Οι ενδιαφέρουσες απόψεις του Γ. Καραμπελιά για το βαθύτερο νόημα της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους σταυροφόρους το 1204 μ. Χ.

γράφει ο Γιώργος Καραμπελιάς
Εισαγωγή
Tο 1204 χρονολογία κατά την οποία κατεστράφη ολοσχερώς η Κωνσταντινούπολη, συμπαρασύροντας το χιλιόχρονο οικοδόμημα του Βυζαντίου– παραμένει σχεδόν άγνωστο ή αγνοημένο από τους περισσότερους Έλληνες[1]. Η παράδοξη, από πρώτη άποψη, αυτή αποσιώπηση δεν θα πρέπει να θεωρηθεί δευτερεύον ή παρεμπίπτον συμβάν –ένα ακόμα από τα αναρίθμητα ελλείμματα του νεώτερου ελληνισμού– αλλά ενέχει τεράστιο ιδεολογικό και πολιτικό βάρος. 
 
Η απόκρυψη της σημασίας της πρώτης και καθοριστικής Άλωσης συσκοτίζει την ίδια τη διαδικασία συγκρότησης του νεώτερου ελληνισμού και της συνέχειάς του με τον βυζαντινό, καθώς, στην πραγματικότητα, το πρώτο «έθνος-κράτος» –ή κράτη– του νεώτερου ελληνισμού συγκροτείται κατά τη λεγόμενη υστεροβυζαντινή εποχή. Παράλληλα, και συναφώς, αυτή η παρασιώπηση συνεπάγεται την απόκρυψη των αποικιακού τύπου σχέσεων που εγκαθιδρύθηκαν έκτοτε ανάμεσα στους Δυτικούς κατακτητές και τους Έλληνες του ύστερου Βυζαντίου παραχαράσσοντας, επί πλέον, την ίδια την παγκόσμια ιστορία, ειδικότερα στο αποφασιστικό κεφάλαιο που αφορά στην αποικιοκρατική συγκρό­τηση της Δύσης. 
 
Η πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου στη Δύση, η οποία επέτρεψε την ανάπτυξη του βιομηχανικού καπιταλισμού ορισμένους αιώνες αργότερα[2], θα εγκαινιαστεί εδώ, στην Ανατολή, και θα αφορά κατ’ εξοχήν στην απομύζηση του βυζαντινού χώρου και των αραβικών περιοχών από τις ιταλικές πόλεις –Βενετία και Γένουα κυρίως– και τους Φράγκους. Η πρώτη σύγχρονη αποικιακή αυτοκρατορία, η Βενετία[3], θα δημιουργηθεί λεηλατώντας τα ελληνικά εδάφη. Ιόνια, Πελοπόννησος, Κρήτη, Εύβοια, Κύπρος, Κυκλάδες, Σαλαμίνα, Αίγινα κ.λπ. θα αποτελούν για πολλά χρόνια ή και για πολλούς αιώνες τμήματα αυτού του νεώτερου αποικιακού σχηματισμού. Και το ίδιο θα συμβεί, σε μικρότερη κλίμακα, με τη Γένουα – Χίος, Λέσβος, Κριμαία, Γαλατάς κ.λπ. Ωστόσο, η ιστοριογραφία εξακολουθεί να θεωρεί ως απαρχή της αποικιακής εξάπλωσης τις πορτογαλικές και ισπανικές επιδρομές στην Αφρική, την Ασία και τον Νέο Κόσμο, τρεις ή τέσσερις αιώνες μετά! 
 
Η συσσώρευση πλούτου απ’ όλο τον υπόλοιπο κόσμο και ο έλεγχος του παγκόσμιου εμπορίου πραγματοποιείται από τους Δυτικούς σε όλη τη μακρά περίοδο που αρχίζει από τον 11ο αιώνα, φθάνει μέχρι τον 18ο και κορυφώνεται με την αποικιοκρατία τον 19ο και το πρώτο μισό του 20ού, όταν πια η πρωταρχική αποικιακή συσσώρευση θα συνδυαστεί και με τη βιομηχανική παραγωγή. Η μετατροπή της Δύσης –που έβγαινε από τον Μεσαίωνα– σε κυρίαρχη δύναμη προϋπέθετε την υφαρπαγή του συσσωρευμένου πλούτου και τον έλεγχο του εμπορίου του ευρύτερου ελληνικού και αραβικού κόσμου, ούτως ώστε να μεταφερθεί το κέντρο βάρους της Ευρώπης από την Ανατολή στη Δύση και από τη Μεσόγειο στον Βορρά. Αποφασιστικός ενδιάμεσος σε αυτή τη διαδικασία υπήρξαν η Βενετία και οι λοιπές αποικιακές ιταλικές πόλεις· στη συνέχεια, ακολούθησαν και πάλι χώρες της μεσογειακής και νότιας Ευρώπης, η Ισπανία και η Πορτογαλία στην Ιβηρική, που θα καταστήσουν παγκόσμια την αποικιακή εξόρμηση, ενώ πολύ αργότερα θα έλθουν η Γαλλία, η Ολλανδία, η Φλάνδρα και εν τέλει η Αγγλία, που θα εγκαινιάσει και τον βιομηχανικό καπιταλισμό. 
 
Καθόλου τυχαία και σχεδόν εντελώς συμβολικά, σε αυτή την πρώτη μεγάλη αποικιακή εξόρμηση, που έγινε υπό το έμβλημα του ιερού πολέμου, συμμετείχε συνασπισμένη ολόκληρη η Δύση: Ιταλοί και Φράγκοι προπαντός (ο Βαλδουίνος, Φράγκος «βασιλιάς» της Κωνσταντινούπολης, είναι πρόγονος της βασιλικής οικογένειας του Βελγίου), Νορμανδοί και Άγγλοι (ο Ριχάρδος ο «Λεοντόκαρδος» κατέλαβε την Κύπρο), Ισπανοί και Καταλανοί (πασίγνωστη η ληστρική δράση της «Καταλανικής Εταιρείας»), Ναβαρραίοι κ.λπ. Και βέβαια, πανταχού παρόντες οι Λατίνοι κληρικοί και οι μοναχοί από όλα τα δυτικά μοναχικά τάγματα, με πρωτοστάτες τους Ιωαννίτες και Ναΐτες ιππότες, τους «πολεμιστές του Θεού». Θα δοκιμαστούν και θα εφαρμοστούν όλες οι μορφές της «πρωταρχικής συσσώρευσης» και της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. 

Ληστεία και αρπαγή, στην οποία θα διακριθούν ιδιαίτερα οι Καταλανοί και τα μοναχικά τάγματα, φεουδαλική κατάτμηση και εκμετάλλευση των αγροτών, φυτείες ζαχαροκάλαμου στην Κύπρο και μαστιχόδενδρων στη Χίο, έλεγχος και εκμετάλλευση της βιοτεχνικής παραγωγής και του εμπορίου, με πρωτοστάτες τους Ιταλούς. Εξ άλλου, στις απαρχές της συγκρότησης της Δύσης, απαιτούνταν όλες οι δυνάμεις της συνασπισμένες, για να διαμελίσουν, να υποτάξουν και να απομυζήσουν την ελληνική Ανατολή, αυτό το μυθικό Βυζάντιο που φάνταζε στα μάτια τους ως το κέντρο του πλούτου και του πολιτισμού. Γι’ αυτό, και παρά τις αντιθέσεις μεταξύ τους ως προς τη διανομή της λείας, θα μείνουν συνασπισμένοι ως το τέλος, απέναντι στους «αιρετικούς» ορθόδοξους, σε μια πρώτη «πειραματική» εκδοχή ιμπεριαλιστικής συμμαχίας.
 
Η συγκρότηση, λοιπόν, της ευρωπαϊκής Δύσης είχε ως πρώτο ιστορικό αναβαθμό την υποταγή και τη λεηλασία της ευρωπαϊκής Ανατολής. Άλλωστε η Δύση διέθετε ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα: δεν αντιμετώπιζε κανέναν κίνδυνο από τα δυτικά της ενώ, από τα ανατολικά, το Βυζάντιο αποτελούσε για αιώνες τον κυματοθραύστη των απειλών. Αντιθέτως, το Βυζάντιο, ο ιστορικός ελληνικός χώρος, δεχόταν διαρκώς επιθέσεις και απειλές από Ανατολή και από Βορρά: Άβαροι, Σκύθες, Άραβες, Πετσενέγκοι, Βούλγαροι, μετά το 1071 οι Τούρκοι κ.ο.κ. Η Δύση είχε, έτσι, τη δυνατότητα να συσταθεί απερίσπαστη, μετά την ήττα των Αράβων στο Πουατιέ (το 732), και να στραφεί σταδιακώς προς Ανατολάς, κάτι που άλλωστε υπογραμμίζει ο μεγάλος βυζαντινολόγος Κλάους Όλερ:
 
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία αποτέλεσε το ανάχωμα που προστάτευσε επί 1200 χρόνια τον πολιτισμό της Ευρώπης απέναντι στις εισβολές από Βορρά, Ανατολή και Νότο. Τα παλαιά τείχη της Κωνσταντινουπόλεως, τα οποία ακόμα και σήμερα [ ] ακτινοβολούν υπερηφάνεια και μεγαλείο, αντιστάθηκαν σε κάθε εχθρό του Βυζαντίου ως την 29η Μαΐου 1453. Τότε η αυτοκρατορία, εξαντλημένη πια από αιώνες σκληρών αγώνων και εγκαταλελειμμένη από τους δυτικούς συμμάχους της, οι οποίοι ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την πτώση της, υπέκυψε τελικά στη δυσανάλογα μεγαλύτερη οθωμανική δύναμη[4].

Σημειώσεις



[1] Βλέπε μεταξύ άλλων, Νικήτας Χωνιάτης, Χρονική ∆ιήγησις, εκδ. loannes Aloysius van Dieten, Nicetae Choniatae Historia, Βερολίνο 1975· Ροβέρτος του Κλαρί, Η Κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, Χατζηνικολή, Αθήνα 1990· Γοδεφρείδος Βιλλαρδουίνος, Η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, Χατζηνικολή, Αθήνα 1990· Σερ Έντουιν Πήαρς, 1204. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Ιστορία της Τέταρτης Σταυροφορίας, Στοχαστής, Αθήνα· Michael Angold, Η τέταρτη σταυροφορία. Τα γεγονότα και το ιστορικό πλαίσιο, εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 2006· αφιέρωμα του περιοδικού Άρδην, «1204 – Οκτώ αιώνες αποικιοκρατία», Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2004, τ. 51. Η σημαντικότερη πηγή για την ιστορία της Φραγκοκρατίας παραμένει το έργο του William Miller, Η φραγκοκρατία στην Ελλάδα (1204-1566), Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1990, ενώ πιο διαβασμένη στην Ελλάδα παραμένει πάντα… η σατιρική διήγηση του Νίκου Τσιφόρου, Εμείς  και οι Φράγκοι, εκδ. Ερμής, Αθήνα 1973.
[2] Την έννοια της πρωταρχικής συσσώρευσης εισήγαγε ο Μαρξ, ο οποίος έδειξε πως η ανάπτυξη του βιομηχανικού καπιταλισμού προϋποθέτει μια μακρά περίοδο «πρωταρχικής συσσώρευσης» των όρων δημιουργίας του. Αυτοί οι όροι είναι η συγκέντρωση πλούτου, η ανάπτυξη του εμπορικού κεφαλαίου, κυρίως στο εξωτερικό, και η δημιουργία «προλεταρίων» στο εσωτερικό, ιδιαίτερα με την αγροτική έξοδο. Ο Κ. Μαρξ αφιερώνει ολόκληρο το όγδοο μέρος του Κεφαλαίου στην «πρωταρχική συσσώρευση», παρ’ όλο που επιμένει κυρίως στους εσωτερικούς μηχανισμούς και αφιερώνει πολύ λιγότερες σελίδες στην αποικιακή εκμετάλλευση. Βλ. Karl Marx, Œuvres, Économie, τόμ. Ι, Bibliothèque de la Pléiade, Gallimard, Παρίσι 1965, σσ. 1167-1240.
[3] Μια πλήρης περιγραφή των σχέσεων Βενετίας - Ανατολής στο Ag. Pertusi (επιμ.), Venezia e il Levante Fino al Secolo XV. Atti del Conv. Internazionale di Storia della Civiltà Veneziana (Venez., 1968), 2 τόμ., Fondazione G. Cini-Olschki, Βενετία - Φλω­ρεντία 1973, ενώ για τις σχέσεις Βενετίας - Βυζαντίου, βλ. Donald, Nicol, Βυζάντιο και Βενετία. Μελέτη των διπλωματικών και πολιτιστικών σχέσεων, Παπαδήμας, Αθήνα 2004.
[4] Klaus Oehler, «H συνέχεια στην Ελληνική Φιλοσοφία από το τέλος της Αρχαιότητας ως την πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας», στο Λίν. Μπενάκης (επιμ.), Μεσαιωνική Φιλοσοφία. Σύγχρονη Έρευνα και Προβληματισμοί, «Παρουσία», Αθήνα 2000, σ. 46.

Σχόλια

  1. Τι ενδιαφέρουσες, ο Καραμπελιάς ως τυπικός αριστερός προσπαθεί να θεμελιώσει ιστορικά τον αντιδυτικισμό του. Η Δύση είναι ο μέγας δαίμων που κατασπάραξε το κακόμοιρο Βυζάντιο με αρπαγές και λεηλασίες. Περιέργως δεν βρίσκει κάτι εξίσου κακό να πει για τις λεηλασίες των Περσών, των Αράβων, των Σλάβων, ή για τους μακρόχρονους πολέμους του Βυζαντίου με τους Ρώσους - αυτό ειδικά δεν θα ταίριαζε καθόλου στην κοσμοθεωρία του. Αντιθέτως ανάγει σε κομβικό σημείο την άλωση του 1204 διότι εξ αυτής μπορεί να οικοδομήσει μια εσαεί αντιδυτική συνείδηση και κατεύθυνση που ξεπερνά σε σφοδρότητα και την αντι-ισλαμική/τουρκική που εν τέλει σποραδικά μόνο και παρεπιπτόντως αναφέρεται. Δηλαδή το συμπέρασμα που πρέπει να βγει είναι ότι οι δυτικοί ήταν χειρότεροι και των Τούρκων.
    Αντίθετα δεν συμφέρει να τονιστεί ότι το 1453 αυτός που έκατσε να πολεμήσει με τον Παλαιολόγο και οργάνωσε την άμυνα της Πόλης ήταν ο Γενοβέζος Ιουστινιάνης. Ούτε ότι σε οποιαδήποτε βενετική ή άλλη δυτική κτήση στην Ελλάδα που πολιορκούνταν από τους Τούρκους ο τοπικός πληθυσμός πάντα πολεμούσε στο πλευρό των Λατίνων/Φράγκων. Ούτε σε τελική ανάλυση ότι σε μεγάλο βαθμό η εξασθένηση και πτώση του Βυζάντιου ήταν αποτέλεσμα και δικών του ανεπαρκειών, λαθών, αδυναμιών μαζί με τις αντικειμενικές δυσκολίες του πολυμέτωπου αγώνα που ήταν αναγκασμένο να διεξαγάγει.

    Εφόσον επιδιώκετε την ιστορική προσέγγιση απαλλαγμένη από αριστερίστικα απωθημένα θα περίμενα πολύ μεγαλύτερη επιφύλαξη για τις θεωρίες των ζουραροκαραμπελιάδων.
    Φερειπείν περί του 1204, εκτός του σπανίως αναφερόμενου ότι οι Σταυροφόροι πήγαν κατόπιν προσκλήσεως του γιου του τότε εκθρονισμένου αυτοκράτορα Ισαάκ Άγγελου που τους υπεσχέθη χρήματα και υποταγή της Ανατολικής εκκλησίας στον Πάπα, πόσοι γνωρίζουν και ότι είχε προηγηθεί 20 χρόνια πριν, το 1182, η μαζική σφαγή των Λατίνων εμπόρων της Κων/πολης, Γενοβέζων, Πιζάνων, Βενετών, γύρω στους 60.000 περίπου;
    Έγινε βέβαια από τον όχλο στα πλαίσια μιας διογκούμενης αντιπαλότητας με τους Λατίνους λόγω και της ολοένα αυξανόμενης κυριαρχίας τους στο εμπόριο του Βυζαντίου, αλλά σίγουρα υπήρξε ένα πολύ κακό προηγούμενο για αυτά που ακολούθησαν λίγα χρόνια μετά. Θα είχε ενδιαφέρον λοιπόν μια αναφορά και σε εκείνα τα γεγονότα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Κατ΄αρχάς δεν είμαι υπερασπιστής των γενικότερων θέσεων του κ. Καραμπελιά.

    Στο συγκεκριμένο όμως απόσπασμα συμφωνώ. Τα γεγονότα εξελίχθησαν όπως ακριβώς τα διηγείται, ενώ κάνει ρητή αναφορά και στις εισβολές από την Ανατολή.

    ο Ιουστινιάνης ήταν ένα μεμονομένο παράδειγμα Δυτικής βοήθειας όταν τη ίδια στιγμή ο πανίσχυρος Πάπας, οι Βενετοί και οι Γενουάτες δεν έκαναν απολύτως τίποτε για να μην πέσει η πόλη παρά τις εκατοντάδες μεγαλόστομες υποσχέσεις τους και παρά την ένωση των 2 εκκλησιών που επέβαλλαν στην Φλωρεντία ως εγγύηση ενίσχυσης.

    Αλλά και κατά την τουρκοκρατία τίποτε δεν έπραξε η δύση για την απελευθέρωση των χριστιανών της Ανατολής, παρά μόνο για να προσυλητίσουν τους ρακένδυτους ραγιάδες στο καθολικό δόγμα.

    Για όσους ξέρουν, που δεν είναι λίγοι, ακόμη και η ναυμαχία του Ναυαρίνου έγινε από παρεξήγηση. Δεν το λέω εγώ, αλλά ο μεγάλος "φιλέλληνας" Γουέλιγκτον στον λόγο του Θρόνου λίγες εβδομάδες μετά. Για να μην επεκταθώ στην "πολιτική της κανονιοφόρου" κτλ (Άλλωστε απ ότι κατάλαβα ξέρεις Ιστορία)

    Δεν λέω ότι οι Ανατολικοί μας γείτονες ήταν καλύτεροι (Οθωμανοί, Ρώσσοι κτλ). Δεν ανήκωμεν λοιπόν στην Δύση. Ανήκωμεν στους εαυτούς μας και οι πιθανές λύσεις προέρχονται μόνο από εμάς.

    Θα υπάρξει και κάποια βοήθεια από έξω (φιλελληνισμός κτλ), αλλά θα είναι πάντοτε αποσπασματική και δυστυχώς δεν θα είναι χωρις ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑΤΑ.

    Θεωρώ ότι οι τοποθετήσεις του καραμπελιά και του Ζουράρι έχουν το ενδιαφέρον τους. Ένα ιστολόγιο όπως το δικό μου παρακολουθεί τις εξελίξεις και στην λεγόμενη "πατριωτική αριστερά". Μακριά από μαρξιστικές αγκυλώσεις ναι, παρωπίδες όμως όχι...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Το έχω διαβάσει και γω το βιβλίο και ομολογώ, ότι με έκανε να δω τα πράγματα με άλλο μάτι, ως αριστερή και άθεη απο τα γενοφάσκια μου. Ο Καραμπελιάς σήμερα είναι ο αριστερός που πέταξε απο πάνω του όλες τις αγκυλώσεις μιας αριστεράς που για την Ελλάδα ήταν ολέθρια.. Ακόμα και σήμερα, δεν μπορεί να κατανοήσει τα τεκτενόμενα και το έχει ρίξει στα "φιλανθρωπικά "αιτηματα όπως δώστε σε όλους τους μετανάστες ελληνική υποκοότητα.
    Μόνο το 40 ανέδειξε μια αριστερά στο πλευρό του υποδουλωμένου λαού, αλλά με το εμφύλιο έδωσε πάτημα στους Εγγλέζους να μας αρνηθούν την Κύπρο.

    Το 1453, ο Κωνσταντίνος πολέμησε μέχρι θανάτου και έδωσε ότι ήταν δυνατό να δώσει. Το Βυζάντιο μετά το 1204, δεν κατάφερε να ξαναστηθει στα πόδια του. και η τελική πτώση στην βαρβαρότητα των οθωμανών ήταν προγραμμένη.

    Σήμερα προέχει ένας πατριωτικός λόγος περισσότερο παρά ποτέ!!! Και αυτό έχει σημασία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Κι όμως δεν κάνει ρητή αναφορά στους Ρως ούτε στους Σέρβους και τις συγκρούσεις τους με το Βυζάντιο, καθόλου τυχαίο. Μήπως εκείνοι οι πόλεμοι δεν συνέβαλαν στην εξασθένισή του; Ποια ήταν αλήθεια η βοήθεια που έστειλαν οι ομόδοξοι Ρώσοι ή οι Σέρβοι ή οι Βούλγαροι στην Κων/πολη;

    Το παρουσιάζετε λες και ήταν αποκλειστική ευθύνη της Δύσης να σωθεί το Βυζάντιο.
    Η Δύση τότε και να το ήθελε με όλη την καρδιά της, δηλαδή δεν είχε προηγηθεί το σχίσμα και η εξ αυτού αντιπαράθεση, λίγα πράγματα θα μπορούσε να κάνει. Άλλωστε να θυμόμαστε και για ποια περίοδο μιλάμε. Οι Τούρκοι βρίσκονται ήδη στην Βαλκανική έχουν καταλάβει σχεδόν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, κι έχουν μείνει ως "αυτοκρατορία" μόνο κάποιοι διάσπαρτοι θύλακες μεταξύ των οποίων και η Πόλη. Για όλη αυτήν την εξέλιξη που ήταν αποτέλεσμα μιας πορείας ενός και πλέον αιώνος δεν ευθύνονται φυσικά μόνο ούτε κυρίως οι δυτικοί.
    Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι τους Τούρκους τους προσκάλεσε στη Μακεδονία ο Καντακουζηνός για να τον βοηθήσουν στην εξέγερσή του. Γιατί εκείνος ο βυζαντινός εμφύλιος του 1341–1347 δεν θεωρείται καθοριστικό πλήγμα στην ενότητα και κυριαρχία του Βυζαντίου, όπως ήταν, αλλά θεωρείται η άλωση του 1204 1,5 αιώνα νωρίτερα;
    Μήπως γιατί αυτό δεν θα βόλευε την αντιδυτική οπτική του συγγραφέα;

    Επί τουρκοκρατίας, τι ακριβώς θα θέλατε να κάνει η Δύση, να διώξει τους Τούρκους από τα Βαλκάνια; Έτσι εύκολο ήταν; Πάλι προϋποτίθεται ότι η Δύση είναι υποχρεωμένη να μας σώσει και μάλιστα με τους δικούς μας όρους δηλαδή χωρίς εμείς να δεχτούμε ένωση με τους καθολικούς κι εφόσον δεν το κάνει έτσι άρα είναι αντίπαλή μας.
    Το καλύτερο που μπορούσε να κάνει κι έκανε ήταν να διατηρεί τις κτήσεις της σε νησίδες του ελληνικού χώρου και να πολεμά τους Τούρκους που προσπαθούσαν να τις καταλάβουν. Και τότε όπως προείπα ο ελληνικός πληθυσμός υποστήριζε τους Λατίνους/Φράγκους κατά των Τούρκων, παρότι ήταν κατακτητές κι αυτοί. Κι ευτυχώς υπήρξαν και περιοχές όπως τα Επτάνησα που χάρις στην λατινική κυριαρχία δεν γνώρισαν την οθωμανική ανεκτικότητα και πολυπολιτισμικότητα.

    Η ναυμαχία του Ναβαρίνου, από παρεξήγηση η όχι, συνέβη διότι οι Μ.Δυνάμεις απέστειλαν τελεσίγραφο στον Ιμπραήμ, να σταματήσει το έργο που είχε αναλάβει. Χωρίς την παρέμβασή τους είναι γνωστό ότι ελληνικό κράτος δεν θα υπήρχε, αφού και πάλι τα καταφέραμε εμείς με τις δικές μας δυνάμεις να κάνουμε 2 εμφύλιους πολέμους εν μέσω υποτίθεται εθνικοαπελευρωτικού αγώνος, μια μάλλον παγκόσμια πρωτοτυπία.

    Εγώ δεν υποστηρίζω ότι η Δύση είναι άγια, ούτε ότι δεν ζητάει ανταλλάγματα. Αλλά πάντα στην ιστορία το μη χείρον βέλτιστον. Ακόμη κι ως κατακτητής είναι προτιμότερη από την κατάρα της Ασίας, πώς να το κάνουμε δηλαδή, εκτός αν εσείς έχετε διαφορετική αντίληψη περί αυτού. Δείτε πώς επιβίωσαν τόσους αιώνες οι μαρωνίτες διατηρώντας επαφή με τη Ρώμη και παρότι μόνοι μέσα σε λαοθάλασσα μουσουλμάνων. Εφόσον οι δικές μας δυνάμεις απο ένα σημείο και μετά δεν επαρκούν για να είμαστε αυτόνομοι θα πρέπει πάντα να επιλέγουμε το λιγότερο κακό από τα πολλά που υπάρχουν.
    Σε τελική ανάλυση δοκιμάσαμε με πικρό τρόπο επί 4 αιώνες την μία όψη του νομίσματος, με την παρηγορητική λογική ότι έτσι διασώσαμε την ορθοδοξία (λες και στα Επτάνησα ή στην Κρήτη την είχαν χάσει). Την επόμενη φορά που θα βρεθούμε στο ίδιο δίλημμα ας μην επαναλάβουμε το ίδιο μοιραίο λάθος.

    Τέλος, για την λεγόμενη "πατριωτική αριστερά" (κατ'εμέ, σχήμα οξύμωρο) τι σας κάνει να νομίζετε ότι οι μαρξιστικές αγκυλώσεις λείπουν από αυτήν και τις απόψεις της; Εδώ και σ'αυτό το κείμενο ακόμα καταφέρνει ο Καραμπελιάς να χώσει τον Μαρξ, για να δικαιολογήσει το πώς κατά τη γνώμη του οι κακοί Δυτικοί απομύζησαν την αθώα Ανατολή. Το δε γενικότερο ρεύμα των νεο-ορθοδόξων που εκφράζουν είναι άλλη μια προσπάθεια της αριστεράς να θεμελιώσει και με θρησκευτικό μανδύα πλέον τα δόγματά της. Εξ ου ο αντιδυτικισμός, εξ ου η σύνδεση που προσπαθούν να φτιάξουν κομμουνισμού και ...ορθοδοξίας κλπ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Bas
    Το 1204 μπορεί να ειδωθεί ως και είναι ορόσημο, ενώ σηματοδοτεί σύμφωνα με τους περισσότερους ιστορικούς την απαρχή δημηουργίας της εθνικής ταυτότητας των νεοελλήνων. Φυσικά και δεν ήρθε μόνο του.
    Ήταν το αποτέλεσμα μιας μακράς πορείας που ξεκίνησε από τον θάνατο του Βασιλείου Β' (γνωστού ως Βουλγαροκτώνου, προσωνύμιο που απέκτησε μετά την... 1η άλωση!). Με τον θάνατό του σηματοδωτήθηκε η επάνοδος των "δυνατών" στην εξουσία, ανατράπηκαν οι ισσοροπίες μεταξύ της στρατιωτικής αριστοκρατίας, και έτσι ξεκίνησε η αποστρατικοποίηση του "βυζαντίου" εν μέσω ευφορίας και ειρήνης με την παράλληλη αποδυνάμωση των θεμάτων. Ταυτόχρονα η τάση πλουτισμού των "δυνατών" η οποία πλέον ήταν ανεξέλεγκτη, έφερε και την ηθική πτώση. Σπουδαίοι αυτοκράτορες υπήρξαν και μετά, κανείς τους όμως δεν μπόρεσε να ελέγξει τους δυνατούς. Και αυτή είναι η αιτία πτώσεως του Βυζαντίου και όχι οι πάμπολοι εχθροί απ'όλες τις κατευθύνσεις, οι οποίοι υπήρχαν πάντοτε-η τελευταία σύραξη με τους Βουλγάρους δε η οποία κράτησε πάνω από 30 έτη άφησε το "Βυζάντιο" πιό πλούσιο και πιό ισχυρό από ποτέ .
    Με άλλα λόγια ενώ μέχρι και το 1025 μ.Χ. οι "δυνατοί" ήταν υπό έλεγχο και το κράτος λειτουργούσε σε μιά σοσιαλιστική βάση (χωρίς να έχει ανακαλυφθεί ακόμα ο όρος!) από το 1025 και μετά επέρχετε η δυτικοποίηση του κράτους, ή αλλιώς το κυνήγι του χρήματος με την ανάλογη ηθική πτώση που φέρνει αυτό, παράλληλα με την διαμόρφωση του νέουελληνισμού
    Τώρα αγαπητέ ανώνυμε της 28/2/2011 στο ερώτημα αν οι δυτικοί είναι χειρότεροι ή οι Τούρκοι η απάντηση είναι φυσικά οι πρώτοι, καθ'ότι οι δεύτεροι έχουν και μεγάλες διαφορές από εμάς και πιό ΄βάρβαροι (στο φανερό )έιναι. Αντίθετα οι δυτικοί είναι ύπουλοι, μοιάζουν με εμάς και δρουν με υπόγεια βαρβαρότητα δύσκολα αντιληπτή, αλώνοντας ψυχές και συνειδήσεις με τρόπο που ο Τούρκος ή ο οποιοσδήποτε ανατολίτης δεν μπορεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Λινάρδος Κωνσταντίνος14 Ιαν 2012, 1:42:00 μ.μ.

    Η άλωση του 1204 και η ευκολία με την οποία πραγματοποιήθηκε πιστοποιεί ότι δεν είναι η αρχή αλλά το αποτέλεσμα της ήδη υπάρχουσας παρακμής και αδυναμίας του κράτους να ανταποκριθεί όπως οι δυτικοευρωπαίοι στις εξελίξεις και στις απαιτήσεις των καιρών.
    Αξιόλογες έρευνες δείχνουν ότι τους 11ο και 12ο αιώνα ( με εξαίρεση ορισμένες ταραγμένες περιόδους όπως το 1070-1080 ) παρά την απώλεια αρκετών εδαφών , υπάρχει πληθυσμιακή αύξηση και οικονομική δραστηριότητα που παραμένει σε ψηλά επίπεδα.
    Υπάρχει όμως μετατόπιση στην κατεύθυνση των εσόδων … Ενώ το κράτος εμφανίζει μια μείωση αυτών , οι ισχυροί γαιοκτήμονες και τα εκκλησιαστικά ή μοναστηριακά έσοδα εμφανίζουν μια συνεχή αύξηση(π.χ. διάταγμα Μανουήλ του 1158 βάση του οποίου επικυρώθηκαν τα κυριαρχικά δικαιώματα των μοναστηριών στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης για κάθε κτήμα που είχαν στην κατοχή τους εκείνη την στιγμή ακόμη και για όσα είχαν αποκτήσει παράνομα…).
    (Alan Harvey , Οικονομική ανάπτυξη στο Βυζάντιο 900-1200 , Σελ.101 , Μορφωτικό ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας).
    Έτσι είναι φυσικό επακόλουθο η ισχυροποίηση της δύναμης τους να οδηγήσει σε μια αύξηση των φυγόκεντρων τάσεων και αποτελεσματικότερη αντίδραση σε κάθε είδους καινοτομία που θα μπορούσε να εμφανιστεί (π.χ. επανάσταση Ισχυρών στη Βιθυνία το 1185 εναντίον του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου για μέτρα αντίθετα των συμφερόντων τους ) .
    Έτσι ήδη λίγο πριν το 1204 αρκετοί Ισχυροί έλεγχαν σημαντικές περιοχές συμπεριφερόμενοι τυπικά ή ουσιαστικά ως ανεξάρτητοι ηγεμόνες και η κατάσταση στη χώρα ήταν χαοτική.
    Οι Βούλγαροι ανεξαρτητοποιούνται , ο Ισαάκιος Κομνηνός κάνει το ίδιο στη Κύπρο , ο Λέων Σγουρός (εξουσίαζε ήδη Ναύπλιο, Άργος, Θήβα) είχε φτάσει στη …Λάρισα , ο Θεόδωρος Μαγκαφάς εξουσίαζε (προσωρινά πάντως) την Φιλαδέλφεια της Μικράς Ασίας (σύμφωνα με τον Χωνιάτη είχε κόψει και δικό του αργυρό νόμισμα …) , ο Μανουήλ Μαυροζώμης (με την βοήθεια και των Σελτζούκων) κυριαρχούσε στις περιοχές του ποταμού Μαιάνδρου και ο Λέων Γαβαλάς έλεγχε την Ρόδο .
    Παράλληλα δεν έλειπαν και οι επαναστάσεις όπως αυτή του … φοροσυλλέκτη Μιχαήλ και ατόμων που χρησιμοποιούσαν το ίδιο όνομα Αλέξιος.
    Η κατάσταση αυτή είχε οδηγήσει στην παράλυση του κρατικού μηχανισμού και στην αύξηση της εγχώριας ασυδοσίας και εκμετάλλευσης του απλού λαού , αλλά ήταν και αυτή που ενθάρρυνε τους δυτικοευρωπαίους στο να επιτεθούν στην ανατολική αυτοκρατορία.
    Στο τέλος του 12ου αιώνα η Δυτική Ευρώπη ήδη είναι κατά πολύ ισχυρότερη του Βυζαντίου σε όλα τα επίπεδα.
    Το Βυζάντιο ήταν ένα κράτος που κατέρρεε εκ των έσω και η λατινική κατάκτηση απλώς επίσπευσε την διαδικασία.
    Αυτό πιστοποιείται άλλωστε και από την ευκολία με την οποία κατέλαβαν την Πόλη.
    Αξίζει να σημειωθεί ότι ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΙ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΚΑΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΣ της πόλης , ήταν όμως κατά πολύ ανώτεροι στρατιωτικά , γεγονός που αποσιωπείται ( ο ίδιος ο Κος Καραμπελιάς ενώ τονίζει την δυσανάλογα μεγάλη Οθωμανική δύναμη του 1453, αποσιωπά όμως να σχολιάσει την αναλογία που υπήρχε μεταξύ πολιορκητών και πολιορκημένων το 1204…).
    Για παράδειγμα ο ανώτερος οπλισμός και η μαχητική αξία των Φράγκων θα έχει ως αποτέλεσμα την μέσα σε μία μόλις ημέρα κατάληψη του Γαλατά και κατ’ επέκταση του σπασίματος της αλυσίδας που έφραζε τον κόλπο…
    (Νίκος Τσαγγάς . Μαντζικέρτ η αρχή του τέλους , Σελ.283 Εκδόσεις Γκοβόστη).
    (Αλλά θα συνεχίσουμε αναλύοντας και ορισμένες θέσεις του Κου Καραμπελιά)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Λινάρδος Κωνσταντίνος14 Ιαν 2012, 1:46:00 μ.μ.

    Στο άρθρο του ο Κος Καραμπελιάς το πρώτο πράγμα που επισημαίνει είναι ότι η άλωση του 1204 είναι το ουσιαστικό τέλος του Βυζαντινού κράτους, άποψη με την οποία δεν συμφωνώ.
    Βεβαίως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επαίσχυντη εκστρατεία και άλωση της πόλης , κατέλυσε το βυζαντινό κράτος , όμως αυτό δεν σήμαινε ότι εξολόθρευσε και όλες τις ζωντανές δυνάμεις που υπήρχαν μέσα του.
    Αυτό έγινε γρήγορα αντιληπτό από την δυναμική που ανέπτυξε το κράτος της Νίκαιας.
    Η αυτοκρατορία της Νίκαιας μπορεί να ήταν εδαφικά αρκετά μικρότερη , ήταν όμως κτισμένη πάνω σε σωστά θεμέλια για αυτό και εξελίχθηκε σε ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟ ΚΡΑΤΟΣ από το Βυζάντιο του 1204 .
    Κατά την δική μου εκτίμηση Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΧΑΘΗΚΕ όταν η επανάκτηση της πόλης το 1261 τερμάτισε την προς την σωστή κατεύθυνση πολιτική της Νίκαιας , επαναφέροντας την προτεραία κατάσταση και τις πρακτικές της γεγονός οδυνηρό για το κράτος...
    Το δεύτερο σημείο το οποίο υπονοεί ο συγγραφέας είναι ότι η οικονομική ανάπτυξη της δυτικής Ευρώπης οφείλεται στην απομύζηση και του Βυζαντίου άποψη όχι λανθασμένη αλλά πάντως υπερβολική.
    Ο Κος Καραμπελιάς δεν πρέπει να ξεχνά ότι η δυτική Ευρώπη παρουσιάζει μια συνεχή ανάπτυξη από τα μέσα του 10ου αιώνα γεγονός αδιαμφισβήτητο , ενώ η οικονομική διείσδυση των Ιταλικών πόλεων ως ένα βαθμό έγινε και με την συναίνεση του ίδιου του Βυζαντίου…
    Ως γνωστό στο Βυζάντιο κοινή επιδίωξη της οικονομικής ελίτ ήταν η απόκτηση τιμητικών τίτλων , η κατοχή γης και η αγορά πολύτιμων λίθων και χρυσών κοσμημάτων.
    Για την Βυζαντινή ελίτ το εμπόριο και οι χρηματικής φύσης εργασίες θεωρούνταν άξιες για μόνο για τους κοινούς θνητούς και αντιμετωπίζονταν με απέχθεια γεγονός που σε συνδυασμό με την μη ύπαρξη αντίστοιχης ισχυρής αστικής τάξης δημιουργούσε ένα κενό το οποίο εκμεταλλεύτηκαν άριστα οι παμπόνηροι Ιταλοί…
    Κλασικό παράδειγμα η σφαγή του 1171 όταν οι Ενετοί σε όλη την επικράτεια εξοντώθηκαν ή εκδιώχθηκαν , όμως το (ισχυρό ακόμη) κράτος δεν έδωσε τα προνόμια στην εγχώρια ελίτ που δεν ενδιαφερόταν αλλά σε άλλες Ιταλικές πόλεις.
    Βεβαίως η περαιτέρω αποδυνάμωση της κεντρικής εξουσίας τα επόμενα χρόνια , ενίσχυσε την διαπραγματευτική θέση των Ενετών με αποτέλεσμα το χρυσόβουλο του 1198 βάση του οποίου οι Ενετοί αποκτούσαν για πρώτη φορά τόσο σαφή προνόμια και υπεροχή έναντι των ανταγωνιστών τους , βυζαντινών ή μη…
    (Συνεχίζεται…)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Λινάρδος Κωνσταντίνος14 Ιαν 2012, 1:47:00 μ.μ.

    (Συνέχεια…)
    Επιπλέον ο συγγραφέας αποδίδει μεγάλη σημασία στον οικονομικό παράγοντα αλλά δείχνει να υποβαθμίζει τον πολιτικό .
    Δεν φαίνεται να αποδίδει την πρέπουσα σημασία στις επιπτώσεις του φαινομένου της φεουδαρχίας στη δύση , αλλά και στο γεγονός ότι μεταξύ οικονομικής και πολιτικής ελίτ υπήρχαν διακριτοί ρόλοι σε αντίθεση με το Βυζάντιο όπου η οικονομική ελίτ εμφανίζεται να αποδυναμώνει την κεντρική εξουσία.
    Δεν φαίνεται επίσης να θεωρεί άξιες λόγου τις διαφορές στην θρησκευτική δομή μεταξύ Ορθοδοξίας και Καθολικισμού (Ανώτατο όργανο στην Ανατολή ήταν οι σύνοδοι και όχι ο Πατριάρχης όπως γινότανε με τον Πάπα στη δύση , στην Ανατολή επικεφαλής της εκκλησίας ήταν ο Αυτοκράτορας σε αντίθεση με τον Πάπα που είχε δημιουργήσει ένα ανεξάρτητο οικοδόμημα που του επέτρεπε να διαμορφώνει ο ίδιος την πολιτική του με μεγαλύτερη ευχέρεια).
    Και όμως αυτοί οι παράγοντες ήταν που προλείαναν το έδαφος για την μετέπειτα παγκόσμια οικονομική κυριαρχία της δύσης.

    Το τρίτο βασικό σημείο του Κου Καραμπελιά είναι ότι για την υποταγή του Βυζαντίου φταίνε κυρίως οι Δυτικοί γιατί δεν …βοήθησαν αρκετά το Βυζάντιο .
    Όμως Κε Καραμπελιά πριν αναφερθούμε στις ευθύνες των άλλων ,καλό θα είναι να εξετάσουμε πρώτα από όλα τι έκαναν (ή τι δεν έκαναν) οι ίδιοι οι Βυζαντινοί για να σώσουν το κράτος τους.
    Για παράδειγμα δεν φταίνε οι δυτικοί επειδή ο Ανδρόνικος Β’ κατέστρεψε τον ναυτικό στόλο για λόγους οικονομίας… με το επιχείρημα ότι την πόλη θα την προστάτευε …η Θεοτόκος .
    Ούτε φταίνε οι δυτικοί που την δεκαετία του 1340 ξεκίνησε ένας καταστροφικός εμφύλιος την στιγμή που μάλιστα η Θεσσαλία ήταν έτοιμη να επανέλθει στην επικράτεια του .
    Όπως δεν φταίνε οι δυτικοί που οι εκπρόσωποι των Ανατολικών εκκλησιών αντί να έλθουν σε συνεννόηση μεταξύ τους για να αντιμετωπισθεί ο εξ ανατολών κίνδυνος αυτοί συνέχισαν είτε να αντιμάχονται μεταξύ τους είτε να προβαίνουν σε συμφωνίες με τον Τούρκο .
    Και θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πολλά ακόμη παραδείγματα …

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Λινάρδος Κωνσταντίνος9 Μαρ 2012, 1:07:00 μ.μ.

    Θα ήθελα επίσης να επισημάνω και κάτι ακόμη σχετικά με τις μεσαιωνικές δυτικές επιδρομές προς την ανατολή. Οι Σταυροφόροι και τα συμφέροντα τα οποία βρισκόντουσαν πίσω από αυτούς προσδοκούσαν πολλά οφέλη , όμως τα τελικά αποτελέσματα ήταν τελικά κατώτερα των προσδοκιών τους.
    Οι Μουσουλμάνοι ήταν ποιο ισχυροί από ότι περίμεναν ενώ τα δικά τους αντικρουόμενα συμφέροντα και η ανεπαρκής βοήθεια σε στρατιώτες και εποίκους θα έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό τους σε μια στενή λωρίδα γης στα παράλια.
    Εκείνες που όντως αποκόμισαν αρκετά οφέλη (όχι όμως αυτά που και εκείνες θα επιθυμούσαν) ήταν οι Ιταλικές πόλεις , όμως θα είναι αυτές που θα ζημιωθούν από τις μεγάλες ανακαλύψεις που υπήρξαν από τα τέλη του 15ου αιώνα.
    Τον 16ο αιώνα η Ενετία Εξακολουθεί να είναι η ισχυρότερη ιταλική πόλη και συνάμα η ποιο πλούσια , όμως τα πρώτα σημάδια οικονομικής παρακμής που ήδη έχουν κάνει την εμφάνιση τους από τον προηγούμενο αιώνα ενισχύονται.
    Το γεγονός αυτό αυξάνει την αποθήκευση κεφαλαίων σε θησαυροφυλάκια , ενώ αρκετοί στρέφονται προς την εκμετάλλευση γόνιμων πεδιάδων της ιταλικής ενδοχώρας.
    Χαρακτηριστικά παραδείγματα παραθέτει ο Καθηγητής Γεώργιος Πλουμίδης που αναφέρει ότι ενώ το 1490 αναχωρούν από την μητρόπολη πλοία συνολικού εκτοπίσματος 4750 τόνων , το 1537 το ποσό αυτό περιορίζεται σε μόλις 1000 τόνους. Παράλληλα πληθαίνει η κατασκευή μικρότερων πλοίων σε βάρος των μεγάλων γαλερών.
    (Γεωργίου Πλουμίδη << Οι Ενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές 1503-1537 >> Σελ. 94 Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1974.
    Επίσης το 1508 το Ενετικό χρέος εκτινάσσεται στα 2.800.000 δουκάτα , ενώ ο ανταγωνισμός θα αναγκάσει την Ενετία να μειώσει και τους δασμούς αλλά σε αρκετές περιπτώσεις και τους φόρους όπως την δεκάτη που παρά το όνομα της σε ορισμένες περιπτώσεις είχε πέσει στο 5%.
    (Γεωργίου Πλουμίδη << Οι Ενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές 1503-1537 >> Σελ. 105 Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1974.
    Αντίστοιχη ζημιά θα υποστεί και η Γένοβα που μάλιστα προς τα τέλη του 15ου αιώνα θα υποταχθεί προσωρινά και στη Γαλλία. Αργότερα και οι Γενουάτες θα αντισταθμίσουνε εν μέρει τις απώλειες , χρηματοδοτώντας διάφορες ναυτικές αποστολές , όμως η παλιά τους αίγλη δεν θα επανέλθει ποτέ.
    Άρα λοιπόν οι ιταλικές πόλεις που πράγματι έως τότε απομυζούσαν τον ελλαδικό χώρο , ζημιώνονται και δεν ωφελούνται από τις ανακαλύψεις νέων χωρών και νέων θαλάσσιων δρόμων.
    Επομένως και στο σημείο αυτό υπάρχουν ενστάσεις για τα λεγόμενα του συγγραφέα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).

Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας