Καθημερινές μας εκφράσεις με σημαντική Ιστορική προέλευση

(ως τώρα έχουμε ασχοληθεί κυρίως με "βαριά" ιστορικά θέματα που πιστεύουμε είτε ότι χρειάζονται περαιτέρω έρευνα η ότι δεν έχουν συγκεντρώσει την απαιτούμενη προσοχή. για να χαλαρώσουμε λίγο, θα σας παραθέσω την προέλευση τριών εκφράσεων που χρησιμοποιούμε καθημερινά, αλλά έχουν τις ρίζες τους στην καθημερινή εμπειρία του παρελθόντος. Εκτός από χαριτωμένα, τα στιγμιότυπα αυτά επιβεβαιώνουν, έστω αχνά, μια βασική μας θέση. Δεν υπάρχει ιστορική ασυνέχεια. Ίσως να αλλάζουν οι οικονομικές και πολιτικές σχέσεις και οι ιδέες που διαπερνούν ένα κοινωνικό σύνολο σε έναν δεδομένο τόπο, το σύνολο όμως έστω μετασχηματισμένο, συνεχίζει να υπάρχει. Σημαντικό τεκμήριο της συνέχειας αυτής είναι η καθημερινή κληροδοτούμενη εμπειρία που αθέλητα ενυπάρχει στον τρόπο ζωής μας, στα ήθη τα έθιμα και τις παραδόσεις μας, στα ονόματα μας και στις γλωσσικές εκφράσεις μας. Υπενθυμίζουμε την άποψη του Henry James: Χρειάζεται μια τεράστια ποσότητα ιστορίας για να δημιουργηθεί έστω και μια μικρή ποσότητα παράδοσης.)


«ΠΙΣΩ ΕΧΕΙ Η ΑΧΛΑΔΑ ΤΗΝ ΟΥΡΑ»

Τα πρώτα ιστιοφόρα μεταγωγικά στο Βυζάντιο ονομάζονταν αχλάδες, ήταν ξύλινα και είχαν σχήμα αχλαδιού. Τα καράβια αυτά έσερναν συνήθως ένα μικρό πλοιάριο από πίσω στο οποίο είχαν οπλισμό, τρόφιμα και τα υπόλοιπα πολεμικά σύνεργα. Έτσι όταν τέτοια ιστιοφόρα προσέγγιζαν σε νησιά, οι κάτοικοι έβγαιναν στις κορυφές των νησιών για να δουν αν έσερναν πλοιάριο, δηλαδή έρχονταν για μάχη. Όταν έβλεπαν κάτι τέτοιο, έτρεχαν αλαφιασμένοι φωνάζοντας «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά», για να οργανώσουν την άμυνα του νησιού τους. Έτσι η φράση μας έμεινε ως τα τώρα.

«ΤΟΥ ΗΡΘΕ ΚΕΡΑΜΙΔΑ»

Ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος έμεινε γνωστός στην ιστορία για την μεγάλη, αλλά με πολλές απώλειες, νίκη του εις βάρος των Ρωμαίων. Κάποτε βρισκόταν με το σύνολο του στρατού του στο Άργος Μια μέρα που περνούσε από έναν στενό δρόμο δέχτηκε ένα κεραμίδι στο κεφάλι που τον σκότωσε. Κάποια μητέρα ενός νεκρού στρατιώτη του το έρριψε για να τον εκδικηθεί. Αυτή η ενέργεια της, εκτός του ότι άλλαξε τη ροή της παγκόσμιας ιστορίας μας κληροδότησε και την σχετική έκφραση που τη λέμε για ένα δυσάρεστο και απροσδόκητο γεγονός.

«ΑΥΤΟΣ ΧΡΩΣΤΑΕΙ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΙΧΑΛΟΥΣ»

Στα χρόνια του Όθωνα βρισκόταν σε κάποιο σοκάκι του Ναυπλίου η ταβέρνα της Μιχαλούς Η Μιχαλου ήταν μια θηριώδης ζωντοχήρα, και αδίστακτη εκμεταλλεύτρια Στην ταβέρνα της είχε μια περιορισμένη πελατεία στην οποία παρείχε μια πίστωση για ένα συγκεκριμένο μικρό χρονικό διάστημα. Αλίμονο σε αυτόν που δεν πλήρωνε μετά την εκπνοή της προθεσμίας αυτής. Η Μιχαλου θα περιερχόταν τους δρόμους του Ναυπλίου και με το απύλωτο στόμα της θα τον κατεξευτέλιζε. Έτσι κανείς δεν τολμούσε να της αφήνει χρέη. Έτσι έμεινε η οικεία έκφραση που υποδηλώνει κάποιον που είναι σε δεινή οικονομική θέση και χρωστάει κυριολεκτικά παντού σε τέτοιο σημείο που τολμάει να μην εξοφλεί ούτε την Μιχαλού.

(Πηγή: Τάκη Νατσούλη "Λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις")