"Η βιβλιοθήκη του Χίτλερ" (βιβλιοκρισία)

Timothy W. Ryback Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ Εκδόσεις Πατάκη Αθήνα2009, σσ. 445

γράφει ο Ιστορικός  Γαβριήλ Μιχαήλ Δημητριάδης

Το όνομα του Χίτλερ έχει συνδεθεί πιο πολύ με την πυρπόληση βιβλίων παρά με την ανάγνωσή τους, αλλά, όπως μας δείχνει ξεκάθαρα ο συγγραφέας του έργου που παρουσιάζουμε εδώ, Τίμοθυ Ράιμπακ, τα βιβλία αποτέλεσαν αχώριστο σύντροφο του Γερμανού δικτάτορα σε όλη του τη ζωή. Διάβαζε με ζήλο, από την εποχή που υπηρετούσε ως δεκανέας στα χαρακώματα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, μέχρι τις τελευταίες του ημέρες πριν την αυτοκτονία του στο Βερολίνο. Από το βιβλίο πληροφορούμαστε ότι η βιβλιοθήκη του αριθμούσε 16.000 τόμους, ότι ο Δον Κιχώτης, ο Ροβινσώνας Κρούσος, η Καλύβα του Μπαρμπα-Θωμά και τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ ήταν αγαπημένα του αναγνώσματα, επίσης ότι θεωρούσε τον Σαίξπηρ ανώτερο απ’ τον Γκαίτε και τον Σίλλερ. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι ο Χίτλερ δεν είχε καν πνευματικά εφόδια μέσης εκπαίδευσης, ότι ήταν δηλαδή απελπιστικά αυτοδίδακτος, η μανία του για αυτοδιδαχή προσλαμβάνει ιδιαίτερη σημασία. Σήμερα πια - όπως διαπιστώθηκε από τον έλεγχο κάποιων διασωθέντων χειρογράφων του - γνωρίζουμε ότι ακόμη και στα τριάντα πέντε του αγνοούσε τη βασική ορθογραφία και γραμματική της γερμανικής γλώσσας. 

Ο Χίτλερ υπήρξε μανιώδης αναγνώστης και συλλέκτης κλασικών ή μη συγγραμμάτων, τα οποία αναφέρονταν άμεσα ή έμμεσα στον «υψηλό» σκοπό της ζωής του: να καταστήσει τη Γερμανία παγκόσμια δύναμη, να εξουδετερώσει την εβραϊκή μάστιγα και τον μπολσεβικισμό, και έτσι να επιτρέψει στην άρια φυλή να επικρατήσει στην Ευρώπη. Ο άνθρωπος της μπυραρίας ήταν παραδόξως και φανατικός αναγνώστης: ξενυχτούσε διαβάζοντας και όλες του οι πρωτοβουλίες και αποφάσεις βασίζονταν σε κάποιο βιβλίο πολιτικής, στρατηγικής, ευγονικής ή δαρβινικής θεματικής. Παρότι συνέγραψε και ο ίδιος ένα βιβλίο («Ο Αγών μου»), ουδέποτε πίστεψε ότι ήταν ένα κείμενο που ανταποκρινόταν ποιοτικά  στις αποφάσεις του. Βιβλία όπως του Κλάουζεβιτς για τον πόλεμο, του Ερνστ Μόριτζ Αρντ «Κατήχηση του Τεύτονα πολεμιστή και υπερασπιστή», και άλλα παρόμοια, αποτελούσαν συχνά συντρόφους στο προσκέφαλό του. Κρατώντας τη δέουσα απόσταση από τον άνθρωπο που αιματοκύλησε την Ευρώπη, ο Ράιμπακ φιλοτεχνεί τελικά το πρωτότυπο πορτραίτο μιας αναθεματισμένης ιστορικής μορφής που, ενώ δεν θαυμάστηκε για τις αρετές της, εν τέλει κατέχει εξέχουσα θέση, έστω και αρνητική, στη δημιουργία της σημερινής Ευρώπης. Η έκδοση συνοδεύεται από 48 ασπρόμαυρες φωτογραφίες και χάρτες.