1η Σεπτεμβρίου 1821: Το Ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης

Après le massacre de Samothrace
Πίνακας του Auguste Vinchon (Λούβρο)
γράφει ο Δρ. Φάνης Μαλκίδης (το άρθρο αναδημοσιεύεται με την ευεγενική άδεια του συγγραφέα)

Η Σαμοθράκη από το 1459 ήταν υπόδουλη με έντονη την οθωμανική παρουσία. Η κήρυξη της επανάστασης στη Σαμοθράκη από τα τοπικά μυημένα μέλη στη Φιλική Εταιρεία, ακολούθησε ο γενικός ξεσηκωμός των Ελλήνων. Οι Σαμοθρακίτες που είχαν συνδέσμους με συμπατριώτες τους στην Κωνσταντινούπολη και με τον μητροπολίτη Μαρωνείας Κωνστάντιο, είχαν ήδη δημιουργήσει το ψυχολογικό υπόβαθρο. Έτσι ξεσηκώθηκαν και τον Αύγουστο του 1821 επαναστάτησαν κατά του Muhammed Bey Selihtar. 
Η αντίδραση από τους Οθωμανούς ήρθε το Σεπτέμβριο του 1821, την 1η του μηνός, την «πρωτοσταυρινιά» όπως λένε οι ντόπιοι, όταν αποβιβάστηκαν στο νησί δύο χιλιάδες στρατιώτες υπό τον Τούρκο υποναύαρχο μπέη Καρά-Αλή. Η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική. Η Σαμοθράκη μετατράπηκε σε κέντρο λεηλασίας, ζώνη θανάτου και ερείπια, και το νησί έμεινε ακατοίκητο για έξι χρόνια. Σφαγιάσθηκαν περίπου 10.000 άνδρες και αγόρια (κατ’ άλλες πηγές 8.000). Τα γυναικόπαιδα και όσοι σώθηκαν από την σφαγή πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης. 

Εφτακόσιοι από τους κατοίκους που είχαν καταφύγει στα βουνά, οι Οθωμανοί τους έφεραν πίσω με δόλο δίνοντάς τους την εντύπωση ότι θα τους δώσουν χάρη. Όμως στην τοποθεσία «Εφκάς» στο κάστρο της πρωτεύουσας, της Χώρας, τους δολοφόνησαν όλους. Από τη μαζική αυτή δολοφονία, επέζησαν σύμφωνα με μαρτυρίες ξένων περιηγητών και του Σαμοθρακίτη ιερέα Γ. Μανωλάκη από 25 έως 30 οικογένειες, οι οποίες ζούσαν τα επόμενα χρόνια σε άθλια κατάσταση. Σημαντική μαρτυρία για το ολοκαύτωμα αποτελεί το έργο του Ίωνος Δραγούμη «Σαμοθράκη», ο οποίος διέσωσε το συμβάν, αλλά και την αναφορά για το τρυπημένο Ευαγγέλιο της εκκλησίας της Παναγίας στη Χώρα, το οποίο φυλάσσεται στο Εθνολογικό Μουσείο. 
Σημαντική παράμετρος του ολοκαυτώματος αποτελεί και ο βίαιος εξισλαμισμός πολλών Σαμοθρακιτών, που κατέληξαν όπως αναφέραμε δούλοι. Πέντε από τους επιζώντες του ολοκαυτώματος γύρισαν το 1837 στη Σαμοθράκη και επέστρεψαν στην αρχική τους θρησκεία. Για αυτό το λόγο βασανίστηκαν και θανατώθηκαν στην απέναντι Θρακική ακτή, όπου μεταφέρθηκαν στο χωριό Μάκρη της Αλεξανδρούπολης. Η μνήμη τους τιμάται την Κυριακή του Θωμά και αποτελούν τους πέντε νεομάρτυρες (Μανουήλ Παλογούδας, Θεόδωρος Δημητρίου, Γεώργιος Κουρούνης, Γεώργιος Καλακίκος και Μιχαήλ Κύπριος), τα λείψανα των οποίων υπάρχουν στην εκκλησία της Παναγίας στη Χώρα και στις εικόνες στις εκκλησίες του νησιού απεικονίζονται με φουστανέλες.

Το ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης παρέμεινε άγνωστο και η τυπική αναφορά στη θυσία των κατοίκων της στην εθνική παλιγγενεσία, αναγνωρίστηκε από την Ακαδημία των Αθηνών μόλις το 1980. Την καταστροφή της Σαμοθράκης την απεικόνισε πολύ χαρακτηριστικά ο Γάλλος Αύγουστος Βινσόν (Αuguste Vinchon) ο οποίος λίγο αργότερα ζωγράφισε ένα πίνακα με θέμα τη σφαγή της Σαμοθράκης, που βρίσκεται στο Λούβρο.



Πηγές

Για το Ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης περισσότερα στα βιβλία, "Σαμοθράκη: Ιστορία, Αρχαιολογία, Πολιτισμός", επιμέλεια: Στράτος Ν. Δορδανάς - Θεοφάνης Μαλκίδης, εκδόσεις: Επίκεντρο 2008 και "Σαμοθράκη – Ιερά νήσος" του Γιώργου Λεκάκη, εκδόσεις: Ερωδιός. 


http://malkidis.blogspot.gr/ 

Σχόλια

  1. Εκτός των Σεπτεμβριανών του 1955, υπάρχουν και Σεπτεμβριανά του 1821. Απολαύστε πόσο «φιλικά» και «στοργικα» μας έσφαζαν οι «φίλοι μας» οι Τούρκοι και άμα θέλετε ξαναδείτε τούρκικες σιερές!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. δυστυχώς στην επανάσταση του 1821 είχαμε πολλές σφαγές ...και μαζικές εκτελέσεις αθώων...η Ελληνική γή ποτίστηκε με τόνους αίμα μέχρι να έρθει η πολυπόθητη ελευθερία...σε πιάνει θλίψη αν σκεφτείς εκείνα τα τρομερά χρόνια....αν ήμασταν ενωμένοι θα είχαν απελευθερωθεί περισσότερες περιοχές....για παράδειγμα η Κρήτη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ο Τουρκικός Στόλος επιστρέφοντας από τη Ζάκυνθο στα Δαρδανέλια, επιτέθηκε κατά της Σαμοθράκης μετά τις 15 Οκτωβρίου. Αιχμαλωτίστηκαν περί τους 80 νησιώτες. Οι περισσότεροι πέθαναν εν πλω από τις «συνθήκες κράτησης». Είναι άγνωστο αν λανθάνουν οι ημερομηνίες ή όντως έγινε και 2η επίθεση στο νησί.
    6) Όπως και να έχει, από αυτή την επίθεση ο στόλος μετέφερε στην Πόλη, όπου και κατέπλευσε, στις 24 Οκτωβρίου. Ίσως να πρόκειται και για το σύνολο όσων επέζησαν. 7) Οι 12 αυτοί εκτελέσθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, περί τις 24 Νοεμβρίου, όταν ο τουρκικός στόλος (άγνωστο αν είναι ο ίδιος με αυτόν της 24ης Οκτωβρίου) εισήλθε στο λιμάνι της Πόλης επιδεικνύοντας 30 Έλληνες κρεμασμένους από το Γαλαξίδι.
    Κόττης Κωνσταντίνος konstantinosoa@yahoo.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).

Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας