Παναγιώτου Γ. Νικολόπουλου,
Ομ. Καθηγητού τού Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντού της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος ε.τ.
ΕΙΣ ΤΟ ΤΟΣΟΝ σημαντικόν άρθρον τού κ. Β. Α. Κοκκίνου(«Εστία» 2.6.2006) παρεισέφρησεν, ως μη ώφειλε, μία παρένθεντος φράσις, όχι μόνον μη ανταποκρινομένη εις τα πράγματα, αλλά και άδικος: «Και βέβαια σήμερα οι Τούρκοι δε έχουν συμμάχους Νοταράδες και φανατικούς ανθενωτικούς κληρικούς».Αλλά τα πράγματα δεν έχουν έτσι.
Ο ιστορικός Δούκας καταγράφει φράσιν, την οποίαν είπεν ο Μεγαδούξ Λουκάς Νοταράς: «κρειττότερον έστιν ειδέναι εν μέσῃ τη Πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν Λατινικήν». Όμως ο ίδιος Δούκας καταγράφει τις άοκνες προσπάθειες τού Νοταρά για την άμυναν της Πόλεως, την συμμετοχήν του εις τις πολεμικές επιχειρήσεις.
Ο Κωνσταντίνος με την επιμέλειαν του Μεγαδούκα Λουκά Νοταρά είχε φροντίσει την επισκευήν των τειχών και είχεν εξασφαλίσει αρκετά εφόδια. Οι αλλεπάλληλες επιθέσεις τού Μωάμεθ αντιμετωπίζοντο νικηφόρα. Οι ζημίες πού προκαλούσε το πυροβόλον επεσκευάζοντο την ακόλουθη νύκτα κι έτσι οι βομβαρδισμοί έμεναν χωρίς αποτέλεσμα. Με προσπάθειες μεταλλωρύχων ο Μωάμεθ
Ο ίδιος ο Λουκάς Νοταράς, ηγούμενος σώματος πεντακοσίων (500) ανδρών, «εν τη Πόλει περιεπόλευε, θαρρύνων απανταχού τούς στρατιώτας και στοχαζόμενος τας βίγλας και ερευνών τους παραλειπομένους». Κατά δε την διάρκειαν τού αγώνος ο Μεγαδούξ είχε την ευθύνην επί πλέον της βασιλικής πύλης και με ένα εφεδρικόν σώμα ευρίσκετο κοντά και οπίσω των χερσαίων τειχών.
Μετά την Άλωσιν της Πόλεως, ο Λουκάς Νοταράς θα έχη το θάρρος να ειπή εις τον Μωάμεθ: «Κύριε, ουκ είχομεν τόσην ημείς εξουσίαν τού διδόναι σε την Πόλιν, ουδέ βασιλεύς αυτός». Απάντησις, η οποία παραπέμπει εις την ανάλογον απάντησιν του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου: «ούτ’ εμόν εστιν ούτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτῃ». Μετ ολίγας ημέρας, με τον έφηβον υιόν του και τον γαμβρόν του Κατακουζηνόν θα καταστούν οι πρώτοι Νεομάρτυρες. Διότι δεν θα υποταχθούν εις τις ορέξεις τού Μωάμεθ. Και αυτά τα καταγράφει ο φιλενωτικός Δούκας.
ΔΥΣΤΥΧΩΣ, κυριαρχεί ακόμη η άποψις, ότι ο Λουκάς Νοταράς ήταν φιλότουρκος, καθώς και άλλαι εναντίον του κατηγορίαι. Τούτο οφείλεται στην εξιστόρησιν της επ’ ονόματι τού Σφραντζή νόθου ιστορίας (Chronicon majus), ο οποίος δεν φείδεται λοιδοριών κατά τού αντιπάλου του εις την Βυζαντινήν Διοίκησιν. Τόση είναι η εκδικητικότης του, ώστε ούτε καν αναφέρη το μαρτύριον τού Νοταρά.
Ο γνήσιος Σφραντζής (Chronicon minus) βεβαίως δεν παρέχει αυτήν την μομφήν. Δυστυχώς αυτή η άποψις τού νόθου Σφραντζή επεβίωσε —άλλωστε εξυπηρετεί ωρισμένην ιδεολογίαν και πολιτικήν
Ένα σώμα επτακοσίων ανδρών, εκ των οποίων οι περισσότεροι Μοναχοί, ευρίσκεται εις το κέντρον της Πόλεως ως εφεδρικόν σώμα υπό τούς Δημήτριον Κατακουζηνόν, τον γαμβρόν του Νικηφόρον Παλαιολόγον, τον ανεψιόν τού κατόπιν Πατριάρχου Γενναδίου Θεόδωρον Σοφιανόν. Κατά μήκος τμήματος των θαλασσίων τειχών είχαν τοποθετηθή Μοναχοί, οι οποίοι και απέκρουαν τις επιδρομές των Τούρκων.
Δεν υπήρξαν λοιπόν σύμμαχοι των Τούρκων ο Λουκάς Νοταράς και οι Ανθενωτικοί. Οι Ανθενωτικοί ήσαν κατά της υποταγής εις τον Πάπαν, αλλά δεν ήσαν φιλότουρκοι. Και κατά την περίοδον της Αλώσεως έμειναν εις την Πόλιν και την υπερήσπισαν κατά των Τούρκων και δεν εζήτησαν καταφύγιον αλλού. Γι’ αυτό παραμένει ο θαυμασμός μας και ο σεβασμός μας τόσον για την εμμονήν των εις την Ορθόδοξον Πίστιν, όσον και για το θάρρος και την θυσίαν πού επέδειξαν εις τον αγώνα για την σωτηρία της Πόλεως.
Πηγές
Εφημερ. «Εστία», 9. 6.2006 (εμείς το είδαμε στο νέο ελπιδοφόρο μπλογκ)
http://mathainoumeellinikiistoria.blogspot.com
http://www.egolpion.com
Ο Νοταράς, ανεξάρτητα που τον κατατάσσει κανείς ως φιλότουρκο ή ανθενωτικό ή οτιδήποτε άλλο, τήρησε την στάση που συνήθως κρατούν οι αντιπρόσωποι της τάξης του. Τίποτε το πολύ πατριωτικό. Τα συμφέροντά του ο άνθρωπος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι γραφές του Φραντζή και του Δούκα δεν επιτρέπουν πατριωτική αγιογραφίες επ' αυτού.
Δείτε και στην ελληνική Βικηπήντια
Θραξ Αναρμόδιος
Bas
ΑπάντησηΔιαγραφήΩς προς τον ρόλο του κλήρου αλλά και του λαού εκείνη την εποχή (πολύ νέοι διάλλεξαν το μοναστήρι), δεν θα πρέπει να εκπλησόμαστε ιδιαίτερα.
Το Ρωμαϊκό κράτος είχε δυτικοποιηθεί (Φεουδαρχία) και οι δεσμοί με τους υποικόους του στο δυτικό πρώτυπο της εποχής (φορολογικά υποζύγια και πηγή στρατολόγησης αναλώσιμων)είχαν εξασθενήσει τόσο πολύ που ενδεχομένως να είχαν γίνει ακόμα και εχθρικοί, πόσο μάλλον να ξυπνήσει πατριωτικά ένστικτα για την σωτηρία της πόλης!
Όσο για τον κλήρο πέραν από την ψύχρανση με τον θρόνο εξαίτείας της ένωσης είχε δείξει και αρκετά σημάδια εκφυλισμού-Πέραν τούτου ακόμα και το υγιές κόμματι του κλήρου όρθώς σκεπτόμενο για την εποχή και τον ρόλο του δεν θα μπορούσε ποτέ να στηρίξη την σωτηρία της Πόλης (για πόσο ακόμα;)και παράλληλα την απώλεια της ψυχής του ρωμαίϊκου η οποία ήταν η Ορθοδοξία.
Και μπορεί ο Θεόδωρος Λάσκαρης να έκανε την πρώτη επίσημη δήλωση για Ελληνική εθνική ταυτότητα 250 χρόνια πριν την άλωση, μπορεί ο Γεώργιος "Πλήθωνας" Γεμιστός να έγραψε σημαντικά κείμενα και επιστολές για το γένος των Ελλήνων, όμως τελικά αυτός που κράτησε το γένος ζωντανό, ήταν η εκκλησία.
ο Νοταράς πολέμησε γενναία στα τείχη της Βασιλεύουσας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜετά την πτώση της πόλης εκτελέστηκε (αποκεφαλίστηκε) μαζί με τον γιό του από τον Σουλτάνο.
πολλοί άλλοι Βυζαντινοί επίσημοι δεν είχαν την ίδια τύχη (ανάμεσα τους όλοι οι κληρικοί που τους απονεμήθηκαν μεγάλα προνόμια).
Θεωρώ λοιπόν πως στάθηκε ακόλουθος με όσα έλεγε.
Με τον Βαs συμφωνούμε απολύτως....
Ασφαλώς και ο Νοταράς ήταν πατριώτης, όπως και ο Γεννάδιος και οι Ανθενωτικοί. Ασφαλώς και μεγάλη μερίδα των Ανθενωτικών ήταν πατριώτες, όμως εθελοτυφλούσαν ονειρευόμενοι την ανύπαρκτη δυτική βοήθεια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν νομίζω ότι οποιαδήποτε στερεοτυπικά επαναλαμβανόμενη θέση σχετικά με τους Ενωτικούς, τους Ανθενωτικούς, τον Γεννάδιο και τον Λουκά Νοταρά μπορεί να σταθεί απέναντι στις πηγές:
http://www.oodegr.com/oode/istoria/o8wmanoi/arbeler_allwsi_1.htm
Και βεβαίως, αν και ο ορθόδοξος κλήρος και οι μοναχοί δεν μπορούν να θεωρηθούν ως στρατεύσιμοι, έχει καταγραφή η ιστορία τους και η συμμετοχή τους σε ένοπλα τμήματα σε διάφορες εποχές, και στην Άλωση φυσικά:
http://www.oodegr.com/oode/istoria/o8wmanoi/arbeler_allwsi_2.htm
Το ζήτημα είναι πότε θα ξεκολλήσουν κάποιοι από την στείρα επανάληψη απαρχαιωμένων επιχειρημάτων της σχολής του Κορδάτου.
Στο παραπάνω σχόλιο (3 Αυγούστου 2013 - 6:44 μ.μ.)
ΑπάντησηΔιαγραφήέγραψα:
"Ασφαλώς και μεγάλη μερίδα των Ανθενωτικών ήταν πατριώτες"
προφανώς, εννοούσα:
"Ασφαλώς και μεγάλη μερίδα των ΕΝΩΤΙΚΩΝ ήταν πατριώτες"