"Η φρουρά του Διαβόλου: από το ανατολικό μέτωπο στην Ινδοκίνα"

George Robert Elford, Εκδόσεις Eurobooks, Αθήνα 2012, σσ. 427

γράφει ο Νίκος Νικολούδης (διδάκτωρ Ιστορίας του πανεπιστημίου του Λονδίνου)

Το βιβλίο που παρουσιάζουμε εδώ περιβάλλεται από αρκετά αναπάντητα ερωτήματα. Ως συγγραφέας του εμφανίζεται ο Αμερικανός Τζωρτζ Ρόμπερτ Έλφορντ, που αυτοχαρακτηρίζεται  περιστασιακός ζωολόγος. Στην πραγματικότητα, το κείμενο αποτελεί την αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο των περιπετειών του Γερμανού Χανς Γιόζεφ Βαγκεμύλερ, πρώην μέλους των Βάφεν Ες Ες ο οποίος πέρασε αρκετά χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως επικεφαλής μιας επίλεκτης μονάδας της Λεγεώνας των Ξένων που καταδίωκε και εξόντωνε στις ζούγκλες της Ινδοκίνας μονάδες ανταρτών Βιετμίνχ οι οποίες αγωνίζονταν για την αποτίναξη του αποικιακού ζυγού της Γαλλίας. Το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1970, την περίοδο δηλαδή της κορύφωσης του Πολέμου του Βιετνάμ, και, όπως είναι ευνόητο, εξαντλήθηκε σχεδόν αμέσως, χωρίς όμως να επανεκδοθεί ποτέ από τότε. Εδώ λοιπόν αρχίζουν να τίθενται τα αναπάντητα ερωτήματα. Κατ’ αρχήν, πρόκειται για πραγματική ιστορία, όπως ισχυρίζεται ο Έλφορντ, ή μήπως για καλοφτιαγμένη μυθοπλασία με πολύ ισχυρές δόσεις ρεαλισμού; Δεύτερον, ποια ήταν αυτή η μονάδα της Λεγεώνας των Ξένων, δύναμης τάγματος, η οποία στο βιβλίο παρουσιάζεται να απαρτίζεται αποκλειστικά από βετεράνους Γερμανούς που δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους επειδή τους καταδίωκε η δικαιοσύνη για εγκλήματα πολέμου; Εάν δηλαδή ήταν πράγματι τόσο επιτυχημένη, πώς δεν έγινε ευρύτερα γνωστή (κατά τον Βαγκεμύλερ, πάντως, διαλύθηκε περίπου δύο χρόνια πριν από τη μάχη του Ντιεν Μπιεν Φου, ως αποτέλεσμα διεθνών πιέσεων προς τη Γαλλία, λόγω των βιαιοτήτων που διέπρατταν τα μέλη της, εξαιτίας των οποίων τους δόθηκε από τους Βιετμίνχ η προσωνυμία «Φρουρά του Διαβόλου»); 

Η ασάφεια γύρω από το θέμα εντείνεται από το γεγονός ότι κανένα από τα τοπωνύμια που αναφέρονται στο έργο δεν είναι γνωστό από άλλες πηγές ως χώρος στρατιωτικής δράσης, ενώ παράλληλα ο Έλφορντ προσπαθεί να αποκρύψει επιμελώς πολλά στοιχεία της ταυτότητας του Βαγκεμύλερ, για τον οποίο πάντως είναι γνωστό σήμερα ότι παραχώρησε τη μακρά «συνέντευξή» του στον Έλφορντ στο Νεπάλ, όπου ζούσε εκείνη την εποχή. 

Πέρα από όλα τα παραπάνω, το βιβλίο αποτελεί μια συγκλονιστική αφήγηση σκληρών συγκρούσεων σε επίπεδο μικρών μονάδων, στο εντελώς αφιλόξενο περιβάλλον της ζούγκλας της Ινδοκίνας, εναντίον ενός ιδεολογικά πορωμένου και ιδιαίτερα σκληρού εχθρού, αποφασισμένου να κατακτήσει τη νίκη με κάθε μέσον: από την ιδεολογική τρομοκρατία μέχρι τα πιο απίθανα σαμποτάζ, στρεφόμενος εξίσου εναντίον ενόπλων και αμάχων, χρησιμοποιώντας από όλμους και πολυβόλα μέχρι δηλητηριασμένα βέλη. Απέναντι σε αυτές τις τακτικές, η «Φρουρά του Διαβόλου» εφάρμοσε εξίσου σκληρές και απάνθρωπες μεθόδους τις οποίες τα μέλη της είχαν «τελειοποιήσει» πολεμώντας εναντίον Σοβιετικών ανταρτών στα μετόπισθεν του Ανατολικού μετώπου. Μέσα από τη δράση της προβάλλει καθαρά η απόλυτα ψυχρή και «ορθολογική» νοοτροπία των Γερμανών η οποία την εποχή του Γ’ Ράιχ και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου συνοψιζόταν στο «οφθαλμόν αντί οφθαλμού», πτυχές όμως της οποίας ο αναγνώστης ενδεχομένως θα αναγνωρίσει και στη αντίληψη των σημερινών οικονομικοκοινωνικών προβλημάτων της Ευρώπης από πολλούς σύγχρονους Γερμανούς.

 Η έννοια του πατριωτισμού, κατά τον Βαγκεμύλερ, συνοψίζεται στην επικράτηση της Δύσης με κάθε μέσον έναντι του ύπουλου κομμουνισμού, και της καταπάτησης κάθε ανθρώπινου δικαιώματος του αντιπάλου, στον βαθμό στον οποίο εκείνος «ήρξατο χειρών αδίκων». Εάν δεχθούμε ότι η δράση της «Φρουράς του Διαβόλου»  αντιπροσωπεύει πραγματικά γεγονότα, δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την επιτυχία της, παρότι, λόγω της μικρής κλίμακας στην οποία εκδηλώθηκε, αυτή δεν μπόρεσε να αντιστρέψει τις τύχες της γαλλικής Ινδοκίνας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Βαγκεμύλερ εκφράζει τη συμπάθειά του για τον αγώνα των Αμερικανών στο Βιετνάμ, δηλώνοντας όμως προφητικά ότι ήταν καταδικασμένος να αποτύχει επειδή διεξαγόταν «με το γάντι»…

Στον χώρο των ειδικών έργων της (αντι)πολεμικής φιλολογίας, η «Φρουρά του Διαβόλου» αναμφισβήτητα ξεχωρίζει από άλλα παρόμοια έργα. Η ανάγνωσή της δεν συνιστάται στους ευαίσθητους αλλά, από την άλλη πλευρά, προσφέρει γόνιμο προβληματισμό σε κάθε ανοικτόμυαλο αναγνώστη.