωτικών ή μη λογικός. Φυσικά η έγκριση που παρέσχε για υποβολή του στον Αρχιστράτηγο, μα περισσότερο η αποφασιστικότητά του να τον εκτελέσει, είναι κατά την γνώμη μου θετικά για έναν «ερασιτέχνη» στρατιωτικό ηγέτη (μην ξεχνάμε την θέση που είχε αναλάβει). Τέλος, ο ελιγμός αυτός που κατά μία εκδοχή του προέβλεπε την υποβοήθηση μιας ελληνικής επιθετικής προσπάθειας (που ίσως θα αποδεικνύετο αποφασιστικής σημασίας για την άρση του ελληνικού αδιεξόδου), δείχνει ότι δεν υπήρξε περίπτωση μομφής προς το Β΄ ΣΣ για «δειλία».
    2) Πέραν της τυπικότητας, παράβαση εντολών ή εγκατάλειψη πεδίου μάχης δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί σοβαρά, αφού όταν η ΣΜΑ απαγόρευσε την μετακίνηση, το Β΄ΣΣ υπάκουσε αμέσως.
    3) Η Στρατιά δεν ζημιώθηκε σε τίποτα από την αρχική αυτόβουλη ενέργεια, ούτε φυσικά το Α΄ΣΣ. Η ίδια αναγκάστηκε να φανεί ανακόλουθη αλλά και εκτεθειμένη, με την κατ’ αρχήν ρητή αποδοχή της και την εκ των υστέρων καθυστερημένη υιοθέτησή της.
    4) Το επιτελείο της Στρατιάς, όσο και ο ίδιος ο Αρχιστράτηγος δεν επέδειξαν ιδιαίτερα στοιχεία ευφυούς σχεδιασμού, ορθής αντίληψης της κατάστασης και από τις 21 Αυγούστου τουλάχιστον περιέπεσαν σε αδράνεια, οχυρωμένα όπισθεν της εκκρεμούσης απάντησης της κυβέρνησης για την συνέχεια των επιχειρήσεων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. 5) Μετά από αυτό είναι προφανές ότι η απόφαση του σωματάρχη του Β΄ΣΣ για την λήψη πρωτοβουλίας προς επιβολή των σκέψεων που είχαν γίνει από την πλευρά του Σώματος και οι οποίες είχαν γίνει τελικά δεκτές από την Στρατιά, είχαν βέβαια την διάσταση της ασυνήθιστης αποφυγής των τύπων, αλλά η άσκηση πίεσης και ο «εκβιασμός» αυτός προς την Στρατιά προς υιοθέτηση μιας προφανώς καλής επιλογής και δυναμικής λύσης, ήταν κατά κάποιο τρόπο μια «απέλπιδα» προσπάθεια για να ταρακουνηθεί η αδρανούσα διοίκηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι αφού η διοίκηση της ΣΜΑ δεν ταρακουνήθηκε και δεν διέταξε τότε έγκαιρα την εκτέλεση του ελιγμού στις 27/8, αναγκάστηκε αυτή να τον υιοθετήσει την επομένη, «ταρακουνημένη» πλέον από την εχθρική δράση. Όμως τώρα ο ελιγμός πραγματοποιήθηκε υπό δυσμενέστερους όρους, απ’ ό,τι θα εκτελείτο αυτός την προηγούμενη.
    6) Δεν υπάρχει δικαιολογία για εκδίκαση μιας τέτοιας φύσης υπόθεσης την δεδομένη στιγμή που αυτή εκδικάστηκε. Είναι κάτι απολύτως προφανές για έναν αμερόληπτο παρατηρητή ότι η απαγγελία κατηγοριών για εγκατάλειψη θέσεως και κατ΄ επέκταση η επαγγελματική μείωση του Πρίγκιπα Ανδρέα, ήταν προσχηματική και εντάσσονταν σε μια γενικότερη προσπάθεια της μιας πολιτικής παράταξης σκόπιμης σπίλωσης της άλλης. Πόσω μάλλον όταν αναφέρεται ότι εξαιτίας του επεισοδίου αυτού, επήλθε η Μικρασιατική Καταστροφή.

    Επαναλαμβάνεται τέλος, ότι τα παραπάνω, εξετάζονται ανεξάρτητα από την προσωπική γνώμη και εκτίμηση του Πρίγκιπα Ανδρέα για τους Έλληνες της Μικράς Ασίας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Αγαπητε Φιλιστωρ

    Σας συνιστω φιλικα να μην κανετε copy paste τα επιχειρηματα αλλων σχολιαστων απο αλλα ιστολογια, χωρις μαλλιστα να αναφερετε και την πηγη, αλλα να εκφραζετε τις δικες σας αυθεντικες αποψεις, οι οποιες ενδεχομενως να ειναι πολυ πιο αξιολογες απο οτι και εσεις ο ιδιος νομιζετε.

    Εγω εφυγα απο το ιστολογιο του........... «γνώστη της στρατιωτικης τεχνης» (οτι και αν σημαινει αυτο) λογω της απρεπους και κακοηθους συμπεριφορας του.

    Και ειναι κουραστικο να απαντησω και παλι σε ολο αυτο το κατεβατό.

    Θα απαντησω μονο στο δικο σας επιχειρημα. Την επομενη (απογευμα 28-8-1921) υπηρχαν βεβαιως Τουρκοι στον τομεα. Αλλα ειχαν πλεον αποκρουστει με μεγαλες απωλειες, καταδιωχθεντες μεχρι τις γραμμες τους. Εχοντας φαει αγριο ξυλο, ηταν δυσκολο να επιτεθουν και παλι. Το Α ΣΣ ειχε κερδισει χρονο για να αναδιαταχθει ωστε να καλυψει το δεξιο του, με τη ΧΙΙ Μεραρχια του, ενω η Στρατια του ειχε διαθεσει και την Ταξιαρχια Ιππικου προς καλυψη του.

    Οι πηγες στις οποιες βασιζομαι ειναι τα οσα γραφουν οι Γονατας (σελ 175-176) , Παναγακος, (σελ 497-498) αλλα και ο ιδιος ο Πριγκιπας Ανδρεας.


    Θα μου επιτρεψετε και εμενα να επικαλεστω έναν πραγματικο γνωστη της στρατιωτικης τεχνης, τον τεως Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγο Δ. Σκαρβελη:

    “Επίσης, η παρουσία στο μέτωπο, στο Επιτελείο της Στρατιάς Μ.Α., όλων των αρρένων μελών της βασιλικής οικογένειας καταλογίζεται στα σφάλματα της πολιτικής ηγεσίας που το επέτρεψε. Η σκέψη ότι η παρουσία του βασιλέως και των λοιπών μελών θα ήταν ευεργετική, όπως κατά τους βαλκανικούς πολέμους, δεν ήταν ορθή, διότι ούτε αντιστοιχία της μικρασιατικής εκστρατείας προς την βαλκανική υπήρχε στα στρατιωτικά θέματα, ούτε, και το κυριώτερο, η τόσο έντονη αντίθεση βασιλικών - βενιζελικών, που τώρα κατέτρωγε το φρόνημα αξιωματικών και οπλιτών υπήρχε τότε (1912-13). Είναι δε γνωστή και η απειθαρχία του βασιλόπαιδος Ανδρέου, ως Διοικητού του Β΄Σώματος Στρατού, για την οποία παραπέμφθηκε αργότερα σε δίκη.”

    http://infognomonpolitics.blogspot.gr/2009/10/blog-post_5801.html

    Σημειωση: Ο Στρατηγος Δ. Σκαρβελης εγινε Α/ΓΕΣ το 1990, Α/ΓΕΕΘΑ το 1993, και ακαδημαϊκος το 2002. Ηταν ο ενας απο τους 4 Αρχηγους που αποστρατευτηκαν για κομματικους λογους αμεσως μετα τις εκλογες του 1993, πραγμα που τοτε προκαλεσε οργη και φοβερο κυμα παραιτησεων στο Στρατο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Αγαπητέ NF,

    Σας ευχαριστώ για τις ευγενικές σας υποδείξεις αλλά για άλλη μια φορά είστε ανακριβής. Την πηγή για τα σχόλια την αναφέρω στο επίμετρο του κυρίως άρθρου από χθές όταν και παράθεσα και το σχετικό απόσπασμα του κυρίως άρθρου.

    Τον σχολιασμό που παράθεσα τον παράθεσα για τον απλούστατο λόγο ότι είναι πληρέστατος (επιτρέψτε μου να πω αποστομωτικός), και συμφωνεί πάνω-κάτω με τις θέσεις που έχω εκφράσει στο κυρίως άρθρο.

    Για την απάντηση που δίνετε στην ερώτηση μου την αφήνω στην κρίση των αναγνωστών μας. Επίσης στην κρίση των αναγνωστών μας αφήνω το πόσο βοηθάει την κατανόηση του ζητήματος που συζητάμε η περικοπή του στρατηγού Σκαρβέλη που παραθέτετε. Ο γνώστης της στρατιωτικής τέχνης δεν δηλώνει μόνο, αλλά κυρίως τεκμηριώνει όπως τα σχόλια που παράθεσα. Αν η περικοπή του γνώστη της στρατιωτικής τέχνης συμπληρώνεται από άλλα καινοφανή στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο Ανδρέας εγκατέλειψε την θέση του καλό είναι να μας τα παραθέσετε. Αλλά έχω μια υποψία ότι απλώς είναι μια αποκομμένη τοποθέτηση. Σαφής μεν, αλλά ατεκμηρίωτη.

    Ειλικρινά πάντως μου είναι ακατανόητη η εμμονή σας να υπερασπίζεστε μια θέση που είναι ολοφάνερα εσφαλμένη. Πιστέψτε με δεν μειώνει σε τίποτε το γόητρο του Βενιζελισμού η απλή αλήθεια ότι ο πρίγκιπας Ανδρέας δεν εγκατέλειψε την θέση του. Φυσικά δεν μπορώ να σας...εξαναγκάσω να ομονοήσετε (και ούτε το θέλω άλλωστε).

    Επίσης τώρα που διαβάζω ξανά τα κεφαλαία σας γράμματα στο πρώτο σημείωμα σας υπενθυμίζω ότι ο Παπούλας στο μύνημα του δεν κατηγόρησε τον Ανδρέα για εγκατάλειψη θέσεως, αλλά για την "σκέψη που έκανε να εγκαταλείψει την θέση του". Πιστεύω θα συμφωνήσετε ότι η διαφορά δεν είναι ασήμαντη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ο Στρατηγος Σκαρβελης εγραψε ένα γενικο κειμενο για ολοκληρο τον Μικρασιατικο πολεμο. Δεν ηταν δυνατο να επεκταθει με λεπτομερειες στην απειθαρχια του Ανδρεα, αλλα το γεγονος ότι ενας αξιωματικος τετοιου κυρους επικυρωνει τις κατηγοριες, κατι λεει.

    Το κειμενο του σχολιαστη που παραθετετε εχει μεταξυ αλλων δυο κραυγαλεες αδυναμιες:
    Στο ερωτημα περι των προσοντων του Πριγκιπα, απαντα οτι και ο Κωνσταντινος ειχε ακομα λιγοτερα προσοντα.(!)
    Στο ερωτημα πώς θα καλυπτοταν το δεξι το πλευρο του Α ΣΣ αν την κοπανουσε ο Πριγκιπας Ανδρεας στις 27/8, απαντα αοριστα ότι το Α ΣΣ θα…..ελαμβανε τα μετρα του.

    Οσο για τους αναγνωστες, υποψιαζομαι ότι ουτε ενας δεν θα ειχε την υπομονη να διαβασει αυτό το μακροσκελεστατο κειμενο αλλου σχολιαστη από άλλο ιστολογιο. Ισως ουτε και εσεις.

    Σε ότι αφορα το σημα του Παπουλα περι..... «σκεψεως υποχωρησης», ο Πριγκιπας δεν εμεινε στις σκεψεις, αλλα εξεδωσε και διαταγες, οι οποιες αρχισαν εκτελουμενες: Το λεει και ο ιδιος: «είναι μεν αληθές, ότι άρχισε η μετακίνηση των μεταγωγικών και αυτό μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αρχή εκτελέσεως».

    Αλλα εμενα δεν με ενδιαφερει τοσο το θεμα της απειθαρχιας του Πριγκιπα, η οποια αλλωστε δεν προκαλεσε και καμμια καταστροφη.

    στο Εγω εστιαζω στο γεγονος ότι ενας μετριοτατος αξιωματικος, διοικησε το 1/3 της Στρατιας σε τετοιες κρισιμες στιγμες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. περί Σκαρβέλη...ουδέν σχόλιον.

    Για την επικίνδυνη αποκάλυψη του δεξιού του Α΄ σώματος στρατού, αυτή έγινε την επομένη με διαταγή της στρατιάς (αλλά ξέχασα οι Τούρκοι είχαν νικηθεί στον τομέα αυτό!).

    Κατά δεύτερον....μην υποτιμάτε τους αναγνώστες μας και μην ανησυχείτε τόσο πολύ για αυτούς. Όσοι ενδιαφέρονται διαβάσανε τα σημειώματα μια χαρά και κατατοπίστηκαν επί του ζητήματος η θα πήγαν στον πρωτότυπο διάλογο μέσω του υπερσυνδέσμου.

    Το τρίτο είναι (κατά την γνώμη μου) η πρώτη σοβαρή σας θέση επί του ζητήματος αυτού, που στέκει και έχει αντικείμενο συζήτησης. Δεν ξέρω βέβαια πόσο εντός θέματος είναι...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Επαναλαμβανω περιληπτικα:

    Στις 27/8/1921 το πρωι, όταν ο Πριγκιπας διαταζει αυτοβουλως υποχωρηση, μια μεγαλη τουρκικη δυναμη είναι ετοιμη να επιτεθει στο πλευρο του Α ΣΣ, αλλα ο Πριγκιπας αφηνει ελαχιστες δυναμεις για την καλυψη του. Η Στρατια αντιδρα βιαια, το Β ΣΣ μενει στη θεση του, το πλευρο του Α ΣΣ παραμενει καλυμμενο, και όταν δεχεται επιθεση στις 28/8, οι Τουρκοι παθαινουν τετοιο στραπατσο, που και οι αξιωματικοι τους το βαζουν στα ποδια (ο ιδιος ο Ανδρεας το λεει).

    Ετσι όταν η Στρατια διαταζει το Β ΣΣ να αποχωρησει, στις 28/8/1921 Ω 16:00, το Α ΣΣ είναι πλεον πολύ πιο ασφαλες, και επιπλεον εχουν προλαβει να μετακινηθουν ισχυρες δυναμεις προς καλυψη του πλευρου του (ΧΙΙ Μεραρχια και Ταξιαρχια Ιππικου).

    Εξαλλου η VII Mεραρχια στο αριστερο της Στρατιας αρχισε να χανει εδαφος, και ετσι η γενικη υποχωρηση ηταν πλεον η ορθοτερη επιλογη, κατι που δεν ισχυε στις 27/8.

    Σε ότι αφορα την εγκαταλειψη θεσης, η ορθη διατυπωση ειναι «αποπειρα εγκαταλειψης θεσης». Προσπαθησε να την κοπανησει αλλα ευτυχως τον προλαβαν.
    Η απειθαρχια του οντως δεν ειχε συνεπειες, αλλα αυτό οφειλεται στην αμεση αντιδραση της Στρατιας.

    Συνοπτικα: Ηταν μαλλον ορθη η αποφαση του να μην εκτελεσει τη.... «λυσσωδη και απεγνωσμενη αντεπιθεση»(!) που διεταχθη, αλλα ηταν ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ η αποφαση του να διαταξει υποχωρηση ανευ αδειας της Στρατιας. Μπορουμε να συζητησουμε για την αυστηροτητα της ποινης του, αλλα οχι για το αν ηταν δικαιη η καταδικη του.Σε κάθε περιπτωση, ηταν ενας μετριοτατος αξιωματικος, και όπως προκυπτει από τις καταρες του για τους Μικρασιατες, ενας βαθυτατα κακος και μοχθηρος ανθρωπος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Το Β Σωμα Στρατου τελικα υποχωρησε, με διαταγη της Στρατιας αυτη τη φορα, τη νυχτα 28/29 Αυγουστου, αρχικα στο στο χωριο Σαγουτζαλί, και μετα προς Σαλιχαλιλ. Ο Πριγκιπας κομπαζει πομπωδώς στα απομνημονευματα του οτι «η δυσκολοτατη αυτη κινησις εξετελεσθη αριστα, χωρις να αφεθη εις τον εχθρον ουτε εν προβατον.....»

    Η αληθεια ομως ηταν λιγο διαφορετικη, και φαινεται οτι κατα την υποχωρηση του ο Πριγκιπας ξεχασε κατι πισω του.

    Μαρτυρια Συνταγματαρχη Στυλιανου Γονατα, Επιτελαρχη Α Σωματος Στρατου:
    «29 Αυγουστου [....] Εις το χωριον Σαγουτζαλί, εύρομεν το Χειρουργειον του Β Σωματος Στρατου κοιμώμενον. Τους εξυπνησαμεν και μας ειπαν οτι ειχαν 150 ασθενεις και τραυματιας και δεν ειχον, μεχρι της στιγμης, καμμιαν διαταγην μετακινησεως,ουδε κανεν μεταφορικον μεσον.Κατωρθωσαμεν να τους παραλαβωμεν»

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).

Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας