(σημ. Φιλίστωρος: έχω προμηθευτεί και διαβάζω την νέα πρωτότυπη μελέτη του κ. Τσίχλη για την οποία μόνο καλά λόγια έχω να πω (τουλάχιστον για τις πρώτες 150 σελίδες που έχω διαβάσει).)
γράφει ο Ι. Ν. Μπασκόζος
1922 Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις βρίσκονται στη Μικρά Ασία. Η έκβαση της εκστρατείας είναι αβέβαιη, όχι μόνο για στρατιωτικούς λόγους αλλά και για οικονομικούς. Οι πόροι της χώρας είχαν εξαντληθεί από τον πόλεμο και οι ξένες δυνάμεις ήταν απρόθυμες να συνομολογήσουν δάνειο. Η οικονομική ανάγκη ήταν άμεση, αλλά η αύξηση των εσόδων μέσω της αύξησης της φορολογίας ή των δασμών απαιτούσε αρκετό χρόνο, ενώ είχε ήδη εκδοθεί μεγάλη ποσότητα ακαλύπτου χαρτονομίσματος. Ο πρωθυπουργός Δημήτρης Γούναρης και ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Μπαλτατζής περιόδευσαν στην Ευρώπη αναζητώντας οικονομική και ηθική βοήθεια, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Με τον γυρισμό τους την 21η Φεβρουαρίου 1922 ο Δ. Γούναρης, λίγο πριν από την ενημέρωση του Υπουργικού Συμβουλίου, εξέθεσε σε στενό κύκλο φίλων τη λύπη του για την αδυναμία σύναψης του εξωτερικού δανείου. Ο υπουργός Οικονομικών Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης εν τούτοις έμοιαζε ήρεμος και έπαιζε την αλυσίδα των κλειδιών του. Ο Δημήτρης Γούναρης παραξενεύτηκε και τον ρώτησε προς τι η ευφορία. «Δημητράκη, τα ηύρα τα λεπτά» του απάντησε ο Πρωτοπαπαδάκης και έβγαλε από το πορτοφόλι του ένα χαρτονόμισμα των 100 δραχμών και το έκοψε στα δύο μπροστά στον κατάπληκτο πρωθυπουργό. Το σχέδιο ήταν πολύ απλό: Με τη διχοτόμηση του νομίσματος η αριστερή πλευρά θα χρησιμοποιούνταν ως νόμισμα στη μισή αξία του ακεραίου χαρτονομίσματος (π.χ., το τεμάχιο του εκατονταδράχμου άξιζε πλέον πενήντα δραχμές). Η δεξιά πλευρά του χαρτονομίσματος θα ανταλλασσόταν με έντοκη ομολογία στη μισή αξία του ακεραίου χαρτονομίσματος.
Ο Βασίλειος Τσίχλης στη μελέτη του αναφέρεται σε αυτή την παγκόσμια πρωτοτυπία αναγκαστικού δανείου. Το εγχείρημα ήταν όντως πρωτότυπο, με σειρά μειονεκτημάτων αλλά ισχυρό στην εφαρμογή του. Λειτουργούσε δε ως εξής: Οι κατέχοντες τα χαρτονομίσματα θα κρατούσαν το αριστερό κομμάτι (που ονομαζόταν «Σταύρος», επειδή είχε χαραγμένο πάνω του το κεφάλι του Γεωργίου Σταύρου), το οποίο θα είχε την αξία των 50 δραχμών, και το δεξιό κομμάτι (που ονομαζόταν αντιστοίχως «στέμμα») θα επιστρεφόταν στην Εθνική Τράπεζα, η οποία θα έδινε μιαν απόδειξη (αργότερα θα τυπώνονταν κανονικοί τίτλοι που θα αντικαθιστούσαν την απόδειξη) για τη συμμετοχή τους στο αναγκαστικό δάνειο. Το επιτόκιο των ομολογιών ήταν αρκετά υψηλό, στο 7% (έναντι 4% των καταθέσεων ταμιευτηρίου), και αργότερα κατέβηκε στο 6,5%, ώστε με τα χρήματα που θα εξοικονομούνταν να μοιράζονταν μέσω κληρώσεως. Πράγματι κάθε ομολογία αντιπροσώπευε έναν κλήρο, λίγοι τυχεροί θα ελάμβαναν μεγάλα ποσά. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν τυχερά παιχνίδια και έτσι η κλήρωση αυτή είχε θετική απήχηση στο λαϊκό κοινό.
Βόμβα στην αγορά
Η απόφαση για αναγκαστικό δάνειο έπεσε σαν βόμβα στην αγορά. Οι έμποροι δέχθηκαν χωρίς μεγάλη δυσαρέσκεια το μέτρο, μια και τους έδινε τη δυνατότητα κερδοσκοπίας, κρύβοντας εμπορεύματα και εμφανίζοντάς τα αργότερα υπερτιμημένα. Ωφελήθηκαν επίσης από την προτίμηση των λαϊκών μαζών να μετατρέψουν τα χρήματά τους σε εμπόρευμα. Κάποιοι καταθέτες έτρεξαν στην τράπεζα να αναλάβουν τις καταθέσεις τους, αλλά το ποσοστό δεν ήταν μεγάλο, τόσο που να κινδυνεύει η τραπεζική αγορά.
Την εποχή εκείνη, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του «Ελευθέρου Βήματος», «κυκλοφορούσαν 3.000 εκατομμύρια δραχμές, εκ των οποίων τα 1.500 θα τα δανειστεί η κυβέρνηση για τις ανάγκες της, επομένως δεν θα αποσυρθούν. Παράλληλα θα κυκλοφορήσουν 1.500 εκατομμύρια δραχμές σε ομολογίες, οι οποίες επί τρίμηνο, κατά το νομοσχέδιο, θα χρησιμοποιούνταν ως χαρτονόμισμα. Επομένως η πραγματική νομισματική κυκλοφορία θα ανέρχεται σε 4.500 εκατομμύρια δραχμές».
Τελικά το αναγκαστικό δάνειο με πολλές τροποποιήσεις ψηφίστηκε από τη συμπολίτευση στις 25 Μαρτίου 1922. Εκτός της παράταξης του Δ. Γούναρη στη Βουλή το υποστήριξε εμμέσως, εκ μέρους των Φιλελευθέρων, ο έμπειρος στα οικονομικά Εμμανουήλ Τσουδερός, ο οποίος (αν και επικριτικός ως πληρεξούσιος ομιλητής της αντιπολιτεύσεως) το χαρακτήρισε καλύτερα μελετημένο από παρόμοια ευρωπαϊκά συστήματα.
Το αναγκαστικό δάνειο απέφερε τελικά 1.300 εκατομμύρια δραχμές. Παρά την αναστάτωση που προκάλεσε το αναγκαστικό δάνειο δεν φαίνεται να έφερε πρόβλημα στη λειτουργία των περισσοτέρων τραπεζών. Δεν είναι γνωστό πόσα από τα χρήματα κατευθύνθηκαν προς το μικρασιατικό μέτωπο, υπολογίζεται όμως γύρω στα 500 εκατομμύρια δραχμές. Ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, ως γνωστόν, παραπέμφθηκε μαζί με άλλους πέντε σε δίκη και καταδικάστηκε σε θάνατο ως ένας από τους υπευθύνους της καταστροφής στη Μικρά Ασία. Το 2010 παύτηκε οριστικά από τον Αρειο Πάγο η δίωξη των Εξι (ανάμεσά τους και του Γεωργίου Μπαλτατζή) λόγω παραγραφής.
Η μελέτη του Βασιλείου Τσίχλη περιέχει ακόμη μια ιστορική καταγραφή των αναγκαστικών δανείων στον παγκόσμιο χώρο, αλλά και ένα εκτενές παράρτημα με άρθρα, πρακτικά της συζήτησης στη Βουλή, ανακοινώσεις τραπεζών και άλλα ντοκουμέντα που βοηθούν να καταλάβουμε το κλίμα της εποχής.
Πλήρωσαν τις εφημερίδες
γράφει ο Ι. Ν. Μπασκόζος
Ο Βασίλειος Τσίχλης στη μελέτη του αναφέρεται σε αυτή την παγκόσμια πρωτοτυπία αναγκαστικού δανείου. Το εγχείρημα ήταν όντως πρωτότυπο, με σειρά μειονεκτημάτων αλλά ισχυρό στην εφαρμογή του. Λειτουργούσε δε ως εξής: Οι κατέχοντες τα χαρτονομίσματα θα κρατούσαν το αριστερό κομμάτι (που ονομαζόταν «Σταύρος», επειδή είχε χαραγμένο πάνω του το κεφάλι του Γεωργίου Σταύρου), το οποίο θα είχε την αξία των 50 δραχμών, και το δεξιό κομμάτι (που ονομαζόταν αντιστοίχως «στέμμα») θα επιστρεφόταν στην Εθνική Τράπεζα, η οποία θα έδινε μιαν απόδειξη (αργότερα θα τυπώνονταν κανονικοί τίτλοι που θα αντικαθιστούσαν την απόδειξη) για τη συμμετοχή τους στο αναγκαστικό δάνειο. Το επιτόκιο των ομολογιών ήταν αρκετά υψηλό, στο 7% (έναντι 4% των καταθέσεων ταμιευτηρίου), και αργότερα κατέβηκε στο 6,5%, ώστε με τα χρήματα που θα εξοικονομούνταν να μοιράζονταν μέσω κληρώσεως. Πράγματι κάθε ομολογία αντιπροσώπευε έναν κλήρο, λίγοι τυχεροί θα ελάμβαναν μεγάλα ποσά. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν τυχερά παιχνίδια και έτσι η κλήρωση αυτή είχε θετική απήχηση στο λαϊκό κοινό.
Βόμβα στην αγορά
Η απόφαση για αναγκαστικό δάνειο έπεσε σαν βόμβα στην αγορά. Οι έμποροι δέχθηκαν χωρίς μεγάλη δυσαρέσκεια το μέτρο, μια και τους έδινε τη δυνατότητα κερδοσκοπίας, κρύβοντας εμπορεύματα και εμφανίζοντάς τα αργότερα υπερτιμημένα. Ωφελήθηκαν επίσης από την προτίμηση των λαϊκών μαζών να μετατρέψουν τα χρήματά τους σε εμπόρευμα. Κάποιοι καταθέτες έτρεξαν στην τράπεζα να αναλάβουν τις καταθέσεις τους, αλλά το ποσοστό δεν ήταν μεγάλο, τόσο που να κινδυνεύει η τραπεζική αγορά.
Την εποχή εκείνη, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του «Ελευθέρου Βήματος», «κυκλοφορούσαν 3.000 εκατομμύρια δραχμές, εκ των οποίων τα 1.500 θα τα δανειστεί η κυβέρνηση για τις ανάγκες της, επομένως δεν θα αποσυρθούν. Παράλληλα θα κυκλοφορήσουν 1.500 εκατομμύρια δραχμές σε ομολογίες, οι οποίες επί τρίμηνο, κατά το νομοσχέδιο, θα χρησιμοποιούνταν ως χαρτονόμισμα. Επομένως η πραγματική νομισματική κυκλοφορία θα ανέρχεται σε 4.500 εκατομμύρια δραχμές».
Τελικά το αναγκαστικό δάνειο με πολλές τροποποιήσεις ψηφίστηκε από τη συμπολίτευση στις 25 Μαρτίου 1922. Εκτός της παράταξης του Δ. Γούναρη στη Βουλή το υποστήριξε εμμέσως, εκ μέρους των Φιλελευθέρων, ο έμπειρος στα οικονομικά Εμμανουήλ Τσουδερός, ο οποίος (αν και επικριτικός ως πληρεξούσιος ομιλητής της αντιπολιτεύσεως) το χαρακτήρισε καλύτερα μελετημένο από παρόμοια ευρωπαϊκά συστήματα.
Το αναγκαστικό δάνειο απέφερε τελικά 1.300 εκατομμύρια δραχμές. Παρά την αναστάτωση που προκάλεσε το αναγκαστικό δάνειο δεν φαίνεται να έφερε πρόβλημα στη λειτουργία των περισσοτέρων τραπεζών. Δεν είναι γνωστό πόσα από τα χρήματα κατευθύνθηκαν προς το μικρασιατικό μέτωπο, υπολογίζεται όμως γύρω στα 500 εκατομμύρια δραχμές. Ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, ως γνωστόν, παραπέμφθηκε μαζί με άλλους πέντε σε δίκη και καταδικάστηκε σε θάνατο ως ένας από τους υπευθύνους της καταστροφής στη Μικρά Ασία. Το 2010 παύτηκε οριστικά από τον Αρειο Πάγο η δίωξη των Εξι (ανάμεσά τους και του Γεωργίου Μπαλτατζή) λόγω παραγραφής.
Η μελέτη του Βασιλείου Τσίχλη περιέχει ακόμη μια ιστορική καταγραφή των αναγκαστικών δανείων στον παγκόσμιο χώρο, αλλά και ένα εκτενές παράρτημα με άρθρα, πρακτικά της συζήτησης στη Βουλή, ανακοινώσεις τραπεζών και άλλα ντοκουμέντα που βοηθούν να καταλάβουμε το κλίμα της εποχής.
Πλήρωσαν τις εφημερίδες
Το αναγκαστικό δάνειο κατέλαβε εξαπίνης τα μέσα ενημέρωσης,τα οποία δεν ήξεραν πώς να το χειριστούν.Ενδεικτικά, οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες,όπως το «Σκριπ»,η «Πρωτεύουσα» και η «Καθημερινή»,είναι μουδιασμένες και αποφεύγουν να το σχολιάσουν,οι δε βενιζελικές, όπως το «Εμπρός»,η «Εστία» και το «Ελεύθερον Βήμα», αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος.Αντίθετος εντελώς αρνητικός εμφανίζεται ο «Ριζοσπάστης»,επισημαίνοντας ότι είναι ένα μέτρο εναντίον φτωχών και πλουσίων χωρίς διάκριση.Επιχειρηματολογία που βρήκε απήχηση και στους βενιζελικούς.Ο Βασίλειος Τσίχλης στη μελέτη του αναφέρει ότι η κυβέρνηση εξόδευσε πολλά χρήματα δωροδοκώντας εφημερίδες ώστε να υποστηρίξουν το αναγκαστικό δάνειο.Ο Ιωάννης Μεταξάς αναφέρει στο Ημερολόγιό του την Πέμπτη 24η Μαρτίου 1924: «Αι εφημερίδες επληρώθησαν αδρότατα εκατό χιλιάδες εκάστη,αι βενιζελικαί,αφού εφάνησαν δεχόμεναι κατ΄ αρχάς,ηρνήθησαν έπειτα. Βλάχος,το ίδιον» (ο Γεώργιος Βλάχος,εκδότης της Καθημερινής).
τα βιβλια του Μπαρμπη αξιζουν τον κοπο? Ασχετο απο τη δημοσιευση αλλα καπου επρεπε να το αναρτησω κι εφοσον αυτη η δημοσιευση ανηκει στην κατηγορια "βιβλιοκρισιες", το εκανα εδω!
ΑπάντησηΔιαγραφήΘίγετε ένα πολύ εκτεταμένο θέμα με έναν πολύ γενικό τρόπο, έτσι η απάντηση μου θα έχει τα ίδια συστατικά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα βιβλία του κ. Μπαρμπή είναι ενδιαφέροντα γεμάτα πρωτότυπες πληροφορίες (ειδικά για τον θεσμό της Βασιλείας και την ελληνική "δεξιά" με ότι και αν σημαίνει για τον καθένα ο όρος αυτός) και αποτελούν συχνά πηγή έμπνευσης για εμένα.
Το πρόβλημα με τα βιβλία του βρισκεται όχι σε αυτά που γράφουν, αλλά σε αυτά που ΔΕΝ γράφουν. Ο αγαπητός κ. Μπαρμπής ακολουθεί μια τακτική αποσιωπήσεως προς οτιδήποτε είναι ενοχλητικό, η διαταράσει την γραμμικότητα των συμπερασμάτων του.
Έτσι λοιπόν θα έλεγα επιγραμματικά "πολύπλευρος αλλά μονόπλευρος"!!!
Ταπεινη μου αποψη για τον κυριο Μπαρμπη(εχοντας στη βιβλιοθηκη μου 3 εργα του κι εχοντας διαβασει κι ενα βιβλιο του Ντριο, το οποιο εχει μεταφρασει ο Μπαρμπης κι εχει γραψει σχολια κι επιλογο)), ειναι οτι δεν τον ενδιαφερει γενικα η ιστορικη αληθεια, αλλα πως θα θεμελιωσει ενα συγκεκριμενο οικοδομημα! Το οικοδομημα αυτο βασιζεται στην αποψη του συγγραφεα οτι ολοι ανεξαιρετως οι βασιλεις του νεοελληνικου κρατους, ο,τι και να ειπαν, ο,τι και να επραξαν, ο,τι και να αποφασισαν, ηταν τιμιο, σωστο, πατριωτικο κλπ! Οποτε συγκρουστηκαν με πολιτικους, παντα οι βασιλεις ειχαν δικιο κατα τη γνωμη του! Απο κει και περα με το να χρησιμοποιει συνεχως χαρακτηρισμους για τα προσωπα στα οποια αναφερεται μεσα στα εργα του(ειτε θετικα για αυτους που συμπαθει, ειτε αρνητικα για οσους αντιπαθει), δεν τον καθιστα αμεροληπτο, συν βεβαιως καποιες εξωφρενικες θεωριες που αποδεχεται(Ελληνας Χριστος, Δυναστεια Γλυξμπουργκ απογονοι του Παλαιολογου), Βενιζελος Εβραιος), τον καθιστουν σε γενικες γραμμες αναξιοπιστο!! Ο Μπαρμπης προκειμενου να πεισει στηριζεται στο εξης γεγονος! Το μεταπολιτευτικο κατεστημενο απο τοτε που εθεσε εκτος μαχης το βασιλικο θεσμο, αρχισε να συκοφαντει τους βασιλεις σε ελεεινο βαθμο και φορτωσε πανω τους ολα τα κακα της παλαιας πολιτικης ζωης! Εκμεταλευομενος αυτο το οντως ακραιο φαινομενο ο Μπαρμπης, το παει στο αλλο ακρο παρουσιαζοντας ως αγιους τους βασιλεις! Χαρακτηριστικο δειγμα γραφης του παντως, ειναι η δηθεν βιογραφια(στην πραγματικοτητα λιβελλογραφημα) του Βενιζελου! Παρουσιαζει ολα τα αρνητικα του Βενιζελου(που οντως υπηρξαν), αποκρυπτει τα θετικα και παρουσιαζει και αλλα επιβαρυντικα στοιχεια, προερχομενα απο λιαν αμφιλεγομενες πηγες(π.χ. Παπαδακης-εβραικη καταγωγη)! Το κακο ειναι οτι αμυητοι αναγνωστες μπορουν ευκολα να εντυπωσιαστουν απο τετοια βιβλια!
ΑπάντησηΔιαγραφή"Apollo"
"Δυναστεια Γλυξμπουργκ απογονοι του Παλαιολογου"
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι εγώ νόμιζα πως πραγματικά αυτά με τους Γλύξμπουργκ και τους Παλαιολόγους ήταν τελείως μπούρδες, μέχρι που δυο φίλοι και σχολιαστές (οι εξαιρετικοί και καταπληκτικοί Δύτης των νιπτήρων και Γρηγόρης Κοτορτσινός) του sarantakos.wordpress μου υπέδειξαν μια γενεαλογία που αν την ακολουθήσεις μέσω της Wikipedia, επαληθεύεται και βγαίνει σωστή !!!
Ορίστε http://pc-3.lib.uoi.gr:8080/jspui/handle/123456789/HASH01bc29e48b0870434ae50ce0 (τελευταία σελίδα)
Γενεαλογικός πίνακας.
Με την σειρά από τον Γεώργιο Α και πίσω.
George I of GREECE
Christian IX of Denmark
Friedrich Wilhelm, Duke of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
Friedrich Karl Ludwig, Duke of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck
Prince Karl Anton August of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck
Peter August, Duke of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck
Frederick Louis, Duke of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck
Countess Marie Sibylle of Nassau-Saarbrücken
Anna Amalia of Baden-Durlach
Georg Friedrich, Margrave of Baden-Durlach
Anna of Veldenz
Rupert, Count Palatine of Veldenz
Margarete of Hohenlohe-Neuenstein
Helene of Württemberg
Margaret of Savoy, Duchess of Anjou
Amadeus VIII of Savoy
Amadeus VII, Count of Savoy
Amadeus VI, Count of Savoy
Yolande Palaeologina of Montferrat
Theodore I, Marquess of Montferrat
Andronikos II Palaiologos
Michael VIII Palaiologos
Θα πρεπει να επισημανω τα εξης:
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ βασιλικη οικογενεια της Ελλαδος ουδεποτε τολμησε να ισχυιστει ότι καταγεται από τους Παλαιολογους. Ουτε στην ιστοσελιδα της υπαρχει τετοια αναφορα.Και πώς να το ισχυριστει αφου θα τους επαιρναν με τις πετρες………….
Ουτε ο μεγαλος Στηβεν Ρανσιμαν ουτε οι λοιποι μεγαλοι βυζαντινιλογοι αναφερουν τιποτε σχετικο. Η αρσενικη γραμμη της οικογενειας εκλειπει περιπου δυο αιωνες μετα την Αλωση.
Τωρα μερικα θηλυκα μελη της οικογενειας παντρευτηκαν ευρωπαιους ευγενεις, αφησαν απογονους, και ακολουθησαν τοσες επιγαμιες μεταξυ των ευρωπαιων ευγενων, που οι μισοι από αυτους μπορουν να ισχυριστουν καταγωγη από τους Παλαιολογους. Πιθανοτατα και ο Γεωργιος Α.
Αλλα εχω δυσαρεστα νεα για τους βασιλοφρονες. Μετα τον ηρωικο θανατο του Αυτοκρατορος Κωνσταντινου ΙΑ, νομιμοι κληρονομοι του αυτοκρατορικου τιτλου ηταν κατά σειρα οι εξης:
Δημητριος Παλαιολογος,αδελφος Κωνσταντινου ΙΑ, Δεσποτης Μυστρα.
Θωμας Παλαιολογος, αδελφος Κωνσταντινου ΙΑ, τελευταιος Δεσποτης του Μυστρα.
Ανδρεας Παλαιολογος, γιος Θωμα Παλαιολογου.
Ο Ανδρεας Παλαιολογος λοιπον, πουλησε τα αυτοκρατορικα δικαιωματα του και τον τιτλο του στον Βασιλια της Γαλλιας, ο οποιος τα κληροδοτησε στους Βασιλεις της Ισπανιας!
Αρα ο Οικος Γλυξμπουργκ-Ολνεμπουργκ μαλλον δεν εχει δικαιωματα στον……… «βυζαντινο θρονο»! :)))))