Η δράση των αντιτορπιλικών "ΑΣΠΙΣ", "ΛΟΓΧΗ" και "ΣΦΕΝΔΟΝΗ" κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-13

Τα ΑΣΠΙΣ, ΛΟΓΧΗ και ΣΦΕΝΔΟΝΗ είναι τα τρία πλοία που, εκτός από το ιστορικό ΑΒΕΡΩΦ, συμμετείχαν στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13 και τις νικηφόρες Ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου, υπό τις διαταγές του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη.


    ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟ ΑΣΠΙΣ
    Κατά τις προκαταρκτικές επιχειρήσεις του Στόλου (1912) και ειδικότερα κατά την επιχείρηση της κατάληψης της Λήμνου, η "Ασπίς" συμμετέχουσα της επιχείρησης μαζί με τα παλαιά θωρηκτά "Ύδρα", "Σπέτσαι", "Ψαρά" και των λοιπών αντιτορπιλικών - πλην των "Σφενδόνης", "Λόγχης", "Θυέλλης" και "Ναυκρατούσας", τα οποία είχαν πλεύσει προς Τένεδο για να αναλάβουν περιπολία πριν από τα Στενά,- διατάχθηκε να περιπολεί τη νύκτα της 6ης προς την 7η Οκτωβρίου 1912, πριν το Κάστρο. Την 8η Οκτωβρίου έγινε η κατάληψη της Λήμνου και η "Ασπίς" μαζί με τα άλλα πλοία του Στόλου κατέπλευσαν στο εσωτερικό λιμάνι του Μούδρου. Στη συνέχεια μαζί με τα άλλα αντιτορπιλικά διενήργησαν εποπτεία στα Στενά προς παρακολούθηση των κινήσεων του τουρκικού Στόλου.

    Κατά τη ναυμαχία της Έλλης (3-12-1912) βρισκόταν μαζί με τα λοιπά αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα μεταξύ Ίμβρου και Τενέδου, στο δυτικό άκρο του χώρου, όπου διεξήχθη η ναυμαχία.
    Την 2αν Ιανουαρίου 1913 η "Ασπίς" περιπολούσα προ των Δαρδανελίων τηλεγράφησε επειγόντως την πληροφορία ότι τουρκικό καταδρομικό βρισκόταν δυτικά των Μαυρονήσων (μεταξύ Ίμβρου και Τενέδου και στην έξοδο των Δαρδανελλίων), συνοδευόμενο από αντιτορπιλικό. Παρά τις συνεχείς συνεννοήσεις μετά του Ναυάρχου διατάξαντος την "Ασπίδα" και τη "Νίκων" να τορπιλίσουν το καταδρομικό (ήταν το "Μετζηντιέ")ν ουδέν κατορθώθη.

    Κατά τη ναυμαχία της Λήμνου (5-1-1913), έλαβε μέρος ευρισκόμενη λίγο πριν την έναρξη της επιχείρησης σε περιπολία μαζί με τον "Λέοντα"- ο οποίος ανέφερε την εμφάνιση του εχθρού- και έσπευσε αμέσως προς τον Μούδρο έχοντας πίσω της τα τουρκικά πλοία, για να συνενωθεί με τα άλλα πλοία του Στόλου . Κατά δε τη ναυμαχία έλαβε μέρος ευρισκόμενη μετά των λοιπών αντιτορπιλικών κατά την έξοδο του Στόλου από τον Μούδρο, αριστερά του -με δεξιά τα ανιχνευτικά. Ύστερα δε πριν την έναρξη του πυρός βρέθηκε δεξιά της κύριας δύναμης και στο μέσο των θωρηκτών και των ανιχνευτικών.

    ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟ ΛΟΓΧΗ

    Το αντιτορπιλικό "Λόγχη" που άνηκε μαζί με τα θωρηκτά "Σπέτσαι", "Ύδρα" και το αντιτορπιλικό "Θύελλα" στη Β’ Μοίρα του Στόλου με Μοίραρχο τον Πλοίαρχο Π. Γκίνη, επιβαίνοντα του αντιτορπιλικού "Σπέτσαι", έλαβε μέρος στην κατάληψη της Θάσου από τη Β' Μοίρα που έγινε στις 17 και 18 Οκτωβρίου 1912, με στρατιωτικό σώμα που μεταφέρθηκε με το εμπορικό ατμόπλοιο "Πέλοψ". Στις 22 Οκτωβρίου εστάλη στις ακτές τις Λέσβου για να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με την εχθρική δύναμη στο νησί και βρήκε και κατάλληλο μέρος για την απόβαση των στρατιωτικών τμημάτων (για το σκοπό αυτό είχε αποσταλεί στη Χίο το αντιτορπιλικό Σφενδόνη). Ενώ κατευθυνόταν προς εκτέλεση της αποστολής της, η "Λόγχη" και διερχόμενη έξω από τη Μυτιλήνη- τη νύκτα της 22ας Οκτωβρίου- συνάντησε ελληνικό ιστιοφόρο το οποίο ρυμούλκησε μέχρι τη Μυτιλήνη. Εκεί, το ιστιοφόρο αποβίβασε έναν κάτοικο της Μυτιλήνης, ο οποίος είχε προηγουμένως επιβιβαστεί στο αντιτορπιλικό από τον Μούδρο, για να χρησιμοποιηθεί ως πληροφοριοδότης. Ο κάτοικος παρέμεινε στο νησί μέχρι τα μεσάνυκτα της επομένης, οπότε παρελήφθη εκ νέου από το αντιτορπιλικό "Λόγχη".

    Το Νοέμβριο του 1912 η "Λόγχη" αποτελώντας μαζί με τα αντιτορπιλικά "Πάνθηρ" και "Θύελλα" τη μία από τις τρεις ομάδες στις οποίες είχε διαιρεθεί ο στολίσκος των αντιτορπιλικών, εκτελούσε νηοπομπές και ανήκε στα πλοία του ελαφρού στόλου στα οποία είχε ανατεθεί το επίπονο έργο της παραφυλακής (παρατήρησης) των Δαρδανελίων.

    Κατά τη ναυμαχία της Έλλης (3-12-1912) βρισκόταν μαζί με τα λοιπά αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα μεταξύ Ίμβρου και Τενέδου, στο δυτικό άκρο του χώρου, όπου διεξήχθη η ναυμαχία.
    Κατά τη ναυμαχία της Λήμνου (5-1-1913), το αντιτορπιλικό "Λόγχη" δεν έλαβε μέρος καθώς μαζί με τα αντιτορπιλικά "Θύελλα", "Δόξα" και "Βέλος" περιπολούσαν στα Στενά μεταξύ Χίου και Ψαρών για να αντιμετωπίσει το τουρκικό "Χαμηδιέ", το οποίο είχε εξέλθει των Δαρδανελλίων.
    Το, Φεβρουάριο του 1913 μετείχε στη "Μοίρα του Ιονίου", προκειμένου να εκδιώξει το τουρκικό καταδρομικό Χαμηδιέ, καθώς υπήρχε φόβος για ενδεχόμενη δράση του εναντίον των ηπειρωτικών και αλβανικών παραλιών. Τη Μοίρα του Ιονίου αποτελούσαν το θωρηκτό "Ψαρά", το ανιχνευτικό "Αετός" και τα αντιτορπιλικά "Λόγχη" και "Ασπίς". Είχε δε αποστολή την εξασφάλιση των μεταφορών του στρατού της Ηπείρου, τον αποκλεισμό των αλβανικών παραλίων και την προστασία των σερβικών στρατιωτικών μεταφορών από τη Θεσσαλονίκη με ελληνικά πλοία για την καθυπόταξη της Σκόδρας.

    Μετά από λίγες ημέρες και ενώ επρόκειτο να επιχειρηθεί η τελική επίθεση εναντίον του Μπιζανίου και των Ιωαννίνων, η "Μοίρα του Ιονίου" προέβη σε αντιπερισπασμό στους Αγίους Σαράντα για να καθηλώσει τις γύρω από το Δέλβινο εχθρικές δυνάμεις και να αποτρέψει να ενισχύσουν την τουρκική φρουρά των Ιωαννίνων. Ο αντιπερισπασμός συνίστατο σε επίδειξη ψευδοαποβάσεως. Τα "Ψαρά", η "Μυκάλη", ο "Αετός" και η "Λόγχη" και ατμομυοδρομόνες (ατμόπλοια) ("Ευρώτας", "Αλφειός", "Πηνειός", "Αχελώος", ευρισκόμενοι στα ύδατα ταύτα από της αρχής του πολέμου προς αποκλεισμόν των ηπειρωτικών παραλίων), συνόδευαν από την Πρέβεζα στους Αγίους Σαράντα δεκάδα μεταγωγικών επί των οποίων επέβαινε ένα μόνο τάγμα στρατού και ενήργησαν με ασθενέστατη τουρκική άμυνα, την απόβαση του τάγματος με επιδεικτικό τρόπο για να δοθεί η εντύπωση ότι πρόκειται περί σοβαροτέρας αποβατικής ενεργείας. Την επομένη δεν υπήρξε λόγος συνέχισης της ψευδοαποβάσεως, διότι εν τω μεταξύ έπεσε το Μπιζάνι και συντελείτο η παράδοση των Ιωαννίνων.

    Στις 26 Φεβρουαρίου 1913 το αντιτορπιλικό "Λόγχη" έλαβε την εντολή να ειδοποιήσει τα ελληνικά μεταγωγικά που βρίσκονταν στο Δυρράχιο και τον Άγιο Ιωάννη, μετά την αποβίβαση του σερβικού στρατού, να καταπλεύσουν στην Πρέβεζα για να παραλάβουν από εκεί ελληνικό στρατό και τον μεταφέρουν, μετά τη συντελεσθείσα πλέον άλωση των Ιωαννίνων- στη Θεσσαλονίκη.
    Κατά τον ελληνοβουλγαρικό πόλεμο (1913) το αντιτορπιλικό "Λόγχη" χρησιμοποιήθηκε μαζί με άλλα πλοία του Στόλου στην από θαλάσσης υποστήριξη του έργου του Στρατού, στον κανονιοβολισμό εχθρικών θέσεων, στην κατάληψη διαφόρων νησιών ή πόλεων κ.λπ. Τον Ιούνιο του 1913 η "Λόγχη" με τη βοήθεια δύο τορπιλοβόλων κατέλαβε το Πόρτο - Λαγό, η δε κατάληψη έγινε από ναυτικό άγημα υπό τον ανθυποπλοίαρχο Δ. Ζαλοκώστα", το οποίο στη συνέχεια προχώρησε και κατέλαβε και τα χωριά της περιοχής.

    ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟ ΣΦΕΝΔΟΝΗ

    Το πρωί της 1ης Δεκεμβρίου 1912 το αντιτορπιλικό "Σφενδόνη" ευρισκόμενο σε περιπολία πριν από τα Δαρδανέλια επεσήμανε ταχύ πλοίο, το οποίο κατήρχετο από την ακτή του Κουμ-Καλέ και στάθηκε κοντά στο φρούριο Σεντούλ-Μπαχρ.
    Αμέσως πλησίασε μαζί με το αντιτορπιλικό "Λόγχη" που επίσης περιπολούσε στην περιοχή - η "Ναυκρατούσα" περιπολούσε λίγο μακρύτερα- και αφού βεβαιώθηκαν ότι επρόκειτο περί τουρκικού αντιτορπιλικού άνοιξε πυρ στο οποίο όμως ανταπάντησαν σφοδρά τόσο αμφότερα τα ανωτέρω φρούρια, όσο και οι πυροβολαρχίες και τα πυροβόλα που ήταν κρυμμένα σε διάφορα σημεία της ευρωπαϊκής και μικρασιατικής ακτής, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, χάρις στους χειρισμούς διαφυγής των ελληνικών αντιτορπιλικών, ενώ το εχθρικό πλοίο έσπευσε να απομακρυνθεί χωρίς να ρίψει βολές.

    Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας και ενώ ολόκληρος ο τορπιλικός στολίσκος προχωρούσε βόρεια της Τενέδου, για να διέλθει κατόπιν διαταγής του Ναυάρχου Αρχηγού, επιδεικτικώς πριν από τα Στενά, έγινε αντιληπτό πολεμικό σκάφος να πλέει ταχύτατα από τον Κέφαλο της Ίμβρου προς τα Στενά. Διετάχθη η "Σφενδόνη" να ανιχνεύσει και ανέφερε ότι έφερε τουρκική σημαία το πλοίο -το οποίο αποδείχθηκε ότι ήταν το "Μετζιντιέ"- και άνοιξε πυρ από απόσταση 6000 μέτρων, αλλά οι ανταλλαγείσες βολές με το τουρκικό πλοίο υπήρξαν χωρίς αποτέλεσμα.

    Κατά τη ναυμαχία της Έλλης (3-12-1912) κρατήθηκε μαζί με τα λοιπά αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα μεταξύ Ίμβρου και Τενέδου, στο δυτικό άκρο του χώρου, όπου διεξήχθη η ναυμαχία.
    Περί την 10η πρωινή της 1ης Ιανουαρίου 1913 ανήγγειλε εμφάνιση εχθρικών πλοίων, τα οποία όμως λίγο αργότερα επέστρεψαν στη βάση τους, τα Δαρδανέλια.

    Κατά τη ναυμαχία της Λήμνου (5-1-1913) το αντιτορπιλικό έλαβε μέρος ευρισκόμενο μαζί με τα λοιπά αντιτορπιλικά, κατά την έξοδο του στόλου του Αιγαίου από το Μούδρο αριστερά αυτού, με δεξιά τα ανιχνευτικά, ύστερα δε πριν την έναρξη του πυρός δεξιά της κυρίας δυνάμεως και μεταξύ των θωρηκτών και των ανιχνευτικών.

    Το αντιτορπιλικό ΑΣΠΙΣ κατασκευάσθηκε το 1906 στα Ναυπηγεία VULKAN.
    Διαστάσεις: 220 1/4 Χ 20 1/2 Χ 6 ποδ, μέσο βύθισμα-μέγιστο βάθος 9 πόδες.
    Εξοπλισμός: 2 Krupp των 3,5
    1 Α/Α των 2,7
    2 τορπιλοβλητικοί σωλήνες των 18 ιντσών.
    Ταχύτητα: 29 κόμβοι
    Άνθραξ: 90 τόννοι
    Γενική επισκευή 1928-1929.
    Αδελφά πλοία ήταν το "Βέλος" και η "Νίκη".
    Το αντιτορπιλικό "Λόγχη" κατασκευάσθηκε στα Ναυπηγεία VARRON μαζί με τη "Θύελλα" και τη "Σφενδόνη".
    Πλήρες εκτόπισμα 380 τόννοι.
    Διαστάσεις : 220 1/4 Χ 20 1/2 Χ 6 Ποδ
    Εξοπλισμός: 2 Krupp των 3
    1 Α/Α των 2,7
    2 τορπιλοβλητικοί σωλήνες των 18 ιντσών
    Ταχύτητα : 30 κόμβοι
    Άνθραξ : 80 τόνοι
    Επισκευή : 1926-1928

Πηγές

του Κ. Γιανναράκου

http://efagonizesthe.blogspot.com