Ο Α΄ εμφύλιος πόλεμος κατά την Ελληνική επανάσταση (1823-1824)

Νικήτας Σταματελόπουλος
Η Β' ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΤΟ ΑΣΤΡΟΣ (ΜΑΡΤΙΟΣ 1823) – ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΞΥΝΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΑΘΩΝ

Μετά την συντριβή του Δράμαλη στα τέλη του 1822, το γόητρο της Κυβέρνησης που είχε σχηματιστεί από την Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου και ελεγχόταν από τους Πελοποννήσιους προκρίτους που δεν συμμετείχαν στην Πελοποννησιακά Γερουσία, καταβαραθρώθηκε επειδή κατέφυγε πανικόβλητη στα πλοία όταν φάνηκε ο κίνδυνος του πολυάριθμου προελαύνοντα εχθρού, χωρίς να κάνει τίποτε για να αντιμετωπίσει την κρισιμότητα της κατάστασης. Σε εκείνη την ιστορική συγκυρία οι οπλαρχηγοί (Κολοκοτρωνης, Πλαπούτας, Νικήτας Σταματελόπουλος, Τσόκρης κτλ) μαζί με τον Υψηλάντη και την Πελοποννησιακή Γερουσία[1], επειδή είχαν πρωτοστατήσει στην συντριβή του μεγάλου Τουρκικού Σώματος και στην σωτηρία των Ελλήνων και της Επανάστασης είχαν αποσπάσει την εμπιστοσύνη όλων των χωρικών και του απλού λαού και είχαν εξελιχθεί σε δυναμικό πόλο διεκδίκησης της εξουσίας.


Μέσα σε αυτό το κλίμα, η Κυβέρνηση, καθώς πλησίαζε το τέλος της θητείας της, με έγγραφό της στις 9 Νοεμβρίου 1822 προκήρυξε εκλογές σε όλες τις επαρχίες για την εκλογή πληρεξουσίων. Ταυτόχρονα ο τοπικός οργανισμός της Πελοποννησιακής Γερουσίας, υπό την ηγεσία του προκρίτου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και σε στενή συνεργασία με τον στρατιωτικά παντοδύναμο πλέον Κολοκοτρώνη, προκήρυξε και αυτός εκλογές με χωριστό έγγραφο που απέστειλε στις επαρχίες. Η πολιτική αντιπαράθεση ήταν τόσο έντονη, ώστε στις αρχές Ιανουαρίου 1823 οι πληρεξούσιοι που επηρεάζονταν από του οπλαρχηγούς και την Πελοποννησιακή Γερουσία βρίσκονταν στο Ναύπλιο και οι υπόλοιποι των προκρίτων και των νησιωτών στο Άστρος, αρνούμενοι να προσέλθουν στο Ναύπλιο που βρισκόταν υπό την στρατιωτική επιρροή του Κολοκοτρώνη. Τελικά η Συνέλευση έγινε στο Άστρος Κυνουρίας στις αρχές Μαρτίου του 1823, με τις δύο παρατάξεις ένοπλες σαν έτοιμες για πόλεμο, να έχουν στρατοπεδεύσει εναντίον αλλήλων στις γύρω τοποθεσίες από το Άστρος και με ένα μικρό ρυάκι (ο Τάνος) να τις χωρίζει.

Στις εργασίες της Εθνοσυνέλευσης επικράτησε πολιτικά σχετικά εύκολα η παράταξη των «Κυβερνητικών», καθώς είχαν καταφέρει να "εκλέξουν"[2] περισσότερους πληρεξουσίους από τους αντιπάλους τους. Η Εθνοσυνέλευση εξέλεξε το νέο Εκτελεστικό (Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Σωτήρης Χαραλάμπης, Ανδρέας Ζαΐμης, Ανδρέας Μεταξάς)[3], διέλυσε όλους τους τοπικούς οργανισμούς (κυρίως για να απαλλαχτεί από την Πελοποννησιακή Γερουσία), κατάργησε τον βαθμό της Αρχιστρατηγίας για να θίξει τον Κολοκοτρώνη και να μειώσει την επιρροή του, ενώ ταυτόχρονα διόρισε άλλους 50 στρατηγούς, κάνοντας και άλλες αθρόες προαγωγές ασήμαντων στρατιωτικών ώστε να αυξήσει τα στρατιωτικά της ερείσματα και να διασπάσει το μέτωπο των οπλαρχηγών. Παράλληλα έγινε προσπάθεια να καταρτιστεί ο πρώτος προϋπολογισμός του νέου Κράτους, ενώ ξεκίνησαν και οι διαδικασίες για να ζητηθεί δάνειο για τις ανάγκες του Αγώνα, από Άγγλους τραπεζίτες.

Όσο συνεδρίαζε η Εθνοσυνέλευση, τα κομματικά πάθη στο Ναύπλιο οξύνονταν επικίνδυνα. Ο νεαρός γιος του Κολοκοτρώνη "Γενναίος", φανατικός αντικυβερνητικός κηρυγμένος κατά του συμβιβασμού με τους «πολιτικούς» σε συνεργασία με τον Πλαπούτα αποφάσισαν να εκκαθαρίσουν την πόλη από τους φιλοκυβερνητικούς Τακτικούς στρατιώτες που βρίσκονταν υπό τις διαταγές του Φιλέλληνα Κουπερνάτι. Με αφορμή έναν από τους συνήθεις διαπληκτισμούς μεταξύ των στρατιωτών του με τους τακτικούς, ο Γενναίος τους επιτέθηκε με σφοδρότητα μέσα στους δρόμους του Ναυπλίου σκοτώνοντας τέσσερις και τραυματίζοντας επτά. Στην διαμάχη επενέβη ο Πλαπούτας ως φρούραρχος της Ακροναυπλίας διατάζοντας τον Κουπερνάτι να αποχωρίσει από το Ναύπλιο εντός 2 ωρών, κάτι που συνέβη.

Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης θεωρήθηκαν ως ανοιχτή πρόκληση από την φατρία των Κολοκοτρωναίων[4] που είχε αγνοηθεί επιδεικτικά και είχε αποδυναμωθεί, αλλά και από τον Φαναριώτη Θεόδωρο Νέγρη, τον Δημήτριο Υψηλάντη, την οικογένεια των Δεληγιάνιδων προκρίτων της Καρύταινας και τον πρόκριτο της Ηλείας Γεωργίου Σισίνη που είχαν αποκλεισθεί από όλα τα αξιώματα και ένιωθαν να χάνουν έδαφος. Τον Απρίλιο του 1823 συναντήθηκαν στο χωριό Σίλημνα κοντά στην Τρίπολη όλοι οι δυσαρεστημένοι (Νικήτας Σταματελόπουλος, Τσόκρης, Πλαπούτας, Γενναίος Κολοκοτρώνης, Σισίνης, Δημήτριος Υψηλάντης, Οδυσσέας Ανδρούτσος) συνοδευόμενοι από ισχυρά ένοπλα τμήματα και έδωσαν όρκους να μην πειθαρχούν στην νέα Κυβέρνηση. Σε εκείνη την πολιτική συγκυρία ο Κολοκοτρώνης συμφιλιώνεται με τους προκρίτους Δεληγιαννηδες παραδοσιακούς του ανταγωνιστές στην Καρύταινα, αρραβωνιάζοντας τον εννιάχρονο γιό του Κωνσταντίνο με την συνομήλικη του, μοναχοκόρη του Κανέλου Δεληγιάννη. Αυτά τα δύο γεγονότα είχαν αποτέλεσμα  την σύμπτυξη μιας ετερόκλητης συμμαχίας με σκοπό την αποσταθεροποίησης της Κυβέρνησης που προήλθε από την Εθνοσυνέλευση του Άστρους.    

Αναγνώστης Δεληγιάννης
Το πρώτο αποτέλεσμα των εξελίξεων αυτών ήταν η αποτυχία της εκστρατείας που οργάνωσε η Κυβέρνηση για να επαναληφθεί η πολιορκία στην Πάτρα τον Απρίλιο του 1823. Η Κυβέρνηση όρισε τον ντόπιο Πατρινό προύχοντα και μέλος του Εκτελεστικού Ζαΐμη επικεφαλής του στρατοπέδου, εξοργίζοντας τον Κολοκοτρώνη και τους οπαδούς του που με διάφορες δικαιολογίες δεν ενίσχυσαν την προσπάθεια, καταδικάζοντας την σε οικτρή αποτυχία. Ο Κολοκοτρώνης παράλληλα αρνήθηκε επίμονα να παραδώσει στην Κυβέρνηση τα κάστρα του Ναυπλίου που ήλεγχε, προβάλλοντας την δικαιολογία ότι θα τα παραδώσει μόνο σε Εθνοσυνέλευση καθώς ανήκουν στο Έθνος και όχι σε κάποια «προσωρινή» Κυβέρνηση. Η Κυβέρνηση φοβούμενη τις σημειούμενες αντιδράσεις αποφάσισε να διασπάσει το μέτωπο που είχε συμπτυχθεί εναντίον της, δίνοντας την κενή θέση του Αντιπροέδρου στο Εκτελεστικό της στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ενώ διόρισε Φρούραρχο στο Ναύπλιο τον πρωτότοκο γιο του Πάνο, σαν ένα αντίδωρο στον Κολοκοτρώνη για την υποστήριξη του. Ο συμβιβασμός αυτός έστρεψε κατά του Κολοκοτρώνη  τον Πλαπούτα  τον Νικήτα Σταματελόπουλο και όλους τους υπόλοιπους σημαντικούς οπλαρχηγούς και προκρίτους που είχαν δώσει τον όρκο στην Σίλημνα και τώρα έβλεπαν να ματαιώνονται τα αντικυβερνητικά τους σχέδια από τον συμβιβασμό αυτό.

Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ


Τον Ιούνιο του 1823, ο Μαυροκορδάτος διορίζεται απευθείας από το Βουλευτικό πρόεδρος του Σώματος, εξοργίζοντας τον Κολοκοτρώνη που προόριζε το αξίωμα αυτό για τον συμπέθερο και σύμμαχο του πλέον, πρόκριτο της Καρύταινας Αναγνώστη Δεληγιάννη, έτσι ώστε να ισχυροποιήσει την ισχνή επιρροή της φατρίας του στο Σώμα αυτό. Σε προσωπική συνομιλία των δύο ανδρών ο Κολοκοτρώνης επιτέθηκε φραστικά στον Φαναριώτη πολιτικό με ύβρεις και απειλές[5]. Μέσα σε εικοσιτέσσερις ώρες ο Μαυροκορδάτος πανικόβλητος είχε παραιτηθεί  εγγράφως (χωρίς η παραίτηση του να γίνει δεκτή από το Βουλευτικό) και είχε ετοιμάσει τις αποσκευές του για να φύγει στην Ύδρα. Το Εκτελεστικό μεταφέρθηκε στο Ναύπλιο και ελεγχόταν πλέον από την φατρία του Κολοκοτρώνη (παρά την κατ΄ όνομα μόνο παραίτηση του τελευταίου), ενώ το Βουλευτικό που βρισκόταν στο Άργος ελεγχόταν από τους "πολιτικούς" και σταδιακά χάρις την δραστηριότητα του Μαυροκορδάτου, προσεταιριζόταν τους Νησιώτες και τους Στερεοελλαδίτες. Τα δύο Σώματα πλέον δεν συνεργάζονταν αλλά αλληλοκατηγορούνταν ανοιχτά για όλα τα θέματα που ανέκυπταν με εμπρηστικά και προσβλητικά έγγραφα που αντάλλασσαν.

Λάζαρος Κουντουριώτης: ο πολιτικός εγκέφαλος
Το καλοκαίρι του 1823 το Βουλευτικό κατηγόρησε τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη για διοικητικά παραπτώματα, ενώ ο υπεύθυνος Οικονομικών Περούκας κατηγορήθηκε (αδίκως) ότι προέβη σε οικονομικές και διοικητικές ατασθαλίες εισπράττοντας  καταχρηστικά τις προσόδους επαρχιών. Τα μέλη του Βουλευτικού στο Άργος[6], αφού ήρθαν σε συνεννοήσεις με τους Νησιώτες εφοπλιστές και τους Στερεοελλαδίτες πολιτικούς και οπλαρχηγούς μέσω του Μαυροκορδάτου[7], αποφάσισαν να τραβήξουν το σχοινί καθαιρώντας με μονομερή απόφαση τον υπουργό των Οικονομικών. Επιπροσθέτως τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου καθαίρεσαν και το άλλο μέλος του Εκτελεστικού Ανδρέα Μεταξά ως καταλύσαντα την απαρτία του Εκτελεστικού αποχωρώντας από την Έδρα του χωρίς άδεια και ως δήθεν υποκινητή ταραχών στην επαρχία της Καρύταινας ενώ στην πραγματικότητα είχε επισκεφθεί την εν λόγω Επαρχία προσπαθώντας να διευθετήσει τον αιματηρό τοπικό ανταγωνισμό Δεληγιανναίων – Πλαπούτα που στην συγκεκριμένη συγκυρία έβλαπτε την φατρία του Κολοκοτρώνη.  

Η ένταση μεταξύ των 2 σωμάτων αυξήθηκε περαιτέρω, όταν ο Κολοκοτρώνης για να πιέσει και να εξαναγκάσει το Βουλευτικό να ανακαλέσει τις καθαιρέσεις, απέστειλε στις 25 Νοεμβρίου 1823 τον Νικήτα Σταματελόπουλο και τον γιό του Πάνο με στρατό στο Άργος. Οι δύο άνδρες εισήλθαν με τον στρατό τους στον τόπο όπου συνεδρίαζε το Βουλευτικό διέκοψαν την συνεδρίαση του και αφού τους κατηγόρησαν για προδοσία, τους εξύβρισαν με βαρύτατους χαρακτηρισμούς και απείλησαν ότι θα εγκαθιδρύσουν στρατιωτική δικτατορική κυβέρνηση («γκοβέρνο μιλιτάρε») αν δεν ανακαλούσαν την καθαίρεση του Μεταξά, διέλυσαν βίαια την συνέλευση τους κατάσχοντας τα πρακτικά των συνεδριάσεων και την σφραγίδα της Γραμματείας. Όλοι οι Βουλευτές έφυγαν πανικόβλητοι από το Άργος και διασκορπίστηκαν στα γύρω χωριά.

Τον Δεκέμβριο του 1823 τα μέλη του Βουλευτικού μετά από μυστικές συνεννοήσεις μεταξύ τους, αποφάσισαν να συγκεντρωθούν στο δύσβατο αλλά και παραθαλάσσιο Κρανίδι που τους πρόσφερε μεγαλύτερη ασφάλεια από τις επιδρομές των αντιπάλων του ενώ ήταν και εγγύτερα στην Ύδρα, βασικό πυλώνα υποστήριξης τους. Εκεί επανέλαβαν τις συνεδριάσεις τους[8] αφού εκτός της υποστήριξης των Νησιωτών (το κόμμα της Μπουμπουλίνας στις Σπέτσες που συμμαχούσε με τον Κολοκοτρώνη είχε απομονωθεί) και των πολιτικών της Στερεάς Κωλλέτη και Μαυροκορδάτου είχαν ακόμη δύο πολύτιμα όπλα στα χέρια τους: την γνήσια σφραγίδα για τα πρακτικά των συνεδριάσεων και τα νόμιμα έγγραφα για την αίτηση δανείου στους Άγγλους τραπεζίτες, τα οποία  είχε αποσπάσει με δόλο από τους επιδρομείς του Άργους ο οπλαρχηγός Θεόδωρος Ζαχαρόπουλος που είχε έρθει σε μυστική συνεννόηση με τους αντιπάλους του Κολοκοτρώνη.

Ανδρέας Ζαϊμης
Με απόφαση του Βουλευτικού στο Κρανίδι στις 19 Δεκεμβρίου 1823 καθαιρέθηκε το Εκτελεστικό του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ως παράνομο και δύο μέρες μετά ανακοινώθηκε η σύνθεση του νέου οργάνου, με σύνθεση ευνοϊκή για τους Νησιώτες  (Γεώργιος Κουντουριώτης Πρόεδρος της Κυβερνήσεως, Παναγιώτης Μπότασης, Ιωάννης Κωλλέτης, Ανδρέας Ζαΐμης, Ανδρέας Λόντος). Συνάμα, με ψήφισμα του αποκήρυττε τους αντιπάλους του ως «εχθρούς της πατρίδας» και «αντάρτες» και καλούσε τον ελληνικό λαό να μην υπακούει στις εντολές τους και να  τους καταδιώκει παντού. Το Εκτελεστικό που βρισκόταν στην Τριπολιτσά απάντησε καθαιρώντας με την σειρά του το Βουλευτικό και αντικαθιστώντας αυτό με άλλους Βουλευτές από την φατρία του. Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, εν μέσω επανάστασης και πολέμου επιβίωσης του ‘Έθνους, γίνεται τραγική (η και γελοία αν την θεωρήσουμε αποστασιοποιημένα) με 2 Βουλευτικά και 2 Εκτελεστικά να ανακηρύσσουν τους αντιπάλους τους παράνομους και να οργανώνονται στρατιωτικά σε όλες τις επαρχίες τους πρώτους 2 μήνες του 1824, για να λύσουν τις διαφορές τους ενόπλως. Όσο παράλογο και να ακούγεται, η αδυναμία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να επιτεθεί κατά των Ελλήνων καθ’ όλη την διάρκεια του 1824, υποβοήθησε την ένταση της εσωτερικής τους αντιπαράθεσης.

Όταν η Κυβέρνηση του άβουλου Γεώργιου Κουντουριώτη[9] έλαβε την πρώτη δόση του Αγγλικού δανείου τον Φεβρουάριο του 1824, η πλάστιγγα έγειρε αποφασιστικά υπέρ της. Απέκτησε ένα αδιαμφισβήτητο λαϊκό έρεισμα που το συμπλήρωνε και η συστηματική πολιτική δραστηριότητα της, ενώ είχε και την ανεπίσημη αναγνώριση των Άγγλων. Αμέσως οι κυβερνητικοί ξεκίνησαν ένα όργιο κατασπατάλησης των χρημάτων του δανείου που είχε ζητηθεί από τους Άγγλους τραπεζίτες για να χρηματοδοτηθεί ο απελευθερωτικός πόλεμος, με αθρόους προβιβασμούς ασήμαντων πολιτικών και στρατιωτικών σε όλες τις επαρχίες. Δόθηκαν πάνω από 2.000 διπλώματα στρατηγίας, αντιστρατηγίας, χιλιαρχίας, υποχιλιαρχίας, εικοσιπενταρχίας κυριολεκτικά σε οποιονδήποτε παρουσιάστηκε στην Κυβέρνηση, μαζί με τους μισθούς που δήθεν αντιστοιχούσαν στα σώματα τους που βέβαια  υπήρχαν μόνο στα χαρτιά[10]. Πολλοί από τους νέους αξιωματικούς, δεν είχαν πολεμήσει καν ως τότε για την απελευθέρωση, άλλοι ήταν ανήλικοι και εντελώς ανίκανοι στα στρατιωτικά, άλλοι δεν είχαν προσφέρει τίποτε η ήταν απλοί στρατιώτες χωρίς γνώσεις διοικήσεως, μας επιβεβαιώνουν ο Σπηλιάδης, ο Φωτάκος και ο Οικονόμου.    

Λόγω αυτών των εξελίξεων, τα σώματα του Πάνου Κολοκοτρώνη του Χελιώτη και του Γενναίου που ήταν πιστά στο Παλαιό Εκτελεστικό και κατείχαν το Ναύπλιο και την Κόρινθο φυλλορροούσαν[11]. Σημαντικοί Πελοποννήσιοι οπλαρχηγοί όπως ο Πονηρόπουλος, οι Πετμεζαίοι, οι Γιατρακαίοι και ο Κεφάλας τάχθηκαν ανοιχτά πλέον με τους Κυβερνητικούς. Άλλο μεγάλο πλήγμα για την παράταξη του Παλαιού Εκτελεστικού ήταν η αιφνιδιαστική προσχώρηση του Γρηγορίου Δίκαιου (Παπαφλέσσα), ορκισμένου εχθρού των «ολιγαρχικών», στο στρατόπεδο της κυβέρνησης του Κρανιδίου μετά από μυστικές διαπραγματεύσεις. Η Κυβέρνηση Κουντουριώτη είχε στην διάθεση της και δύο εφημερίδες που έβγαιναν στην Ύδρα και προπαγάνδιζαν τις απόψεις του νέου Εκτελεστικού.

Σύντομα και για λόγους αποτελεσματικότερης άμυνας, οι περισσότεροι οπαδοί του Παλαιού Εκτελεστικού συγκεντρώθηκαν στην Τριπολιτσά όπου καταπίεζαν κατάφωρα τον τοπικό πληθυσμό επιβάλλοντας βαρύτατη φορολογία, καταλαμβάνοντας τα σπίτια του για καταλύματα των στρατιωτών, προκαλώντας του προβλήματα στην καθημερινότητα του και ζώντας στην κυριολεξία εις βάρος του. Ήταν τέτοιες οι καταχρήσεις των οπαδών του Κολοκοτρώνη εις βάρος των κατοίκων της Τριπολιτσάς που αυτοί σε συνεργασία με τον Παπαφλέσσα που έπαιζε έναν διπλό ρόλο, συνέστησαν μια μυστική εταιρεία, την «Αδελφότητα», που σκοπό είχε να προετοιμάσει μια εξέγερση των απλών πολιτών κατά των καταπιεστών τους. Τα μέλη της οργάνωσης ήταν κυρίως μαγαζάτορες της πόλης. Το συμφωνημένο σύνθημα της εξέγερσης ήταν όταν ο αρχηγός της οργάνωσης θα πήγαινε στα μαγαζιά των μυημένων με ένα Ευαγγέλιο σε κάνιστρο λέγοντας «ο Άγιος Δημήτριος βοήθεια σου» που σήμαινε «κλείσε αμέσως και πάρε τα όπλα σου». 

Αποτέλεσμα της εταιρείας αυτής αλλά και του αυταρχισμού του μόλις 20ετούς και ευέξαπτου φρούραρχου της πόλης Γενναίου ήταν το ξέσπασμα μιας εξέγερσης στις πρώτες μέρες του Φεβρουαρίου του 1824, με σκληρές και αιματηρές οδομαχίες για μια ολόκληρη ημέρα που είχε ως αποτέλεσμα έξι νεκρούς και αρκετούς τραυματίες. Ο Θ. Κολοκοτρώνης κατέστειλε εύκολα την εξέγερση αυτή επεμβαίνοντας με τον στρατό του και φέρθηκε με επιείκεια στους κατοίκους που εξεγέρθηκαν εξορίζοντας 120 από τους πρωταίτιους εκτός της πόλης, χωρίς να τιμωρήσει κανέναν άλλον.

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Όταν ο Κολοκοτρώνης αντιλήφθηκε ότι η Κυβέρνηση του Κουντουριώτη είχε αποκτήσει πλέον ισχυρά πολιτικά και στρατιωτικά ερείσματα, προσπάθησε να έρθει σε συμβιβασμό στέλνοντας αρχικά τον μετριοπαθή Υψηλάντη στο Κρανίδι και μετά τον επαμφοτερίζοντα Πλαπούτα με ακόμα διαλλακτικότερες προτάσεις. Η Κυβέρνηση του Κρανιδίου όμως ήθελε την πλήρη συντριβή των «στασιαστών», απέρριψε όλες τις συμβιβαστικές προτάσεις του Κολοκοτρώνη και τον Μάρτιο του 1824 διέταξε τον πρόκριτο της Κορίνθου Νοταρά να πολιορκήσει τον οπλαρχηγό Χελιώτη που κρατούσε το κάστρο του Ακροκόρινθου για λογαριασμό του Κολοκοτρώνη και του παλαιού Εκτελεστικού. Ο Γέρος του Μοριά απέστειλε από την Τρίπολη τον γιο του Γενναίο με 500 άνδρες να διαλύσει την πολιορκία αυτή. Λίγο πριν εμπλακεί το σώμα του Γενναίου, ο Μακρυγιάννης που βρισκόταν στο πλευρό του Γενναίου μαζί με την πλειοψηφία των ανδρών του, αυτομόλησε στους Κυβερνητικούς μετά από μυστικές συνεννοήσεις και μεγάλα χρηματικά ανταλλάγματα, αφήνοντας τον Γενναίο μόλις με 80 άνδρες. Έτσι ο τελευταίος επέστρεψε άπραγος στην Τριπολιτσά, ενώ σύντομα ο Χελιώτης παρέδωσε το Ακροκόρινθο στα χέρια των Κυβερνητικών λόγω ελλείψεως τροφίμων. Παράλληλα οι Κυβερνητικοί υπό τον Σκούρτη, πολιόρκησαν στενά και τον Πάνο Κολοκοτρώνη στο Ναύπλιο που αρνήθηκε να δώσει το Παλαμήδι στους Κυβερνητικούς. 

Τον ίδιο μήνα η Κυβέρνηση του Κρανιδίου θα στείλει 3000 στρατιώτες υπό τους Λόντο, Γιατράκο, Κεφάλα και Νοταρά για να πολιορκήσει την Τριπολιτσά. Εντός της πόλη υπήρχε όλο το παλαιό Εκτελεστικό μαζί με τους Θ. Κολοκοτρώνη, Νικήτα Σταματελόπουλο, Τσόκρη, Γενναίο Κολοκοτρώνη, Θοδωρή Γρίβα, Κανέλλο Δεληγιάννη και 1000 στρατιώτες. Ήταν η πρώτη φορά που Έλληνες αντιμετώπιζαν Έλληνες έτοιμοι πλέον να αλληλοσκοτωθούν για τα Υπουργικά αξιώματα και τα στρατιωτικά διπλώματα. Εκείνη την αποφράδα ημέρα, επιτέθηκαν δύο φορές έφιπποι με τις σωματοφυλακές τους από την πόλη,  οι πιο παθιασμένοι πολιτικά Νικήτας Σταματελόπουλος και Γενναίος Κολοκοτρώνης κατά των οχυρωμένων Κυβερνητικών. Τα πυρά που ανταλλάσσονταν όμως ήταν όλα άστοχα με επιδεικτικό τρόπο[12]. Κανείς δεν ήθελε να σκοτώσει τον χθεσινό γείτονα του και συμπολεμιστή του σε αυτόν τον παραλογισμό. Οι μέρες εκείνες κύλισαν μόλις με ένα νεκρό και με κάποιους μικροτραυματισμούς.

  Η Τριπολιτσά τελικά θα περάσει στα χέρια των Κυβερνητικών μετά από συμβιβασμό των αντίπαλων παρατάξεων που προέβλεπε να ουδετεροποιηθεί η πόλη και να γίνει ανακωχή αλλά και λόγω της θέλησης των κατοίκων της να μην μετατραπεί η πολύπαθος πόλη σε πεδίο μάχης, προς μεγάλη απογοήτευση του Εκτελεστικού στο Κρανίδι που ήθελε την αιματοχυσία. Ο Λόντος και ο Ζαΐμης θα παραβούν την συμφωνία που είχε γίνει και θα εγκαταστήσουν φρουρά στην πόλη από 300 Στερεοελλαδίτες. Η φρουρά αυτή θα καταλύσει κάθε έννοια νόμου στην πόλη, με αυθαιρεσίες και βασανιστήρια εις βάρος των κατοίκων. Όλο το πολύτιμο Αρχείο του παλαιού Εκτελεστικού που έπεσε στα χέρια της φρουράς καταστράφηκε καθώς το έδωσαν στους μπακάληδες για χαρτί περιτυλίγματος. Ο Παπαφλέσσας που ήρθε ως απεσταλμένος της κυβέρνησης στην πόλη για να διευθετήσει την κατάσταση, έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα αφού απειλούσε και φυλακιζε όλους τους διαμαρτυρόμενους καθώς τους θεωρούσε ως «αντικυβερνητικούς». Τις πρώτες μέρες του Μαρτίου του 1824 ένα σώμα του Καραϊσκάκη και ο ίδιος ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με την δύναμη του, πέρασαν τα στενά της Κορίνθου και κινήθηκαν προς το Άργος με διάθεση να επιτεθούν στο Κρανίδι και να συλλάβουν την Κυβέρνηση. Όταν όμως έμαθαν τα νέα για την είσοδο των Κυβερνητικών στην Τριπολιτσά επέστρεψαν αμέσως στα μέρη τους και άρχισαν να καιροσκοπούν μέχρι να δουν ποιος θα επικρατήσει.

Οι αντικυβερνητικοί θα φύγουν προς τις επαρχίες τους, κυρίως στην Καρύταινα και στην Μάνη, για να ξεσηκώσουν τους οπαδούς  τους εναντίον της Κυβέρνησης. Τον Μάιο του 1824 ο Κολοκοτρώνης θα ανασυντάξει τις δυνάμεις του στην Καρύταινα και μετά από μυστικές συνεννοήσεις με τους
Ιωάννης "Γενναίος" Κολοκοτρώνης
δεινοπαθούντες κατοίκους της Τριπολιτσάς, θα αντεπιτεθεί πολιορκώντας με πάθος την πόλη που είχε ως άμυνα 3000 κυβερνητικούς με τον Ανδρέα Λόντο. Στα μέρη αυτά που οι Έλληνες μεγαλούργησαν λίγα χρόνια πριν, συνήφθησαν σκληρές αιματηρές εμφύλιες συγκρούσεις με πολλούς νεκρούς εκατέρωθεν και με τους «αντάρτες» να σημειώνουν κάποιες μικρές νίκες.

Με διαταγές του Κολοκοτρώνη ο γιος του Γενναίος μαζί με τον Πλαπούτα τον Τσόκρη τον Νικήτα Σταματελόπουλο και 500 άνδρες βάδισαν στο Ναύπλιο για να ανεφοδιάσουν τον Πάνο Κολοκοτρώνη που βρισκόταν υπό στενή πολιορκία από τους Κυβερνητικούς. Αρχικά θα συλλάβουν 120 άνδρες των Κυβερνητικών του Ιωάννη Νοταρά που τους αιφνιδίασαν στην Κανδύλα. Την επόμενη ημέρα θα προχωρήσουν προς το Ναύπλιο όπου θα συναντήσουν την πεισματώδη αντίσταση του Μακρυγιάννη και του Βούλγαρου Χατζηχρήστου[13], εξωμοτών οπλαρχηγών των Κυβερνητικών. Σκληρές μάχες θα γίνουν στην περιοχή των Μύλων μεταξύ τους, με 20 νεκρούς και 8 τραυματίες χωρίς οι επιτιθέμενοι να πετύχουν τον σκοπό τους[14]. Τελικά ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, αν και άρρωστος, θα συγκρουστεί με βιαιότητα στις κοντινές περιοχές του Ναυπλίου, Δαλαμανάρα και Κούτσι με τετραπλάσιες Κυβερνητικές Δυνάμεις υπό τον Ιωάννη Νοταρά και τελικά θα καταφέρει με 150 άνδρες να σπάσει τον κλοιό και να ενωθεί με τον αδερφό του.

Η τελική συντριβή της φατρίας των Κολοκοτροναίων

Μετά τις πρόσκαιρες αυτές επιτυχίες, οι αντικυβερνητικοί αναθάρρησαν και με επικεφαλής τους  Νικήτα Σταματελόπουλο και τον Χατζηστεφανή, αποφάσισαν οι μισοί να κινηθούν προς τους Μύλους για να τους καταλάβουν δια αιφνιδιασμού, και οι υπόλοιποι να κινηθούν προς το Άργος για να συλλάβουν τα μέλη του Βουλευτικού. Και οι δύο προσπάθειες είχαν οικτρό αποτέλεσμα. Οι πολυάριθμοι Κυβερνητικοί στους Μύλους υπό τον Σκούρτη, με την βοήθεια των φίλιων πυρών από τα κανόνια των πλοίων του Μιαούλη, επιτέθηκαν και συνέλαβαν εύκολα τους ολιγάριθμους επίδοξους καταδρομείς, ενώ στο Άργος ο Μακρυγιάννης με τον Ιωάννη Νοταρά έτρεψαν σε άτακτη φυγή τους επιτιθέμενους, αποσπώντας τα όπλα, τα άλογα τους και την αλληλογραφία του ίδιου του Νικήτα[15], ο οποίος σώθηκε από την αιχμαλωσία την τελευταία στιγμή. Ο κυριότερος λόγος της αποτυχίας ήταν ότι τα στρατεύματα των ανταρτών είχαν στρατολογηθεί πρόχειρα ανάμεσα στους χωρικούς και ήταν εντελώς απειροπόλεμα. Στην Μάνη και στην Μεσσηνία την ίδια εποχή, η οικογένεια Μαυρομιχάλη είχε ξεσηκώσει τους οπαδούς της κατά της Κυβέρνησης και πολεμούσε τον Γιατράκο και τον Μούρτζινο που την υποστήριζαν. Στις ασήμαντες αυτές συγκρούσεις οι Μαυρομιχαλαίοι ηττήθηκαν από τους κυβερνητικούς του Γιατράκου οι οποίοι λεηλάτησαν και τον πύργο του Μαυρομιχάλη στο Μαραθωνήσι.

Όλες αυτές οι πληροφορίες της καταστροφής των σωμάτων των «ανταρτών», βρήκαν τον Κολοκοτρώνη έξω από την Τριπολιτσά να την πολιορκεί. Σύντομα μαθεύτηκε ότι ισχυρά Κυβερνητικά στρατεύματα που είχαν αποδεσμευτεί από την καταστροφή των ανταρτών στο Ναύπλιο, βάδιζαν προς την Τριπολιτσά για να ανακουφίσουν τους πολιορκούμενους. Ο Κολοκοτρώνης γνώριζε ότι ο πόλεμος είχε πλέον χαθεί. Ήρθε αμέσως σε διαπραγματεύσεις με  τους Ανδρέα Λόντο και  Ανδρέα Ζαΐμη και πέτυχε να αμνηστευθούν όλοι οι «αντάρτες», αφού οι δύο Πελοποννήσιοι πρόκριτοι δεν ήθελαν να ενισχυθεί υπέρμετρα η Κυβέρνηση που ελεγχόταν από τους Νησιώτες, τον Μαυροκορδάτο και τους αντιπροσώπους της Στερεάς. Ο Κολοκοτρώνης έγραψε στον γιό του Πάνο να παραδώσει το Ναύπλιο στην Κυβέρνηση, υπό τους σημαντικούς όρους να πληρωθούν οι μισθοί των στρατιωτών της φρουράς του Ναυπλίου ως εκείνη την στιγμή από την Κυβέρνηση και ο έλεγχος των κάστρων να παραμείνει στα «Πελοποννησιακά χέρια» του Ζαΐμη και του Λόντου. Ο όρος αυτός δεν τηρήθηκε από την Κυβέρνηση και αποτέλεσε την πρώτη αφορμή για τον αιματηρό και εθνοκτόνο Β’ εμφύλιο πόλεμο που θα ξεσπούσε λίγους μήνες μετά....

Ι. Β. Δ.




Σημειώσεις

[1]την αποτελούσαν αποκλειστικά πρόκριτοι της Κεντρικής και Νότιας Πελοποννήσου

[2] Η ψηφοφορία στις πόλεις των επαρχιών γινόταν δια βοής με τον κόσμο να μαζεύεται στην πλατεία και να επικυρώνει αυτόν που του παρουσιάζει ο εκάστοτε ισχυρός της περιοχής. Ο «εκλογικός νόμος» δεν προέβλεπε καμία διαδικασία ψηφοφορίας με την έννοια της κάλπης η των ψηφοδελτίων, παρά ότι ο πληρεξούσιος εκλεγόταν με ομοφωνία και οι ψηφοφόροι υπέγραφαν όλοι το σχετικό έγγραφο της εκλογής του. Υπάρχουν πολλές καταγγελίες στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας για νοθεία και άσκηση πολιτικής βίας, αλλά είναι δύσκολο να ανιχνευτεί ποιές καταγγελίες είναι έγκυρες και ποιές υποκινούμενες από την αντίπαλη φατρία. Πάντως ο πρώτος πρέσβης της Αγγλίας Ντώκινς αναφέρει σε  έκθεση του το 1831 ότι καμία Ελληνική Εθνοσυνέλευση την εποχή της επανάστασης δεν ήταν αντιπροσωπευτική και προϊόν ελεύθερης λαϊκής εκλογής.
 
[3] Η πέμπτη θέση του Εκτελεστικού έμεινε κενή για τον αντιπρόσωπο των ναυτικών νησιών

[4] «Με λόγο και με έργον ήτον η γνώμη των να βάλουν από τους δικούς τους και να αδυνατίσω» λέει ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματα του.

[5] «….σου λέγω μην καθίσεις πρόεδρος διότι έρχομαι και σε διώχνω με τα λεμόνια, με την βελάδα που ήρθες» ήταν τα ακριβή λόγια του Γέρου όπως τα σώζει ο ίδιος στα Απομνημονεύματα του.

[6] Κατά τον Σπηλιάδη, το Βουλευτικό στο Κρανίδι συνεδρίαζε με λίγο περισσότερους από τους μισούς Βουλευτές του , άρα δεν είχε απαρτία αφού δεν πληρούσε τον σχετικό όρο του Συντάγματος περί απαρτίας που προέβλεπε την παρουσία των δύο τρίτων των Βουλευτών τουλάχιστον.

[7] Ο ρόλος του Μαυροκορδάτου ως κύριου ενορχηστρωτή των συνεννοήσεων αυτών, έχει πάρει κυριολεκτικά μυθικές διαστάσεις σε μεγάλο τμήμα της αριστερόστροφης ελληνικής ιστοριογραφίας.

[8] Ο αυτόπτης μάρτυς Βρετανός Φιλέλληνας Humphreys μας περιγράφει στις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του μια χαρακτηριστική συνεδρίαση τους. «Ήταν καθισμένοι κατάχαμα σε μια μικρή κάμαρα. Δεν σηκώνονται για να μιλήσουν ούτε παίρνουν με την σειρά τον λόγο. Έτσι η συνεδρίαση μεταβάλλεται σε χάβρα. Όταν οι αντεγκλήσεις γίνονται βίαιες ο πρόεδρος χτυπά την κουδούνα του και δημιουργείται χειρότερο πανδαιμόνιο»

[9] Ο αγαθός Γεώργιος Κουντουριώτης ανέλαβε την προεδρία παρά την θέληση του στην θέση του ικανού αδερφού του Λάζαρου και βρισκόταν υπό την πολιτική ποδηγέτηση του Μαυροκορδάτου, του Κωλλέτη και του αδερφού του με τον οποίο διατηρούσε σχεδόν καθημερινή αλληλογραφία.

[10] «Όλοι οι έλληνες γελούσαν δια τούτο, πλην και κανένας από όσους πλησίαζαν την Κυβέρνηση δεν αγανακτούσε..» Απομνημονεύματα Κασομούλη

[11] «…η εν Κρανιδίω Κυβέρνησις μούρλανε τον κόσμο από τας υποσχέσεις δίνοντας διπλώματα….» αναφέρει ο Γενναίος Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματα του.

[12] «..Έγιναν και δυο τρεις άλλαι έξοδοι εκτός της πόλεως και ούτε το ένα μέρος επροχωρούσεν ούτε το άλλο…» απομνημονεύματα Γενναίου σελ. 126. Δύο φορές βγήκαν έξω από τα τείχη ο Γενναίος και ο Νικηταράς και αντάλλαξαν πυρά με τους "κυβερνητικούς". Κανείς όμως δεν σκοτώθηκε, γιατί μάλλον οι αντίπαλοι σημάδευαν τον αέρα....(Τρικούπης σελ107)

[13] Κατά τον Κασομούλη ο Βούλγαρος Χατζηχρήστος «Έμαθε να λέγει στα Ελληνικά «Χριστός», «Παναγιά», «Κουντουριώτης» και τίποτε άλλο. Ούτε κατάλογον είχε να ιδή το στράτευμα του, ούτε επιθεώρησιν, μόνο λίραις χρυσαίς»  


[14] «..πιασα τν κούλια μαζ μ τν Χατζηχρστο, τν βαστήξαμε να μερόνυχτον, πολεμούσαμε νύχτα κα μέρα. κενοι ήταν πολλοί, κα σκοτωθήκανε κι᾿ πό τ δυ μέρη…»


[15] «…κα σηκώθηκαν και πήγανε π᾿ ξω π τ χωρι ν μπονε ες τ᾿ ργος ν διαλύσουνε τν Βουλή, τ᾿ ταν μόνοι τους κε ο βουλευταί. π τ να τ μέρος ατενοι κι᾿ π τν μέση γώ, κα μπλατζαστήκαμε στν Παναγι το ργους, ες τ διάσελον – τοιμοι ν μπονε μέσα. κε βαρεθήκανε κι᾿ π τ δυ μέρη, μως τος τζακίσαμε κα τος πήραμε μπρός, τος πιάσαμε λα τους τ φορτώματα κα τος κολλήσαμε ες τ πέρα βουν λους, πο ναι ντίκρυα π τ κάστρο…» Απομνημονεύματα Μακρυγιάννη

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του νέου Ελληνισμού τ. ΣΤ, εκδόσεις Σταμούλη

2. Κυριάκος Σιμόπουλος, Πως είδαν οι ξένοι το ’21

3. Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης τ. 2ος, , εκδόσεις Γιοβάνη

4. π. Γεώργιος Μεταλληνός, Οι Έλληνες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, εκδόσεις Ακρίτα

5. Νικόλαος Ροτζώκος, Επανάσταση και Εμφύλιος στο Εικοσιένα, εκδόσεις Πλέθρον

6.Απομνημονευματα Ιωάννη «Γενναίου» Κολοκοτρώνη, εκδόσεις Βεργίνα

7. Διονύσιος Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις τ. 4ος, εκδόσεις Μέλισσα

8. Τάκης Σταματόπουλος, Ο Εσωτερικός Αγώνας, εκδόσεις Κάλβος

9. Απομνημονευματα Φωτάκου, εκδόσεις Βεργίνα

Σχόλια

  1. Πολύ καλό άρθρο, προς γνώση και συμμόρφωση των νεωτέρων γενεών…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ¨οπως έχω γράψει και στο παρελθόν, ένα τμήμα της βιβλιογραφίας (μαρξιστικό η κρυφομαρξιστικό) προσπάθησε να αποδώσει ταξικό χαρακτήρα στους εμφυλίους και στον γενικότερο διαγκωνισμό για την εξουσία μέχρι την έλευση του Όθωνα.

    Το άρθρο πιστεύω αποδεικνύει περίτρανα πως οι εμφύλιοι δεν είχαν ταξικό υπόβαθρο, ούτε κάποιο άλλο ιδεολογικό στοιχείο πλην της νομής της εξουσίας που μετά την κατάρρευση της οθωμανικής εξουσίας δεν υπήρχε νομιμότητα κοινώς αποδεκτή...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αυτό με την λεηλασία του πύργου των Μαυρομιχαλαίων από τους κυβερνητικούς ισχύει πραγματικά και αν ναι ξέρουμε πια πηγή το αναφέρει ? Το ρωτάω γιατί μου έκανε εντύπωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Έχω μια διαφορετική προσέγγιση αγαπητέ Ι.Β.Δ. και την έχω καταθέσει πρόσφατα, σε γενικές γραμμές εδώ: http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2013/10/1821_3258.html

    Αναλυτικότερα η άποψή μου για την ερμηνεία σου βρίσκεται στην αναδημοσίευση που έγινε στο ίδιο μπλογκ http://autochthonesellhnes.blogspot.com/2013/11/1823-1824.html?showComment=1383829985862#c991845758364517835

    Τα ξαναλέμε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αναλυτικά το σχόλιο σας είναι το εξής (θα πω την άποψη μου με νέο σημείωμα μετά):

    “Η Επανάσταση παράγει τον εμφύλιο· ή, διαφορετικά, οι συγκρουσιακές καταστάσεις και οι εκρήξεις βίας που εκδηλώνονται στη φάση αυτή της Επανάστασης … δεν είναι τίποτα άλλο από την κλιμάκωση της επαναστατικής πράξης με την μορφή της μετατόπισης της δυναμικής του κινήματος προς την εσωτερική διαμάχη.”

    Σε μια σοβαρή συζήτηση ιστορικών τα γεγονότα δεν αμφισβητούνται, δεν μπορούν να αποκρυβούν, να σμικρυνθούν, να μεγεθυνθούν. Αυτό στο οποίο μπορεί να διαφωνήσουν οι ιστορικοί είναι ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ των γεγονότων.

    Το απόσπασμα που παρέθεσα στην αρχή είναι από το βιβλίο του Ροτζώκου που αναφέρεται στην βιβλιογραφία (σ.188). Το δίνω ενδεικτικά για να πω ότι όπως στην εμπεριστατωμένη προσέγγισή του μπορεί κάποιος να βρει τεράστια κενά και αντιφάσεις, έτσι και στην εξαιρετικής πληρότητας εξιστόρηση του Ι.Β.Δ. μπορεί κάποιος να διαφωνήσει τελείως ως προς τα συμπεράσματα.

    Είναι οι εμφύλιοι πόλεμοι αποτέλεσμα εσωτερικών αντιθέσεων που οφείλονται σε τοπικισμούς, προσωπικές αντιζηλίες, ταξικά ζητήματα; Ξεκάθαρα όχι, υποστηρίζω, ο συντάκτης λέει ότι πρόκειται για προσωπικές αντιζηλίες και διαμάχη εξουσίας.
    Πώς φτάνει η ανάλυση του Ι.Β.Δ. να πει ότι “στην Σιλήμνα συναντήθηκαν όλοι οι δυσαρεστημένοι”; Πώς φτάνει να πει ότι “Έλληνες αντιμετώπιζαν Έλληνες έτοιμοι πλέον να αλληλοσκοτωθούν για τα Υπουργικά αξιώματα και τα στρατιωτικά διπλώματα”; Αυτό το συμπέρασμα μπορεί να βγει μόνον:
    Αν αγνοηθεί δράση της Επιτροπής του Λονδίνου (πολίτευμα, δάνειο, εφημερίδες)
    Αν αγνοηθεί όλη η αλληλογραφία των απεσταλμένων Ορλάνδου και Λουριώτη στο Λονδίνο
    Αν αγνοηθεί η σκοπιμότητα του προϋπολογισμού στο Άστρος
    Αν αγνοηθεί το πραξικόπημα του Κρανιδίου, αν δηλαδή θεωρηθεί νόμιμη η κυβέρνηση του Κουντουριώτη
    και άλλα πολλά “αν” τα οποία ο συντάκτης είτε τα υποτιμά, είτε δεν τα λαμβάνει υπ’ όψη για οποιονδήποτε λόγο.

    Η κυβέρνηση Κουντουριώτη έλαβε την πρώτη δόση του δανείου, το νωρίτερο τον Ιούνιο, αφού επί 2-3 μήνες καθυστερούσε σκόπιμα από το Λονδίνο η παράδοση της α’ δόσης που έφτασε στην Ζάκυνθο τον Απρίλιο. Άρα γεννιέται το ερώτημα: Με ποια χρήματα πληρώθηκαν, (αν πληρώθηκαν προκαταβολικά) όσοι σχημάτισαν στρατιωτικές ομάδες για την καταδίωξη της “φατρίας του Κολοκοτρώνη”; Ή μήπως σημαντικότερο είναι να δούμε, όχι από πού βγήκαν τα ίδια τα χρήματα, αλλά πώς έδρασε απλώς και μόνον η ΦΗΜΗ του ερχομού του Μπάυρον και του δανείου (για τον πρώτο λεγόταν ότι θα διέθετε την προσωπική του περιουσία υπέρ του αγώνα). Πώς δηλαδή βρήκε έδαφος στήριξης η ανακήρυξη του Κουντουριώτη στην θέση του Πετρόμπεη;

    Αν ένα άρθρο “ερασιτέχνη” (;) ιστορικού μπορεί να ελέγχεται, παρότι βρίσκεται πολύ πάνω από τον μέσο όρο για ένα τέτοιο κολοσσιαίο θέμα, τότε τι να πει κανείς για πανεπιστημιακές διατριβές και προσεγγίσεις όπως αυτή του Ροτζώκου; Είναι ή όχι το πανεπιστήμιο κατεχόμενο από την μαρξιστική λογική; Αυτήν που παραβλέπει (εκτός από εκατοντάδες στοιχεία) ποιος και γιατί επαναστάτησε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Οι θέσεις μου επί του ζητήματος που θίγετε αγαπητέ Λάμπη βρίσκεται εδώ:http://www.istorikathemata.com/2012/06/1821-1826.html

    Επί των ζητημάτων που θίγετε δεν βλέπω πολύ μεγάλη απόσταση από τις διαπιστώσεις μου (η μάλλον δεν καταλαβαίνω να υπάρχει αυτή). Αντιθέτως επιβεβαιώνετε το γεγονός ότι το κίνητρο πίσω από τους εμφυλίους ήταν η απουσία γενικά αποδεκτής κεντρικής εξουσίας, τοπικές αντιζηλίες, οικονομικά και προσωπικά κίνητρα. Δεν έχω υπόψιν μου αναλυτικά την αλληλογραφία Ορλάνδου, πάντως όλη η βιβλιογραφία συσχετίζει την προσχώρηση οπλαρχηγών και πολιτικών με το μέρος της κυβέρνησης Κουτουριώτη λόγω του δανείου. Δεν καταλαβαίνω πως αναιρείται αυτό και θα ήταν ενδιαφέρον να μας αναλύσετε λίγο παραπάνω όσα επιγραμματικά αναφέρετε.

    Λέτε ότι η δόση άργησε, εγώ συμπληρώνω ότι η δόση ήρθε και τα χρήματα μοιράστηκαν σε όπαδούς και προσχωρήσαντες στην κυβέρνηση Κουντουριώτη. Η καθυστέρηση αυτή δεν πιστεύω πως υπήρξε άξια αναφοράς.

    Επίσης θεωρώ πως το άρθρο μου δεν υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση Κουντουριώτη ήταν η νόμιμη κυβέρνηση. Αν παρατηρήσετε όταν αναφέρομαι στους στασιαστές χρησιμοποιώ πάντοτε εισαγωγικά, ενώ την άλλη πλευρά τους ονομάζω απλά ως "κυβερνητικούς". Ούτε όμως θεωρώ ότι έγινε πραξικόπημα στο Κρανίδι όπως εσείς αναφέρετε και θα ήταν ενδιαφέρον επίσης να μας εξηγήσετε περισσότερο και την θέση σας αυτή.

    λέω ότι “στην Σιλήμνα συναντήθηκαν όλοι οι δυσαρεστημένοι” γιατί απλούστατα αυτό ισχύει, όταν εκεί συναντίουνται παλιοί εχθροί που μείνανε εκτός αξιωμάτων στο Άστρος και ξαφνικά ορκίζονται πίστη μεταξύ τους.

    Επίσης καλό θα ήταν να μας πείτε και εσείς κατά την γνώμη σας ποιό ήταν το βασικό κίνητρο πίσω από τον εμφύλιο αν όχι αυτά που αναφέρω.

    Κατά τα άλλα καλώς μας βρήκατε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ναι, ομολογώ ότι η σύνταξη άφηνε περιθώρια για παρεξηγήσεις. Αναδιατυπώνω λοιπόν:
    Είναι ευχάριστο ότι απορρίπτετε την κατασκευασμένη μαρξιστική λογική. Σ’ αυτό συμφωνούμε απόλυτα. Διευκρινίζω ότι πρόγονος τους μαρξισμού είναι η Γαλλική Επανάσταση και είναι απόλυτα φυσιολογικό οι διατυπώσεις των “φιλελεύθερων, δημοκρατικών, συνταγματικών” να είναι αντίστοιχες με τις μεταγενέστερες. Δηλαδή το ταξικό στοιχείο ως πλασματική εξήγηση υπήρχε ήδη τον 18ο αιώνα, αφού η Γαλλική Επανάσταση δεν έγινε από την Τρίτη τάξη και εναντίον της βασιλείας, αλλά από τις τεκτονικές στοές και εναντίον της όποιας χριστιανικής κοινωνίας είχε απομείνει στην Δύση.

    Συμφωνούμε επίσης στην απαρίθμηση των γεγονότων. Κανα δυο δεν τα έχω υπόψη μου, αλλά ούτε τα αμφισβητώ, ούτε αλλάζουν κάτι στο σύνολο.

    Ως προς τον χρόνο παράδοσης της δόσης, το τόνισα για να πω ότι τον Φεβρουάριο συνάπτεται το δάνειο, η α’ δόση έρχεται σχεδόν ταυτόχρονα με τον θάνατο του Μπάυρον (Απρίλιο), τα χρήματα δίνοναι με καθυστέρηση, άρα ή πληρώθηκαν από τα προσωπικά του Κουντουριώτη όσοι τάχθηκαν μαζί του,, ή (το πιθανότερο) πληρώθηκαν με καθυστέρηση άρα πρέπει να διερευνηθεί το κίνητρό τους. Η δήλωση π.χ. του Μακρυγιάννη «με το Βουλευτικό ήτανε το δίκιο, δεν ήξερε κανείς τι να κάνει» είναι ενδεικτική, αλλά όχι αποδεικτική.

    Διαφοροποιούμαστε στα υπόλοιπα, και για την οικονομία του χώρου παρέπεμψα εκεί όπου συνοπτικά λέω πως τον διχασμό τον προκάλεσε το δάνειο, και το 1ο δάνειο δόθηκε γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο.
    Προϋπόθεση γι’ αυτή την συζήτηση είναι ένα άλλο θέμα: ποιος οργάνωσε και έδωσε το σήμα για να ξεκινήσει η Επανάσταση και για ποιον λόγο. Γιατί ο αντίπαλος της Επανάστασης είναι αυτός που την μπλοκάρει με το θέμα της αποκήρυξης του Πατριάρχη, με τον Βλαδιμιρέσκου, τον Αλ. Σούτσο, τον Καμινάρη, στην συνέχεια με τον Μαυροκορδάτο και τον Νέγρη, λίγο μετά προστίθεται ο Κωλέττης. Οι παρατάξεις σε όλη την διάρκεια της Επανάστασης είναι δυο. Αυτές θα συγκρουστούν στον εμφύλιο. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως θέμα αξιωμάτων. Τέτοιο θέμα μπορώ να διαγνώσω μόνον στον Νέγρη. Στους υπόλοιπους εντόπιους είναι από ανύπαρκτο έως δευτερεύον (θέμα Σιλήμνα). Αυτό που διαμορφώνει τις δυο παρατάξεις είναι: θα πάμε με την Επανάσταση του Φοίνικα ή με την Επανάσταση της Αθηνάς; Θα διαμορφωθεί πολυεθνικό χριστιανικό κράτος ή εθνικό κράτος με υποταγμένο χριστιανισμό στην πολιτική εξουσία;

    Η πολύ καλή παράθεση των γεγονότων που κάνατε, παραγνωρίζει το εγγενώς διεθνικό θέμα της Επανάστασης και θέτει εξ ορισμού τον εμφύλιο ως εσωτερική διαμάχη. Οι ιστορίες του 19ου αιώνα, αλλά ακόμα και του 20ου (όπως του Βακαλόπουλου) δεν βλέπουν τέτοιο θέμα. Ειδικά για την τελευταία, είναι παράδοξο. Η αλληλογραφία των απεσταλμένων του δανείου περιλαμβάνεται κυρίως στα αρχεία της κοινότητος Ύδρας και στα αρχεία των αδελφών Κουντουριώτη που πρωτοεκδόθηκαν από το 1921 από τον τότε δήμαρχο Ύδρας! Εκεί, αλλά όχι μόνον, φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού το πώς στήθηκε το παιχνίδι. Η Βρετανία που προσποιείτο την αρνητική, «αλλάζει» την πολιτική της με το πρόσχημα της αλλαγής υπουργού. Φτιάχνει την Επιτροπή του Λονδίνου, στέλνει τον Μπάυρον για βιτρίνα και στοχεύει στο δάνειο, το οποίο υποτίθεται θα ζητήσουν οι Επαναστάτες, «διαπιστώνοντας» ότι δεν βγαίνουν τα νούμερα. Ποιος θα παραλάβει όμως το δάνειο; Ο Πετρόμπεης; Ο Κολοκοτρώνης;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ταυτόχρονα λοιπόν, η Βουλή ρίχνει τον Πετρόμπεη, εκλέγει τον Κουντουριώτη, ενώ οι Ορλάνδος-Λουριώτης βρίσκονται στην Κεφαλονιά, όπου ο Μπάυρον δανείζει την Κυβέρνηση. Ποια κυβέρνηση; Του Κουντουριώτη, πριν καλά καλά «εκλεγεί». Το ότι ήταν έκνομη η εκλογή είναι προφανές, αν πάμε με το γράμμα του νόμου. Ας δείξουν τα πρακτικά αν είχε πλειοψηφία η Βουλή. Άσε τις κατηγορίες που πρόσαψαν. Το κυρίως θέμα όμως είναι στην ουσία και όχι στο γράμμα του νόμου. Οι Επαναστατημένοι χρεώνονται με δάνειο που δεν έχουν ζητήσει, αφού τα νόμιμα έγγραφα δεν είναι του Άστρους, αλλά της Κυβέρνησης Κουντουριώτη. Ο Κολοκοτρώνης στέλνει τον Περρούκα να σταματήσει το δάνειο ή να το ματαιώσει στο Λονδίνο. Αποτυγχάνει. Η μεγάλη αλληλογραφία του γαμπρού του Κουντουριώτη και του συνεργάτη του Μαυροκορδάτου από το πρώτο κιόλας γράμμα δείχνει ότι το Λονδίνο καθορίζει τους εχθρούς της κυβέρνησης που θα παραλάβει το δάνειο και πιέζει (στη συνέχεια εκβιάζει) να εξοντωθούν. Ο Κολοκοτρώνης κατονομάζεται από την πρώτη στιγμή, στην συνέχεια τον περνάνε γενεές 14, όταν θα συλληφθεί, ζητούν την εκτέλεσή του και έως και μετά το Μανιάκι αναρωτιούνται γιατί τον κρατάνε ζωντανό. Πιο πριν, έχουν υποδείξει ότι οι εχθροί των «άξιων» νησιωτών και «αγαθών» Ρουμελιωτών, είναι οι «κακοί» Πελοποννήσιοι (αυτός είναι ο 2ος εμφύλιος στο τέλος του 24 για τον οποίο δεν μιλήσατε). Ποιος τα κάνει όλα αυτά; Επί κεφαλής της Επιτροπής του Λονδίνου είναι ο Μπένθαμ, γραμματέας ο Μπάουριγκ. Μέλη είναι κυρίως βουλετές των Ουίγων. Το τι «προσωπικότητες» είναι όλοι αυτοί μπορεί να το διαπιστώσει κάποιος με έρευνα. Τι τους συνδέει όλους αυτούς; Τον Κάνινγκ, τον Μπένθαμ, τον Μπάουριγκ, τον Μπάυρον, τον Γκόρντον και μια ατέλειωτη στρατιά που θα καταπλεύσει; Η τεκτονική στοά. Ο αντίπαλος της Επανάστασης των Καποδίστρια-Υψηλάντη (σε εκτελεστικό επίπεδο), των Κοσμά Αιτωλού, Ευγένιου Βούλγαρι, αδελφών Ζωσιμά, Μαυροκορδάτου (φιραρή), Βαρβάκη, Μουρούζη, Γαζή και πολλών άλλων σε πνευματικό-οικονομικό επίπεδο.
    Το ποιοι ήταν διαφορετικοί, από τους τέκτονες φάνηκε σύντομα. Δυο στα δυο είχε αποτυχία στην πρώτη της βασική αποστολή η Επιτροπή του Λονδίνου. Μπάυρον και Στάνχοπ αποδείχθηκαν χαλαροί κρίκοι της αλυσίδας. Ο πρώτος ήξερε καλά τι παιζότανε και στο τέλος κλώτσησε, βλέποντας τι θα γινόταν αν έπαιζε 100% τον ρόλο που του ανέθεσαν. Στον δρόμο προς τον Ανδρούτσο, ο Μπάυρον ετελεύτησε. Ο δεύτερος αποδείχθηκε μάλλον αφελής. Πίστευε κατά γράμμα αυτά που έλεγε ο Μπένθαμ προς τα έξω, δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις, και στον δρόμο προς τον Ανδρούτσο ανακλήθηκε. Διετάχθη να επιστρέψει πίσω και ξανάρθε ο Γκόρντον. Ο Ανδρούτσος παρολίγο να πετύχει το ακατόρθωτο, όμως ήταν στην μαύρη λίστα από την 25-3-1821. Αυτή η Επιτροπή του Λονδίνου ήταν που έκανε διορθώσεις στο Σύνταγμα του Άστρους, δική της ιδέα ήταν προφανώς η υπερίσχυση της Βουλής έναντι της Κυβέρνσης, αυτή έστησε όλες τις εφημερίδες της προπαγάνδας υπέρ της «φωτισμένης» Δύσης και του αχαλίνωτου ψεύδους εναντίον των υποστηρικτών του «Εν τούτω νίκα».

    Υποθέτω ότι τοποθετώ τα πράγματα σε εντελώς διαφορετική βάση, γι αυτό και παρέπεμψα στο συνολικό κείμενο, ευχαριστώ και για την παράθεση των λεγομένων μου και είμαι στην διάθεσή σας για κάθε ερώτημα, αφού το θέμα είναι τεράστιο.

    Καλώς σας βρήκα λοιπόν!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Είναι προφανές ότι διαφωνούμε, αλλά θα κάνω κάποιες μικρές παρατηρήσεις στις θέσεις σας, ως ερέθισμα για έναν γενικότερο προβληματισμό.

    1. Δεν μπορώ να καταλάβω τον τρόπο με τον οποίο αποφαίνεστε περί νομιμότητας η όχι των δυο εμπολέμων. Λέτε ότι η κυβέρνηση κουντουριώτη δεν διέθετε την έγκριση της πλειοψηφίας της βουλής. Αυτό που το στηρίζετε;

    2. Τυπικά η νομιμότητα βρισκόταν με το βουλευτικό ως φορέα της λαικής εξουσιοδότησης και όχι φυσικά με την κυβέρνηση που είχε εκλεγεί από την βουλή. Δηλαδή με μια υπερβολική προβολή στο σήμερα είναι σαν να λέμε ότι η κυβέρνηση είναι ανώτερη από το κοινοβούλιο, ενώ το ακριβές είναι ότι ψηφίζεται από από το κοινοβούλιο και λογοδοτεί σε αυτό.

    3. Παρουσιάζετε την παράταξη του Κολοκοτρώνη σαν να μην ήθελε το δάνειο από την Αγγλία. Το αληθές είναι ότι και οι δύο έριζαν για το δάνειο. Οι "αντάρτες", που εν τω μεταξύ εξέλεξαν δικό τους βουλευτικό σε έναν νεοτερισμό κατά τον οποίο η κυβέρνηση εκλέγει το κοινοβούλιο!, απλώς προσπαθούσαν να πείσουν τους άγγλους ότι η δική τους παράταξη αντιπροσώπευε την νομιμότητα.

    4. αν κατάλαβα καλά καταχωρείτε την φατρία Κολοκοτρώνη ως την γνήσια επαναστατική ανατολική (αυθεντικά ορθόδοξη χριστιανική κατά βασική επιλογή πιθανόν) με την δυτικίζουσα του Κουντουριώτη. Κατά την γνώμη μου δεν ισχύει ο διαχωρισμός αυτός για τον απλούστατο λόγο ότι οι συμμετέχοντες σε κάθε παράταξη ούτε δήλωσαν ποτέ τίποτε σχετικό αλλά ούτε αναφέρεται πουθενά κάποιος τέτοιος ιδεολογικός παρανομαστής. Όπως ο Νέγρης συμμάχησε με τον κολοκοτρώνη, έτσι και οι ρουμελιώτες παλαιοί ανατολίτες φεουδάρχες οπλαρχηγοί συμμάχησαν με την δυτικίζουσα (κατ΄εσάς) κυβέρνηση κουντουριώτη.

    5. Αν κατάλαβα καλώς το Αγγλικό πρόκριμα είναι για εσάς αυτό που παίζει για εσάς ρόλο ώστε να χαρακτηρίσετε τις δύο παρατάξεις. Χωρίς να λέω ότι δεν έχει την σημασία του, θεωρώ την θέση αυτή μάλλον υπερβολική. Υπενθυμίζω απλώς ότι ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης υπέγραψε την πράξη υποτέλειας προς την Αγγλία του Κάνιγκ λίγα χρόνια μετά.

    6. Η θέση σας περί διεθνικού χαρακτήρα της επανάστασης και της φιλικής εταιρείας σε αντίθεση με την τοπικιστική εθνικιστική έχει τα εξής προβλήματα. Ο κατ΄εξοχήν εκφραστής της υψηλάντειου φιλικής επνάστασης του Φοίνικα, ο Δημήτριος Υψηλάντης, δεν συμμετείχε στον εμφύλιο αντιθέτως προσπαθούσε να συμφιλιώσει τους αντιμαχόμενους. Αγωνιστές όπως ο Αναγνωσταράς γνωστός φιλικός που πρότεινε την σφαγή των προκρίτων και πολεμούσε σε μονάδα με το φλάμπουρο του φοίνικα, συντάχθηκε με ενθουσιασμό με την κυβέρνηση κουντουριώτη.

    ένα τελευταίο επί του θέματος είναι ότι ακόμη και η αρχική διάσταση μεταξύ Υψηλάντη - προκρίτων δεν είχε τον χαρακτήρα διεθνικής-διεθνικής επανάστασης, αλλά μια αντίθεση εξουσιών (δεν πιστεύω ότι τέθηκε ποτέ τέτοιο ζήτημα στην εξέγερση της Παλαιάς Ελλάδας).

    Ασχέτως της κάθετης διαφωνίας μου με το σχήμα που αναπτύξατε, δεν σημαίνει ότι δεν το θεωρώ καθόλα αξιόλογο και εφαλτήριο για γενικότερο προβληματισμό επί του θέματος.

    Σαν τελική μου θέση περί της νομιμότητας, θα έλεγα πως το ζήτημα αυτό είναι χωρίς περιεχόμενο. Όπως αποδείχθηκε, επιτυχημένη Ελληνική επανάσταση χωρίς της ταυτόχρονη συμμετοχή των νησιωτών των οπλαρχηγών της Στερεάς, των προκρίτων της Πελοποννήσου, των οπλαρχηγών και του κλήρου, ακόμη και των φαναριωτών, δεν ήταν εφικτή. Αν και δεν μου αρέσουν οι κοινοτυπίες περί εθνικής ενότητας ακόμη και η πολιτική εμπειρία και οξυδέρκεια των φαναριωτών ήταν χρήσιμη και κακώς υποτιμάται από πολλούς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Είναι προφανές ότι βλέπουμε τα θέματα από άλλη οπτική. Στο κατά πόσον η κάθε οπτική έχει επάρκεια στοιχείων και ορθά συμπεράσματα, αυτό είναι το ζητούμενο. Το γενικό ζήτημα που θέτω ως προς τις πηγές είναι: θα εμπιστευτούμε ως πηγές τους μεγάλους ιστορικούς του 19ου και 20ου αιώνα ή θα τους λάβουμε υπόψη μόνον ως προς την προσκόμιση τεκμηρίων, και θα ξεκινήσουμε την έρευνα από μηδενική βάση; Θα ξέρετε βέβαια ότι η μάχη του 1821 ουδέποτε έληξε, και περί το 1850 ξεκίνησε και η μεγάλη μάχη της πένας.

    1. Την αποτυχία του Μαυροκορδάτου να «καθίση πρόεδρος» της Βουλής, στην θέση του παραιτηθέντος Ορλάνδου, ακολουθεί η συνομωσία του Κρανιδίου. Τόπος δύσβατος από την κεντρική Πελοπόννησο και εύκολα προσβάσιμος από την Ύδρα. Ακολουθεί ένα μικρό τμήμα της διακήρυξης που εξέδωσε ο Πετρόμπεης τον Φεβρουάριο του 1824
    «Έλληνες! Εάν εις ή πλείους των υπουργών, ή εν ή πλείω των μελών του Εκτελεστικού υποπέση εις πολιτικόν έγκλημα ή παρανομίαν, ο νόμος διορίζει εννεαμελή επιτροπήν, ήτις να εξετάση τον κατηγορούμενον, και αν αυτή αποφασίση δεκτήν την κατηγορίαν, τότε πρέπει να ελεγχθή ο κατηγορούμενος από τα τέσσαρα πέμπτα των ψήφων, ο εστίν από σαράντα βουλευτάς, και προσεχώς γίνεται έκπτωτος ο κατηγορούμενος και διευθύνεται ως απλούς πολίτης εις το γενικόν της Ελλάδος κριτήριον, όπου προσδιορίζεται ο βαθμός του εγκλήματος και η ανάλογος ποινή.
    Άρα γε διωρίσθη κατ’ αυτήν την περίστασιν απαθής, ουδετέρα και απροσωπόληπτος η Επιτροπή; άρα γε το εν τριτημόριον των βουλευτών εδύνατο να διορίση την επιτροπήν; άρα γε εξηλέγχθησαν ο υπουργός και οι εκτελεσταί; Αλλά πώς ήτο δυνατόν να εξελεγχθούν μη απολογηθέντες; έπειτα εις ποίον της Ελλάδος κριτήριον θα παραστήσουν ότι μήτε παρενόμησαν, μήτε το Έθνος επρόδωκαν, μήτε απελογήθησαν, μήτε εξηλέγχθησαν από σαράντα βουλευτάς εγκληματίαι; και εις ποίον κριτήριον να ζητήσουν ικανοποίησιν της τιμής των και υπολήψεως; εις ποίαν δικαιοσύνην να φωνάξουν κατά της ανομίας των φατριαστών των παρασυρομένων παρά δύο ή τριών κακοβούλων; εις ποίαν βουλήν να κατηγορήσουν τους παρανομήσαντας και κακόφρονας βουλευτάς, αφού αύτη διηρέθη εις δύο και δεν είναι πλεόν πλήρης, ένεκα της ανόμου, αδίκου και παραλόγου προεδρίας του αναιδώς κηρυττομένου πρίγκιπος Μαυροκορδάτου, τρέχοντος αχαλινώτως εις τα πεδία της σπουδαρχίας και προσπαθούντος ν’ αμαυρώση την Ελληνικήν αθανασίαν και ν’ αποπνίξη όλα τ’ αγαθά της ελευθερίας;». Ακολουθεί απάντηση σε καθένα από τα 13 «παραπτώματα» στα οποία υπέπεσαν οι Μαυρομιχάλης, Σωτήριος Χαραλάμπη και Κ. Μεταξάς, έτσι ώστε να αντικατασταθούν από την κυβέρνηση.
    Επί πλέον, η κυβέρνηση Κουντουριώτη, συνέχισε παράνομα να κυβερνά και το 1825, μετά την λήξη της θητείας της, (παραιτήθηκε και επανήλθε ο Γ. Κουντουριώτης) ενώ με αστείο τρόπο οι Ορλάνδος-Λουριώτης επαναλαμβάνουν στα γράμματά τους όσα τους λένε και αφορούν στο γιατί πρέπει να παραβιαστεί το Σύνταγμα για να γίνει πιο «φωτισμένο» το ελληνικό Έθνος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. 2. Εδώ εικάζετε, και καλύτερα να μην ανοίξουμε κουβέντα για το τι είναι «νομιμότητα» στο σήμερα! Βουλή και Κυβέρνηση τότε είχαν ίδιες εξουσίες, έφτιαχναν νόμους (προβουλεύματα) και τις έθεταν υπόψη του άλλου σώματος για έγκριση. Τότε μόνον ίσχυε ο νόμος. Χρειάζεται πολύς νούς για το πού αποσκοπούσε το θέμα αυτό; Τι έφερε λοιπόν στις βαλίτσες του ο Μπλακιέρ στο Άστρος; Δάνειο και παρατηρήσεις επί του Συντάγματος από αυτόν που θα «εξασφάλιζε» το δάνειο. Διαβάστε, αν δεν το έχετε ήδη κάνει τι λέει το Σύνταγμα του Άστρους στις σελίδες 2-3 παράγραφος ιζ’ (βιβλιοθήκη της Βουλής). Δεν βασίστηκε εκεί η εκλογή Κουντουριώτη, ή μάλλον η πτώση του Πετρόμπεη και άλλων δυο. Εκεί βασίστηκε η απόπειρα να ακυρωθεί ο Καποδίστριας, αφού στην Τροιζήνα παρέμεινε το άρθρο και το Σύνταγμα έγινε «οριστικό» από προσωρινό.

    3. Σας παρασέρνει η εντός του 1823 αλληλογραφία, με τις εντός του 1824 εξελίξεις. Όσον καιρό ο Μπάυρον βρίσκεται στην Κεφαλονιά (Αύγουστος-Δεκέμβριος 23) ναι, υπάρχει προσπάθεια προσεταιρισμού του από άπαντες. Όταν όμως τον Νοέμβριο ο Μπάυρον δίνει χρήματα για να προστατέψει ο στόλος το Μεσολόγγι, τότε ο Περρούκας θα φύγει όχι μόνον για το Λονδίνο, αλλά και για την Ελβετία (απ’ ευθείας συνομιλίες με τον Καποδίστρια). Τούτο δε, είναι αναμφισβήτητο! Και προφανώς δεν προσέξατε ότι η κυβέρνηση του Κουντουριώτη εγγράφως καταγγέλλει την «φατρία» εκείνη που δεν θέλει το δάνειο, ώστε να υπερισχύσει λόγω έλλειψης χρημάτων!

    4. Δεν μπορώ να πω τίποτα, αποτελεί το κεντρικό σημείο της διαφωνίας μας. Ο τρόπος που το διατυπώνετε, κάνει τον σύντομο διάλογο αδύνατο. Το είπα και σε προηγούμενη τοποθέτηση άλλωστε. ΠΟΙΟΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣΕ;. Οφείλεται η μέχρι σήμερα συνεχιζόμενη μάχη στο κράτος (αλλά και εκτός αυτού) σ’ αυτόν και μόνον τον παράγοντα; Αν σ’ αυτό δεν συμφωνούμε, τότε τα επιχειρήματα που βάζετε, είναι λογικά.

    5. Όχι, δεν καταλάβατε, παρόλο που το διατύπωσα κάπως. Δεν αποτελεί την μια πλευρά ο «αγγλικός» παράγοντας. Η μια πλευρά είναι αυτή που εκφράζεται μέσα από Βρετανική-Γαλλική-Αυστριακή πολιτική. Η άλλη πλευρά είναι αυτή που εκφράζεται μέσα από την Ρωσική πολιτική, αυτή που δημιούργησε την Επανάσταση, αλλά την άφησε τελείως μόνη ως το 1828. Η υπενθύμηση σας πρσκρούει σε διάφορους λογικούς παράγοντες. Γιατί ο Κολοκοτρώνης βγαίνοντας από την φυλακή υπογράφει την αίτηση προς την Αγγλία; (ο Κάνινγκ ζήτησε και χωριστή δήλωση του Κολοκοτρώνη). Ήταν σχιζοφρενής ή άλλαξε γνώμη ενάμιση χρόνο μετά όταν υπέγραψε αντίστοιχη αίτηση προς την Ρωσία; Σας κάνει η απάντηση: επειδή πρέπει να δείξει στοιχειωδώς αγγλόφιλος, προκειμένου να κερδίσει χρόνο, να κινητοποιηθεί η Ρωσία, να προφυλάξει την ζωή του (αναφορές φεύγουν συνέχεια για Λονδίνο ως προς τον χαρακτήρα του αποφυλακισμένου), γιατί ξέρει ότι πολιτικά δεν θα αποφέρει τίποτα. Όπως και έγινε, αφού ο Κάνινγκ την πέταξε στα σκουπίδια. Μια ολοφάνερη αγγλική κίνηση υπέρ των Επαναστατών, θα έλυνε τα χέρια της Ρωσίας. Έπειτα: γιατί αποχώρησε σκασμένος ο Κουντουριώτης από την Τροιζήνα (μαζί με τους πρόκριτους Ύδρας-Σπετσών); Μήπως επειδή είδε τον Κολοκοτρώνη να αθετεί την υπόσχεσή του και να προτείνει Καποδίστρια αντί γι’ αυτόν στην θέση της ΜΟΝΟΜΕΛΟΥΣ κυβέρνησης; Ήδη στα μέσα του 1824 κινητοποιείται για πρώτη φορά η Γαλλία με αντίστοιχο του αγγλικού τρόπο, κάτι που θα φανεί το 1825 μέσω του στρατηγού Ρός. Τα κόμματα θα δημιουργηθούν τότε ώστε να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί ο Ιμπραήμ, παρά μόνον με προσφυγή των Επαναστατών σ’ αυτούς που τον κινητοποίησαν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. 6. Είναι κρίμα να βλέπετε τόσο στενά, όταν υπάρχει ορίζοντας 360 μοιρών, ειδικά σ’ αυτό το θέμα από το 1453, άντε να το πιάσουμε εμείς από το 1800. Το τι πράξεις έκανε ο Δ. Υψηλάντης έχει σημασία, ή το ποιος ήταν και πώς σκεφτότανε; Για παράδειγμα, όταν το 1825 που ο Κολοκοτρώνης «ψηφίζει» Αγγλία, ο Υψηλάντης που ψηφίζει «Γαλλία» σημαίνει ότι εκφράζει σωστά την Επανάσταση; Ή μήπως σωστά έκανε ο Κολοκοτρώνης που πήρε την θέση του από νωρίς, όταν είδε, έκπληκτος κι αυτός να καταφθάνει στην Πελοπόννησο όχι ο αρχηγός της Επανάστασης, αλλά ο πληρεξούσιός του; Ο Υψηλάντης δεν διεκδίκησε ποτέ εξουσία, άπαξ και την έχασε άμεσα το 1821, γι αυτό και η μαρξιστική ιστορία τον περνάει «στα μαλακά», γι αυτό και πάντα εμφανιζόταν ως συγκολητική ουσία των ΔΥΟ πλευρών. Ξεδίπλωσε την σημαία του Φοίνικα το 1822, μετά την απαγόρευση των συμβόλων της Επανάστασης από την Επίδαυρο, του έστειλαν κάποιον να τον συνετίσει. Έκανε φίλο τον Ανδρούτσο, ενώ είχαν στήσει παγίδα σε αμφότερους για να τους βγάλουν από την μέση. Την πάτησε βέβαια το 25 όταν νόμισε την γαλλική πολιτική για διαφορετική από την αγγλική. Ενώ ο Κολοκοτρώνης αποδείχθηκε πολιτικός μέγας, όταν δεν χτύπησε γροθιά στο μαχαίρι στο διάστημα 1825-27, μέχρι που εξασφάλισε μαζί με τον Καραϊσκάκη κυρίως την «νομιμότητα» στην εκλογή του πραγματικού αρχηγού της Επανάστασης. Κι αυτό έγινε μέσα από το καταστροφικό πολιτικό πλαίσιο που επέβαλαν Μαυροκορδάτος-Νέγρης με την υποστήριξη πολλών προκρίτων στην Επίδαυρο. Ο Αναγνωσταράς αν και χρησιμοποιούσε ταμπουρά για τις μυήσεις, αν και είχε δει τον αρχηγό από το 1816 στην Πετρούπολη, αποδείχθηκε πολύ λίγος. Δεν κατάλαβε ούτε γιατί ο Κολοκοτρώνης προτίμησε να μπει στην κυβέρνηση το 23 αντί να κάνει αντάρτικο απ’ έξω. Πήγε με τον Κουντουριώτη, όπως πήγε και ο Παπαφλέσσας. Ο μετάνοια του δεύτερου δεν καταγράφηκε μόνον στο Μανιάκι, αλλά και στα γράμματα που έστελνε το τελευταίο δίμηνο, όπου περνούσε γενεές 14 τον Μαυροκορδάτο. Δυστυχώς ο Αναγνωσταράς έπεσε στην Σφακτηρία και δεν ξέρω αν θα μάθουμε ποτέ τις λεπτομέρειες.
    Το 6ο σημείο εμπεριέχεται στο 4ο σημείο. Είναι κρίμα να μην βλέπετε εκατοντάδες στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στόχος της γραμμής Καποδίστρια-Υψηλάντη και λοιπών που ανέφερα πιο πριν, ήταν η Κωνσταντινούπολη την οποία δεν μπόρεσε να «βρει» ούτε ο Βενιζέλος 100 χρόνια μετά. Άλλωστε η Επανάσταση δεν ξεκίνησε το 1821. Συνεχίστηκε με βιαστική απόφαση και άτσαλα, επειδή κινδύνευε να εγκλωβιστεί πριν ξεκινήσει. Συνεχίστηκε από το σημείο που την διέκοψε το 1807 ο Ναπολέων. Δεν χρειάζονται ούτε τα ονόματα του Βλαδιμιρέσκου, του Καραγιώργη, του Ομπρένοβιτς για να κατανοηθεί ότι η πίστη στον Χριστό είναι πάνω από το στοιχείο της γλώσσας και δευτερευόντων εθίμων. Αυτή διαμορφώνει την Επανάσταση του 1821 για ένα κράτος το οποίο η «Δύση» πάσχισε από τον 5ο αιώνα να διαλύσει και έστειλε το 1821 μια ολόκληρη στρατιά (στην κυριολεξία) οπαδών του αντιχριστιανικού κράτους της Γαλλικής Επανάστασης για να την σταματήσει και να εντάξει το πολιτικό της αποτέλεσμα στο σύστημά της.

    Η αρχική διάσταση Υψηλάντη-Προκρίτων έκρινε την πρώτη αποτυχία της Επανάστασης, αφού αν δεν δρούσε διαλυτικά το δίδυμο Μαυροκορδάτου-Νέγρη που προσωρινά χρησιμοποίησε τους πρόκριτους, η επέκτασή της στην Ήπειρο και Θεσσαλία είναι πέρα από σίγουρη. Πού οφείλεται η διάσταση; Δεν είμαι σε θέση να πώ με σιγουριά, δεν το έχω μελετήσει. Δεν ξέρω κατά πόσον ήταν αυθόρμητο και κατά πόσον προετοιμασμένο. Το γενικό κλίμα ήταν «αν δεν δούμε τον τσάρο να στέλνει στρατό εναντίον των Τούρκων, δεν ξεσηκωνόμαστε», γι αυτό και οι επαναστάτες κυκλοφορούσαν μέχρι και εφημερίδες τότε στη Ρούμελη που έλεγαν το ψέμα αυτό. Αν θα βρούμε ποτέ περισσότερα στοιχεία για τον Δ. Υψηλάντη (τα καταχώνιασε ο Φιλήμων;), ίσως λυθούν πέρα για πέρα οι απορίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Στα περί «νομιμότητος» συμφωνούμε απόλυτα. Α) μια ματιά στο σήμερα θα επιβεβαιώσει γιατί η άλλη πλευρά από εποχής Μπένθαμ καταδιώκει βάσει «νόμου» τους αντιπάλους της Β) Άλλωστε η πλευρά Κολοκοτρώνη ΔΕΝ έκανε βούκινο τον τύπο αλλά ασχολήθηκε με την ουσία, γι αυτό και η ιστορία βρήκε ευκαιρία και καταχώνιασε τελείως τις συνθήκες «εκλογής» του Κουντουριώτη, μήπως σκαλίζοντας φτάσουμε να βρούμε και πού διατέθηκαν τα 4000 (ισπ. δολάρια ή λίρες, δεν θυμάμαι) που δάνεισε ο Μπάυρον το 1823 και έλαβαν έντοκα οι κληρονόμοι του. Η πλευρά Κολοκοτρώνη που δεν μπόρεσε έγκαιρα να συσπειρώσει περισσότερους πρόκριτους (κυρίως Ζαήμη και Λόντο), τον Ανδρούτσο και τον Βαρνακιώτη έκρινε την επικράτηση των δυτικοφρόνων. Η κατάσταση άλλαξε στο διάστημα 1827-31 και από τότε παραμένει σταθερή στην εξάρτηση μέσω των δανείων. Μόνο που τα δάνεια δεν είναι ο στόχος, αλλά ο τρόπος. Ο τρόπος να εξαλειφθεί το «Εν τούτω Νίκα»!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Το κείμενο είναι ακριβές και προσεκτικό ως προς τα γεγονότα και τις κρίσεις για τα πρόσωπα. Είναι προφανές και τεκμηριωμένο ότι έχουμε μια Πάλη για την κατάληψη της (υπό χειραφέτηση έναντι των Οθωμανών) εξουσίας μεταξύ Φατριών των Επαναστατών.Θα έκανα 2 βασικές επισημάνσεις:
    Α. η Πάλη για την εξουσία μεταξύ Φατριών των Επαναστατών ΔΕΝ είχε να κάνει ΠΡΩΤΙΣΤΩΣ με την πορεία του Αγώνα - το μεταξύ τους διακύβευμα ΔΕΝ ήταν τυχόν διαφωνίες για την επικράτηση της Επανάστασης, αλλά η νομή της Εξουσίας. Προφανώς και υπήρχαν κρίσιμα ζητήματα (όπως διαχείριση προσόδων εθνικών γαιών, το ίδιο το ζήτημα των εθνικών γαιών, η μισθοδοσία ενόπλων & στόλου, κ.α.) που - σε ΤΕΛΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ - αφορούσαν ένα θεμελιώδες Διακύβευμα της Επανάστασης του '21, δηλαδή την υπαρκτή αντίθεση "Κεντρικής Κυβέρνησης" και "Τοπικισμού", αλλά η αντίθεση αυτή (ως γενίκευση, απολυτοποίηση και αναγωγισμός)είναι ψευδεπίγραφη με την έννοια ότι ΣΥΓΚΑΛΥΠΤΕΙ το κύριο ζητούμενο των επαναστατικών φατριών της εποχής που είναι η Νομή της εξουσίας (κεντρικής -καταρχήν - εξουσίας ως αδήριτος ανάγκη διεξαγωγής του Αγώνα, τοπικής - αφ' ετέρου - εξουσίας ως επίπτωση των κυοφορούμενων συνθηκών. Ασχέτως ποια φατρία (προσωρινά, όπως έδειξαν οι εξελίξεις) κατείχε την "σφραγίδα" (η συζήτηση περί "νομιμότητας" είναι επίσης ψευδεπίγραφη) της "κεντρικής εξουσίας", την κατείχε για τον ΕΑΥΤΌ της, προς ΙΔΙΟΝ όφελος. Στο πλαίσιο αυτό, το ιστορικό ζήτημα που αναδεικνύεται είναι η ΑΔΥΝΑΜΙΑ εμπέδωσης διαδικασιών πολιτικής εξισορρόπησης μεταξύ των επαναστατικών φατριών και ως εκ τούτου κάθε πολιτικός συμβιβασμός αποδείχθηκε θνησιγενής, όσο θνησιγενή αποδείχθηκε ΚΑΙ η επικράτηση των νικητών και στους 2 Εμφύλιους. Το "ΓΙΑΤΙ" συνέβη αυτό είναι θέμα ιστορικής έρευνας.
    Β. Η απάντηση σ' αυτό το "ΓΙΑΤΙ" είναι ίσως ένα από τα διαχρονικά ιστορικά ερευνητικά ερωτήματα για το '21. Και μάλιστα η απάντηση σ' αυτήν την περίπτωση θα μπορούσε να φωτίσει επιστημονικά και άλλες ανάλογες πολιτικές διαδικασίες. Η μελέτη της διάταξης δυνάμεων, όπως επίσης αφ' ενός των ατομικών χαρακτηριστικών της προσωπικοτήτων της Επανάστασης και αφ' ετέρου της κοινωνικο-πολιτικής θέσης τους και συγκρότησης των φατριών που τους παρείχε τα μέσα επιρροής στον μεταξύ των φατριών πολιτικό ανταγωνισμό παραμένουν ανοικτά ζητήματα, παρά το γεγονός της ύπαρξης ιστορικών ντοκουμέντων, ιστορικών μελετών και σημαντικών σύγχρονων διδακτορικών διατριβών. Το κυριότερο πρόβλημα διαχείρισης αυτού του επιστημονικού ζητήματος είναι αυτό της είναι το "ζήτημα της ερευνητικής προσέγγισης" για την επίλυση του. Η έμφαση των αναλύσεων σ' αυτό το "ΓΙΑΤΙ" θα ήταν μια σημαντική προσφορά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Η διεθνής διάσταση της Επανάστασης του '21, το θεμελιώδες ερευνητικό ζήτημα για την "διεθνής & εσωτερική" συσχέτιση, έχει αναλυθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες μελέτες εμπεριστατωμένα. Είναι προφανές ότι το "ελληνικό ζήτημα", πριν, στην διάρκεια και μετά το '21, είναι ιστορικά ΑΝΑΠΟΣΠΑΣΤΟ μέρος των διεθνών συσχετισμών στο βαθμό που του αναλογεί. Στο '21 ο ρόλος του του ξένου παράγοντα είναι καθόλα ορατός και συγκεκριμένος, όπως και οι Αγωνιστές που με τον ένα ή άλλο βαθμό, για τον ένα ή άλλο λόγο συνδέουν τις επιδιώξεις τους με αυτήν ή την άλλη επιδίωξη της ξένης διπλωματίας και των ξένων προσώπων που με κάποιο τρόπο συνδέονται μαζί της ΕΠΙ ΤΟΠΟΥ, δηλαδή στην επαναστατημένη Ελλάδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Μήπως γνωρίζει κάποιος ( ίσως ο διαχειριστής ) να μου απαντήσει στην παραπάνω απορία μου:

    Ανώνυμος είπε...
    Αυτό με την λεηλασία του πύργου των Μαυρομιχαλαίων από τους κυβερνητικούς ισχύει πραγματικά και αν ναι ξέρουμε πια πηγή το αναφέρει ? Το ρωτάω γιατί μου έκανε εντύπωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Αγαπητέ Φιλίστωρα, θα μπορούσες σε παρακαλώ να με βοηθήσεις για το που μπορώ να βρω πηγές για το θέμα της λεηλασίας του πύργου των Μαυρομιχαλαίων από τους κυβερνητικούς, γιατί με ενδιαφέρει πολύ το ζήτημα ?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Ειλικρινά δεν γνωρίζω. Θα σας πρότεινα να αποτανθείτε στον εξαιρετικό ιστότοπο http://maniatika.wordpress.com/ που ειδικεύεται σε θέματα της Μάνης και ίσως έχουν κάποιες πληροφορίες

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Σχετικά με την ενδιαφέρουσα προσέγγιση Λάμπη: η "διχοτόμηση" ανάμεσα στην "εθνική" & "διεθνική" Επανάσταση είναι αναγωγισμός.
    Πράγματι ο ρόλος των επιδιώξεων των Μ. Δυνάμεων συνδέονταν με το "ελληνικό ζήτημα" όσο και με το ευρύτερο "ανατολικό ζήτημα". Ωστόσο, από που θενα δεν προκύπτει ότι ο "στόχος" μιας πολιτικής μερίδας των επαναστατών "στόχευε" στην Κωνσταντινούπολη (έστω και υπό ρωσικό βασιλέα κατά το σχλεδιο της Μ. Αικατερίνης). Στην επαναστημένη Ελλάδα η εναρμόνιση επιδιώξεων διαφόρων ηγετικών ομάδων ή προσωπικοτήτων με τις διάφορες επιδιώξεις των Μ. Δυνάμεων (ή ακόμη και της πρόσδεσης/εξάρτησης στην πελατειακή σχέση με κάποια από τις Μ. Δυνάμεις) είναι τεκμηριωμένη. Τεκμηριωμένες ιστορικά είναι και οι διπλωματικές επιδιώξεις (ακόμη με οι "καλυμένες επιχειρήσεις" - cover operation) των Μ. Δυνάμεων στην διάρκεια του Αγώνα. Κάθε Δύναμη που σέβεται τον εαυτό της "οφείλει" να πράττει έτσι. Από αυτό μέχρι την "διχοτόμηση" του Λάμπη και τις "συνομωτικές" θεωρίες άλλων υπάρχει απόσταση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).

Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας