Νικόλαος Γ. Νικολούδης, Νεοελληνική και Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία: Καθοριστικές πτυχές, γεγονότα και πρόσωπα, Εκδόσεις Αντώνη Σταμούλη

γράφει ο Γαβριήλ Μιχαήλ Δημητριάδης

Οι μελέτες που παρουσιάζει σε αυτό το έργο του ο γνωστός ιστορικός Νίκος Νικολούδης αναφέρονται σε μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων που καλύπτουν χρονικά μεν περίπου τέσσερεις αιώνες (από τον 17ο έως τον 20ό) θεματικά δε, γεγονότα όχι μόνο του ελληνικού αλλά και του ευρύτερου ευρωπαϊκού χώρου (για τον τελευταία, κυρίως σε σχέση με εξελίξεις των δύο παγκοσμίων πολέμων). Υπό το πρίσμα μιας ευρύτερης ταξινόμησης το περιεχόμενο θα μπορούσε να κατανεμηθεί σε τέσσερις διακριτές αλλά και αλληλεπικαλυπτόμενες θεματικές ομάδες που επικεντρώνονται σε ιστορικές βιογραφίες, στις αγγλοελληνικές σχέσεις, σε πτυχές της ιστορίας του αλύτρωτου ελληνισμού, καθώς και σε ορισμένα καίρια ευρύτερα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα.

Η πρώτη θεματική ενότητα περιλαμβάνει μια ποικιλία βιογραφιών:  του Μπέρναρντ Ράντολφ (ενός ουσιαστικά άγνωστου πρώιμου Άγγλου περιηγητή της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας, τον 17^ο αιώνα), του Γερμανού αρχαιολόγου Βάλτερ Βρέντε (με σκοτεινή δράση κατά τα τελευταία προπολεμικά χρόνια και την Κατοχή, όταν διατελούσε αρχηγός του γερμανικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος στην Ελλάδα), την αντιστασιακή δράση και τον ηρωικό θάνατο του ταγματάρχη Ιωάννη Τσιγάντε στην κατοχική Αθήνα το 1942, την πολεμική δράση του «ξεχασμένου» άσσου της RAF, Έηντριαν Ουώρμπερτον στο μέτωπο της Μεσογείου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις ημερολογιακές καταγραφές του έφεδρου Άγγλου υποπλοιάρχου Ντάντλεϋ Ουέστ που αναφέρονται στους πρώτους μήνες μετά την απελευθέρωση της χώρας μας από τον κατοχικό ζυγό, τα βιογραφικά πορτραίτα των μελών της ελληνικής βασιλικής οικογένειας, την άγνωστη ερωτική ζωή του βασιλιά Γεωργίου Β΄ με μια Αγγλίδα αστή, και τέλος τις συνθήκες του θανάτου του αδελφού και διαδόχου του, βασιλιά Παύλου, η αναπάντεχη απώλεια του οποίου επρόκειτο να επηρεάσει καθοριστικά τις πολιτικές εξελίξεις της ταραγμένης δεκαετίας του 1960 στη χώρα μας.

Στη δεύτερη θεματική ενότητα, που αφορά τις ελληνοβρετανικές σχέσεις, μπορούν να ενταχθούν οι μελέτες για τη βρετανική κατοχή των Επτανήσων, την ανασυγκρότηση των ∆ωδεκανήσων κατά τη διετία 1945-47 (μια δύσκολη άσκηση ισορροπίας στις ελληνοβρετανικές σχέσεις την επαύριο της Συμμαχικής νίκης) και τη βρετανική κατοχή της Κύπρου, σε συνδυασμό με τις συνέπειές της για τη μετέπειτα ιστορία της Μεγαλονήσου έως το 2004 (έτος παρουσίασης του Σχεδίου Ανάν, από τον ΟΗΕ). Η τελευταία αυτή μελέτη, μαζί με άλλες δύο (την προαναφερθείσα για την Αγγλοκρατία στα Ιόνια Νησιά και μία ακόμη που αφορά το βουλγαρικό πραξικόπημα του 1885 στην Ανατολική Ρωμυλία και την προσάρτησή της στο βουλγαρικό κράτος (που είχε  σοβαρές συνέπειες για την ευημερία και τη μακροημέρευση τού εκεί ελληνικού πληθυσμού), συγκροτούν και μια τρίτη ομάδα κειμένων που διερευνούν πτυχές της ιστορίας του αλύτρωτου ελληνισμού.

Η τελευταία ενότητα συγκροτείται από κείμενα που αναλύουν θέματα με ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις. Τα κείμενα αυτά αναφέρονται στη Μήλο του 19ου αιώνα (ενός νησιού που συχνά βρέθηκε στο επίκεντρο των ευρύτερων ιστορικών εξελίξεων εκείνη την περίοδο), την αποτυχημένη αγγλογαλλική εκστρατεία στην Καλλίπολη το 1915 (η ατυχής έκβαση της οποίας αποδείχθηκε καθοριστική για την εξέλιξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου), το Άνσλους (δηλαδή την προσάρτηση της Αυστρίας στο Γ΄ Ράιχ το 1938, που ουσιαστικά σηματοδότησε την αναπότρεπτη πορεία προς τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο), την ιστορία του νεώτερου Ιερού Λόχου (του σώματος των θρυλικών Ελλήνων κομμάντος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η δράση των οποίων εξασφάλισε την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου), και την «άγνωστη» Μάχη του ∆άσους του Χούρτγκεν (φθινόπωρο του 1944), κατά την οποία η αποτυχία των αμερικανικών στρατευμάτων να ανοίξουν έναν σύντομο δρόμο για την εισβολή στο εσωτερικό της Γερμανίας συνέβαλε στην παράταση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατά μερικούς μήνες.

Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έχουν δημοσιευτεί σε ποικίλα ιστορικά έντυπα από τη δεκαετία του 1990 έως σήμερα. Παρά ταύτα, ένα μεγάλο μέρος τους έχει υποστεί ριζική αναθεώρηση και συμπληρώσεις προκειμένου να ανταποκρίνεται στα πορίσματα των νεώτερων ερευνών. Τα θέματα που αναλύονται ικανοποιούν σε μεγάλο βαθμό τα ενδιαφέροντα των φιλέρευνων αναγνωστών οι οποίοι δύσκολα θα μπορούσαν να βρουν απαντήσεις γι' αυτά σε γενικότερα κείμενα, ιδιαίτερα της ελληνικής βιβλιογραφίας. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως η έκδοση συνοδεύεται από χάρτες, γκραβούρες, σκίτσα, πολλές ασπρόμαυρες φωτογραφίες, ελληνική και ξένη βιβλιογραφία σε κάθε ενότητα, καθώς και από συνολική περίληψη στα αγγλικά.  Υπ’ αυτή την έννοια, αποβλέπει στο να αποτελέσει όχι μόνο ένα ευχάριστο ανάγνωσμα αλλά και ένα έναυσμα για περισσότερη μελέτη της Ιστορίας.