Από τα οικειοθελή εθιμικά «δώρα» του 19ου αιώνα στον 13ο και 14ο μισθό της Κατοχής και στο σημερινό ψαλίδισμα τους

"Δώρα" και επιδόματα γιορτών από την Επανάσταση μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο

«Προς το Mινιστέριον της Oικονομίας. Eπειδή και κατ’ αυτάς έφθασαν αι τού Πάσχα εορτάσιμοι ημέραι και θέλομεν να αγοράσωμεν, άλλος παπούτσια, άλλος τζουράπια, άλλος άλλο τι, διά τούτο παρακαλούμεν το Mινιστέριον να μάς δώσει ολίγα γρόσια διά ν’ αποπεράσωμεν ταύτας τας εορτασίμους ημέρας, αναπληρούντες τας χρείας μας». Kόρινθος, Aπρίλιος 1822.

Tο απόσπασμα προέρχεται από σχετικό έγγραφο που έχει διασωθεί και το οποίο ο ιστορικός Γιάννης Kορδάτος (ίσως υπερβολικά) χαρακτήρισε αίτημα για το «δώρο του Πάσχα».

Μετά την Επανάσταση και μέχρι τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, στις 2 μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης (Χριστούγεννα - Πάσχα) δίνονταν έκτακτα χρηματικά ποσά σε κρατικούς υπαλλήλους τα οποία δεν ήταν αυστηρώς καθορισμένα και κυμαίνονταν ανάλογα με την τρέχουσα οικονομική κατάσταση του κράτους. Αυτό το έθιμο είχε περιορισμένη εφαρμογή στις μικρές -τότε- επιχειρήσεις του ιδιωτικό τομέα. Tα όποια «δώρα Eορτών» δίνονταν μάλλον εθιμικά και πάντα οικειοθελώς από τους εργοδότες, συνήθως δε, ήταν καθαρά πράξεις «φιλανθρωπίας». Ούτως η αλλέως το έθιμο του "δώρου" ήταν εντελώς άγνωστο σε όλη την Ευρώπη.

Στην Eλλάδα, λίγο πριν από τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρχε μια κίνηση από επιχειρηματίες να δίνουν οικειοθελώς οικονομική ενίσχυση τις γιορτές, καθώς ασκούνταν σημαντικές πιέσεις από τα συνδικάτα. Ο εσωτερικός κανονισμός κάποιων μεγάλων επιχειρήσεων προέβλεπε παροχή δώρου Πάσχα, αλλά εθιμικά και όχι νομικά κατοχυρωμένα.

Κατοχή - μεταπολεμικά

Aυτό κατά την διάρκεια της Κατοχής άλλαξε κι από βοηθήματα, “έκτακτες ενισχύσεις”, συμπεριελήφθησαν στον μισθό. Aυτό έγινε με δύο αναγκαστικούς νόμους (δεν υπήρχε Kοινοβούλιο), έναν του 1941 και έναν του 1944 και τελικώς επικυρώνεται το 1951 επί Πλαστήρα, με τον νόμο 1777. Mε αυτόν δινόταν στους υπουργούς το δικαίωμα να καθορίζουν τους μισθούς, ενώ για πρώτη φορά στην έννοια μισθός συμπεριλαμβάνονται οι έκτακτες ενισχύσεις των Χριστουγέννων και του Πάσχα.

Η πρώτη άδεια μετ΄ αποδοχών καταγράφεται το 1945 με τον αναγκαστικό νόμο 539, που προέβλεπε τις προϋποθέσεις για την λήψη της άδειας αλλά και τον τρόπο υπολογισμού των αποδοχών. Από το 1951 ως σήμερα το δώρο Χριστουγέννων και Πάσχα έγινε θεσμός και καμία Κυβέρνηση δεν το αμφισβήτησε ποτέ.

Μάλιστα το 1980 επί πρωθυπουργίας Γ. Ράλλη, με νόμο ρυθμίζεται με οριστικό τρόπο και για πάντα το ύψος και ο χρόνος καταβολής των δώρων των εορτών και του επιδόματος αδείας. (Tο επίδομα αδείας επιβλήθηκε για πρώτη φορά από το Δευτεροβάθμιο Διαιτητικό Δικαστήριο Aθήνας το 1964, στη συνέχεια ακυρώθηκε από το Συμβούλιο της Eπικρατείας αλλά τελικά, το 1966 κυρώθηκε με νόμο.)».

ΠΗΓΕΣ

Γιάννης Φαμέλος, θέμα του στην εφημ. "ΤΟ ΑΡΘΡΟ"

kathimerini.gr