Μια ανατομία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος (ΔΣΕ)

Η δημιουργία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), το φθινόπωρο του 1946, δεν αποτέλεσε ούτε μια ενστικτώδη αντίδραση στη Λευκή Τρομοκρατία ούτε μια πράξη που επεδίωκε έναν πολιτικό συμβιβασμό. Υπήρξε η ενσυνείδητη πολιτική επιλογή της κομμουνιστικής ηγεσίας για την κλιμάκωση του αγώνα της, με στόχο την κατάληψη της εξουσίας με έναν συνδυασμό ένοπλων και πολιτικών μέσων. Σε αυτό το ακλόνητο συμπέρασμα καταλήγει το βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, ύστερα από συστηματική μελέτη των τεκμηρίων- πολλά από τα οποία νέα και αδημοσίευτα.

Υπό την ηγεσία του Ν. Ζαχαριάδη, το κόμμα ήταν αποφασισμένο να εξουδετερώσει όλους τους αντιπάλους του, να μετατρέψει τη χώρα σε Λαϊκή Δημοκρατία και να την εντάξει στο σοβιετικό μπλοκ. Λόγω της ενεργού επέμβασης της Βρετανίας και των ΗΠΑ στα ελληνικά πράγματα, οι στόχοι του ΚΚΕ μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μονάχα με τη δύναμη των όπλων: τον ΔΣΕ. Παράλληλα, η στρατιωτική νίκη μπορούσε να επιτευχθεί μονάχα με τη συνεχή και αποφασιστική ξένη υποστήριξη προς τον ΔΣΕ και την πολιτική του ηγεσία. Ετσι η λεπτομερής και σε βάθος «αυτοψία» που κάνει ο συγγραφέας προσφέρει σπάνια και πολύτιμα στοιχεία για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που αντιμετώπιζαν οι κομμουνιστές στην προσπάθειά τους να επιβληθούν στους συμπατριώτες τους. Ακόμη σημαντικότερο είναι πως καταδεικνύει τους λόγους για τους οποίους ο ΔΣΕ ήταν αδύνατον να εξισορροπήσει την ισχύ των αντιπάλων του και, άρα, ήταν από την αρχή καταδικασμένος να αποτύχει.


Από όλες τις συμφορές που μπορούν να πλήξουν ένα έθνος, καμία δεν είναι πιο τραυματική και με περισσότερο μακρόχρονες συνέπειες από έναν εμφύλιο πόλεμο. Πέρα από ανθρώπινες και υλικές απώλειες, ο εμφύλιος προκαλεί πληγές αδιόρατες που διαπερνούν τον δημόσιο λόγο, φλογίζουν και παραμορφώνουν τις συλλογικές μνήμες για πολύ καιρό αφότου τελειώσουν οι σκοτωμοί. Για τον ιστορικό, η αποκάλυψη των βαθύτερων αιτίων της σύγκρουσης και η κατάληξη σε ερμηνείες βασισμένες σε αδιαμφισβήτητα τεκμήρια είναι μια αποστολή δύσκολη που, στην πραγματικότητα, δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Και η ελληνική περίπτωση δεν αποτελεί εξαίρεση.

Καλύπτοντας κρίσιμα κενά των ως τώρα ιστορικών μελετών, το βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (1946-1949) βάζει τέλος στην παραπληροφόρηση και στις πολλές διαστρεβλώσεις που χαρακτήριζαν προηγούμενες εργασίες πάνω σε αυτό το ζήτημα. Η τελευταία δουλειά του είναι υπόδειγμα σαφήνειας, πληρότητας, σχολαστικής τεκμηρίωσης και λακωνικότητας. Αποτελεί έναν σχεδόν πλήρη οδηγό για τη μελέτη της πλευράς των ηττημένων του εμφυλίου πολέμου.

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου του είναι ότι στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε απόρρητα επίσημα έγγραφα. Η εκτεταμένη έρευνα που διεξήγαγε ο Ν. Μαραντζίδης έφερε στο φως σημαντικές πληροφορίες που προκύπτουν από έγγραφα του ΚΚΕ και των συμμάχων του. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά είναι τα ντοκουμέντα που προέρχονται από τη Βουλγαρία, τη Γιουγκοσλαβία, την Πολωνία, την Τσεχοσλοβακία, την Ουγγαρία και την ΕΣΣΔ. Αναμφίβολα πολύ περισσότερες πληροφορίες παραμένουν θαμμένες στα αρχεία του ΚΚΕ, καθώς και σε αυτά ξένων χωρών. Μόνο να ελπίζει μπορεί κανείς ότι αυτά τα επιπλέον στοιχεία θα έρθουν κάποτε στο φως. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, το πιο πιθανό είναι ότι μάλλον θα συμπληρώσουν παρά θα αναιρέσουν όσα γράφει ο Ν. Μαραντζίδης.

Στο ζήτημα της ξένης βοήθειας προς τον ΔΣΕ ο Ν. Μαραντζίδης παρουσιάζει λεπτομερείς και εντυπωσιακούς πίνακες για τις ποσότητες οπλισμού, ένδυσης, ιατροφαρμακευτικού υλικού, τροφίμων, καυσίμων και χρημάτων που του προμήθευαν οι χώρες του σοβιετικού μπλοκ. Εξετάζει επίσης το πρόβλημα της μεταφοράς και της παράδοσης αυτών των υλικών. Σε σχέση με αυτό τρία ζητήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά: Πρώτον, είναι αδύνατον τα κομμουνιστικά καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης να είχαν προσφέρει τόσο σημαντική βοήθεια στον ΔΣΕ (ακόμη και στρατιωτική εκπαίδευση ή νοσοκομειακή περίθαλψη) χωρίς τη στήριξη της Μόσχας, πόσο μάλλον εν αγνοία της. Δεύτερον, για μια σειρά λόγους, ένα μέρος της βοήθειας αυτής δεν έφτασε στον προορισμό του ή, όταν έφτανε, δεν ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθεί. Τρίτον, ακόμη και με τις καλύτερες των προϋποθέσεων, το σοβιετικό μπλοκ δεν θα μπορούσε να προσφέρει τόση βοήθεια ώστε να μπορέσει να υπερκεράσει τα πλεονεκτήματα που προσέφερε στην ελληνική κυβέρνηση η στρατιωτική, οικονομική και διπλωματική υποστήριξη των ΗΠΑ και της Βρετανίας.
Η ΥΛΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ



Οι έρευνες που βασίστηκαν στα προσφάτως ανοιγμένα αρχεία κρατών της Ανατολικής Ευρώπης καθώς και του ΚΚΕ θεμελιώνουν τις αρχικές εκτιμήσεις για τον βαθμό της εμπλοκής των κρατών του ανατολικού συνασπισμού σε αυτόν τον πόλεμο και διαψεύδουν την τάση κάποιων να υποτιμηθεί η ενίσχυση του ΔΣΕ από το εξωτερικό. Ο ΔΣΕ εξαρτήθηκε απόλυτα από την υλική υποστήριξη των ξένων συντρόφων του.Στην πραγματικότητα, μόνο χάρη στην εξωτερική στήριξη έγινε δυνατή η έναρξη του Εμφυλίου.Χωρίς τη συστηματική ροή πολεμοφοδίων, τροφίμων και άλλου υλικού,την προστασία και εκπαίδευση των μαχητών στο έδαφος των γειτονικών χωρών, την περίθαλψη των τραυματιών,ο πόλεμος αυτός θα είχε λήξει πολύ νωρίτερα- αν είχε ποτέ αρχίσει...

Ο καθηγητής Ν. Μαραντζίδης, το έργο του οποίου αφορά σε μεγάλο βαθμό την ελληνική Αριστερά, είναι γνωστός για τη σφοδρή κριτική που ασκεί προς το ΚΚΕ. Με το έργο του αυτό προσθέτει σημαντικά στοιχεία σε αυτήν την κατεύθυνση. Ομως πρέπει να σημειώσουμε ότι στο βιβλίο του δεν θα βρει κανείς πουθενά τόνους θριαμβολογικούς ή χαιρέκακους. Αντιθέτως, διαπνέεται από συμπόνια για τα θύματα του Εμφυλίου και για τη μοίρα της χώρας. Ολοκληρώνοντας το βιβλίο του, καταλήγει: «Η σε βάθος μελέτη του Δημοκρατικού Στρατού αναδεικνύει μια βαθύτατη ανθρώπινη τραγωδία, νέων κυρίως ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, που κατά βάση στρατολογήθηκαν βίαια και υποχρεώθηκαν να πολεμήσουν κάτω από μια ηγεσία που δεν εμπιστεύονταν, σε έναν πόλεμο που δεν πίστευαν και τον οποίο δεν μπορούσαν να κερδίσουν... Τελικά, η εικόνα του ελληνικού κομμουνισμού των ετών 1946-1949 δεν είναι παρά αυτή μιας ουτοπίας που έχασε τα λογικά της...».

Ο κ. John Ο. Ιatrides είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Southern Connecticut State College.

Πηγή

Το
Βήμα της Κυριακής

Σχόλια

  1. Το άρθρο πάσχει από ψυχραιμία.
    Η μονόπλευρη θεώρηση των πραγμάτων που επιχειρεί μπορεί να διαβαστεί και ακριβώς ανάποδα.

    Για παράδειγμα:
    Ο κυβερνητικός στρατός εξοπλιζόταν αθρόα από τους Αγγλοαμερικάνους, χωρίς την υλική συμβολή των οποίων δεν θα μπορούσε να ανταπεξέλθει με επιτυχία στην αναμέτρηση.

    Ή άλλο παράδειγμα:
    Ο εμφύλιος πόλεμος δεν θα ξεκινούσε αν δεν τον έσπρωχνε εκεί ο Αγγλοαμερικάνικος παράγοντας που μέσω της λευκής τρομοκρατίας ώθησε την αριστερά σε ένοπλη αναμέτρηση για να επιτευχθεί η ολική συντριβή της.

    Θέλω να πω με τις παρατήρησεις αυτές πως διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας τα θέματα της περιόδου, από την πλευρά των νικητών υπάρχει μία πάγια αίσθηση ότι είναι ιδιοκτήτες της ιστορίας.

    Επίσης απουσιάζει εμφανώς η παράμετρος Αγγλία που στην πραγματικότητα μέχρι τότε (και αργότερα ο Αμερικάνικος παράγοντας), έδρασαν το ίδιο απροκάλυπτα και πιστεύω πως έσπρωχναν τα πράγματα για ένοπλη αναμέτρηση συνέχεια και συνέχεια σε βαθμό που η αριστερά ίσως δεν επιθυμούσε.

    Οι πράξεις του δράματος αρχίζουν από την επέμβαση τους κατά την κατοχή, εκεί όμως τα πράγματα τους ξέφυγαν τελείως, συνεχίζεται με την εγκόλπωση ακροδεξιών και φιλοναζί που οδήγησε στην αναμέτρηση του 44, και όταν ούτε εκεί τους βγήκε έκαναν τα πάντα για την τρίτη φάση θέλοντας να κρατήσουν καθαρό το φέουδο που ήδη είχαν λάβει ως τιμάριο από την εποχή της Γιάλτας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Επανέρχομαι από το προηγούμενο σχόλιο.

    Η θεώρηση του κυρίου Μαρατζίδη πάσχει εμφανώς, κυρίως στο "ψυχολογικό της υπόβαθρο". Ταυτίζεται με την ιδεολογία των νικητών και επιχειρεί να ιστοριογραφήσει, εκεί αρχίζει το πρόβλημα της απόδωσης της πραγματικότητας ως ιστορικό γεγονός.

    Η καλύτερη ιστορία που έχω διαβάσει για τα θέματα της περιόδου και την συστήνω ανεπιφύλακτα όχι μόνο ως θέμα, αλλά και ως ύφος, είναι το έργο του Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, "Από την Βιέννη στα Καλάβρυτα", εκδόσεις ΕΣΤΙΑΣ.

    Εκεί μπορεί κάποιος να καταλάβει πως γράφεται η ιστορία με εκπληκτική ακρίβεια ιστορικού επιστήμονα, αν και ο κύριος Μάγερ είναι ερασιτέχνης ιστορικός.

    Το προτέρημα του κυρίου Μάγερ είναι ακριβώς αυτό που ονομάζω "ψυχολογικό υπόβαθρο" και επιχειρεί να καταγράψει την ιστορία με ακρίβεια "χημικού" επιστήμονα.
    Βάζει όλα τα υλικά του στον δοκιματικό σωλήνα, στην ακριβή τους ποσότητα, εκτελεί το πείραμα και καταγράφει τα αποτελέσματα.

    Ο πατέρας του συγγραφέα εκτελέστηκε από τους αντάρτες στην κατοχή, ο ίδιος αποστρέφεται το ιδεολογικό περιβάλλον που υπηρέτησε ο πατέρας του, ενώ ταυτόχρονα τα συνασθήματα του ως γιού τον ωθούν προς την άλλη πλευρά.

    Θέλοντας να μάθει ο ίδιος τι έγινε αποφασίζει να αποστασιοποιηθεί υψώνεται και καταγράφει μια ιστορία χωρίς να χαρίζεται σε κανέναν, πράγμα που ο κύριος Μαραντζίδης δεν κατορθώνει από ότι φαίνεται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. έχω την εντύπωση πως αναφέρεστε κυρίως στην κατοχή και το ΕΑΜ και όχι στον εμφύλιο και στον ΔΣΕ.

    Αναμφίβολα οι θέσεις σας είναι ενδιαφέρουσες. Το βιβλίο που επικαλείστε δεν το έχω διαβάσει και δεν μπορώ να το κρίνω.

    Πάντως οφείλω να παρατηρήσω πως η έκφραση σας "...εκεί όμως τα πράγματα τους ξέφυγαν τελείως, συνεχίζεται με την εγκόλπωση ακροδεξιών και φιλοναζί που οδήγησε στην αναμέτρηση του 44" επίσης δεν χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη ψυχραιμία...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Είναι πλέον αποδειγμένο οτι ο ΔΣΕ πρώτιστο μέλημά του είχε την επιβολή συγκεκριμένου καθεστώτος. Δυστυχώς η επιμονή της ηγεσίας του να διαλύσει τις μικρότερες και φυσικά πιο αδύνα μες, αντίθετες ιδεολογικά ομάδες, είχε σαν αποτέ λεσματην δημιουργία των Ταγμάτων Ασφαλείας.Απο εκεί και πέρα όποι ος θέλει ας ψάξει τί είπε ο στρα τηγός της Γιουγκοσλαβίας Κάπισιτς , για το πως έφταναν τα πολεμοφό δια στον ΔΣΕ,μέσω Σκοπίων. Ο τίτ λος του άρθρου είναι : <>.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).

Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας