"Τα παρασκήνια του ΚΚΕ"

Το βιβλίο "Τα παρασκήνια του ΚΚΕ", είναι μια προσπάθεια καταγραφής των εσωτερικών διεργασιών του εν λόγω κόμματος, κατά τα πρώτα 30 χρόνια ύπαρξης του (1920-1950). Ο συγγραφέας του Ελευθέριος Σταυρίδης ξεκίνησε ως απλό στέλεχος του ΚΚΕ το 1918, (τότε ιδρυθέν ως ΣΕΚΕ) και εξήντλησε την ιεραρχία του καταλαμβάνοντας την ύψιστη θέση του γενικού γραμματέα του κόμματος, όντας ταυτόχρονα βουλευτής μετά το 1926.

Η αξία του βιβλίου έγκειται ακριβώς σε αυτό. Ο Σταυρίδης για τα χρόνια 1918-1928 μιλάει απο πρώτο χέρι, περιγράφοντας αρκετά γλαφυρά πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις στο εσωτερικό του ΚΚΕ. Το βιβλίο είναι γραμμένο σε μια μορφή απομνημονευμάτων και έτσι μοιραία ο αναγνώστης δεν αποφευγει μια σχετική περιαυτολόγηση του συγγραφέα, που σε μερικά σημεία προκάλεσε την θυμηδία μας (ειδικά το σημείο που ο γράφων περιγράφει τον εαυτό του στο Μικρασιατικό μέτωπο να μεταμφιέζεται απο υπονομευτή ειρηνόφιλο, σε....πολέμαρχο).

Ομως παρά τις φανερές του αδυναμίες, (ωραιοποιήσεις, περιαυτολογίες, περιορισμένοι ιστορικοί ορίζοντες, δημοσιογραφικοί λογοτεχνισμοί) το βιβλίο δεν στερείται αξίας, αλλά παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για το ΚΚΕ, τα στελέχη του, το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, τις πολιτικές εξελίξεις για την δεκαετία 1918-1928, την εποχή δηλαδή που ο Σταυρίδης ουσιαστικά κατεύθυνε το κόμμα. Το 1928 ο Σταυρίδης αποχώρησε απο το ΚΚΕ εντασσόμενος στην κοινοβουλευτική ομάδα του Καφαντάρη και έτσι όλες οι πληροφορίες που μας παρέχει για το επόμενο χρονικό διάστημα είναι κυρίως δημοσιογραφικές και μόνο ως παρασκήνια δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Άλλωστε και ο επιμερισμός της ύλης το φανερώνει αυτό (τα 4/5 της ύλης αφορούν τα 10 πρώτα χρόνια).

Τα κυριότερα σημεία του είναι τα εξής

1. Βάζει στις πραγματικές του διαστάσεις τον μυθικό "ιδρυτικό" ρόλο του Αβραάμ Μπεναρόγια στο ΚΚΕ, ξεκαθαρίζοντας οτι απλά αυτός συμμετείχε αρχικά ως συνεργαζόμενος μετριοπαθής σοσιαλιστής, αποχωρώντας αμέσως όταν κατάλαβε πως εξελισσόταν πολιτικά το ΣΕΚΕ.

2. H υπονομευτική κομμουνιστική προσπάθεια στο Μικρασιατικό μέτωπο έγινε με την καλλιέργεια κλίματος ηττοπάθειας απο μικρές ομάδες κομμουνιστών στους στρατιώτες των μονάδων (δεν μας πείθει ιδιαίτερα για την μεγάλη έκταση της προπαγάνδας αυτής)
3. Το ΚΚΕ απο το 1924 ήδη, είναι ένα ξενοκίνητο κόμμα, άμεσα εξαρτημένο οικονομικά και πολιτικά απο την Μόσχα και την πρεσβεία της στην Αθήνα.
4. Η θέση του ΚΚΕ για αυτονόμηση της Μακεδονίας αποκρυσταλώθηκε το 1924, είχε προέλθει απο την θέληση της Μόσχας να βοηθήσει το ΚΚΒ και αποτέλεσε πάγια θέση του ΚΚΕ ως το 1949.

5. Ο ελληνικός αστικός κόσμος του Μεσοπολέμου αγνοούσε πλήρως τις αρχές και τις προθέσεις του ΚΚΕ.
6. Οι θέσεις που διατυπώνει το ΚΚΕ σε διάφορα κοινωνικά και πολιτικά θέματα, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας "επιστημονικής" διαδικασίας, αλλά απλά θέμα ερμηνείας και εφαρμογής των μαρξιστικών θέσεων, που πολλές φορές κατέληγε σε αδιέξοδο και σε αλληλοαναιρούμενες θέσεις.

7. Το ΚΚΕ "σοβιετοποιήθηκε" το 1928 με την επικράτηση των "Κούτβηδων".
8. Ο Σταυρίδης αναγνωρίζει πολιτική εντιμότητα στον Ιωάννη Μεταξά παρά το ιδεολογικό χάσμα που τους χώριζε.

Τα συμπεράσματα του συγγραφέα για την Μεταξική περίοδο, την κατοχή και την Απελευθέρωση, δεν θα τα παραθέσω γιατί είναι αποσπασματικά, ελλειπή, βασίζονται σε προσωπικές του αντιλήψεις και δεν αποτελούν ασφαλή τεκμήρια για την περίοδο.

Το μόνο αξιόλογο θέμα που διαπραγματευεται ο συγγραφέας στην περίοδο αυτή (1942-1945), είναι η πολιτική συμπεριφορά του Καφαντάρη στην Κατοχή και στην Απελευθέρωση και την ερωτοτροπία του με το ΚΚΕ. Δεν ξέρω βέβαια αν έχει αξία το σχετικό θέμα, μιας και ο Καφαντάρης τότε ήταν μεγάλης ηλικίας και ουσιαστικά ήταν εκτός πολιτικής σκηνής.

Γενικά η χρονική στιγμή της εκδόσεως του βιβλίου (1951) και η σαφής τοποθέτηση και διάθεση του συγγραφέα έναντι του θέματος του, δεν μας αφήνει αμφιβολίες για την αντικειμενικότητα και την αμεροληψία του, οπότε σαν πηγή για την ιστορία του ΚΚΕ πρέπει να αντιμετωπίζεται με προσοχή.

Το βιβλίο αυτό μάλλον θα είχε δημοσιευτεί σε συνέχειες στον τύπο της εποχής (1951), γιατί είναι χωρισμένο σε δεκάδες μικρές ενώτητες που μπορούν να σταθούν και ανεξάρτητα. Ετσι διαβάζεται μάλλον γρήγορα και ευχάριστα. Περιέχει βέβαια πολλές πολιτικές και ιδεολογικές αναλυσεις του Σταυρίδη που είναι όλες υπεραπλουστευτικές, φτωχές και εν ολίγοις κουραστικές. Το συνιστώ σε κάποιον που θέλει να πάρει μια ρεαλιστική γευση για την πολιτική ζωή στην Ελλάδα στον Μεσοπόλεμο και κάποιες σπάνιες πληροφορίες για το ΚΚΕ ως το 1928....