Οι πόλεμοι για την ανεξαρτησία της Σκωτίας μέρος Β΄ (η άνοδος του Robert Bruce, 1306-1328) (Πάμε γερά Σκωτία για την ελευθερία!)

γράφει ο Φιλίστωρ

Η άνοδος του Robert Bruce

Μετά την εκτέλεση του Wallas, φαινόταν ότι η κατάσταση στην Σκωτία είχε ολοκληρωτικά ρυθμιστεί για τον Εδουάρδο, ο οποίος ασχολήθηκε με αψιμαχίες κατά των Γάλλων. Στην Σκωτία όμως κυοφορούνταν εξελίξεις εναντίον της εξουσίας του από τον Robert Bruce. O Bruce εκτός από αρχοντικό παρουσιαστικό, είχε ισχυρή θέληση, προσωπικό θάρρος, γνώριζε να χειρίζεται τα όπλα και ήταν ιδιαίτερα φιλόδοξος με βασική του επιδίωξη να ανέλθει στον θρόνο της Σκωτίας στηριζόμενος στην πιθανότητα του θανάτου του Εδουάρδου ο οποίος ήταν τότε προχωρημένης ηλικίας. Το μεγάλο του εσωτερικό εμπόδιο ήταν η πανίσχυρη οικογένεια των Comyn και ιδιαίτερα ο αρχηγός της John ήρωας της αντίστασης κατά των Άγγλων, τον οποίο όφειλε να προσεταιριστεί ώστε ενωμένοι να μπορέσουν να αντιταχθούν στους Άγγλους. Οι Comyns ήταν υποστηρικτές του νόμιμου βασιλιά Balliol, αλλά φαίνεται πως δεν ήταν αντίθετοι σε κάποιου είδους συνεννόηση με τον Bruce, το οποίο θεωρούσαν, δικαίως, ισχυρό ανταγωνιστή.
Στις 10 Φεβρουαρίου του 1306, οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν σε ουδέτερο έδαφος στην εκκλησία του Grey Friars στο Dumfries. Δεν είναι σίγουρο αν το είχε όντως προσχεδιάσει, αλλά ο Bruce στην συνάντηση αυτή δολοφόνησε τον Comyn μέσα στην εκκλησία με την βοήθεια ενός ακολούθου του.  Έτσι, με μια μεγαλειώδη όσο και ανίερη πράξη ο Bruce έκανε το μεγάλο βήμα για τον θρόνο της Σκωτίας και πλέον βιαζόταν για να αιφνιδιάσει εχθρούς και φίλους. Αφού έσπευσε στην Γλασκώβη όπου έλαβε συγχώρηση από τον Αρχιεπίσκοπο Wishart για την φοβερή του πράξη, (αυτό)αναγορεύτηκε Βασιλιάς της Σκωτίας στην ιερή πόλη Scone στις 25 Μαρτίου 1306. Η αντίδραση των εχθρών του ήταν φοβερή. Οι Comyns ξεκίνησαν στρατολογία στα Highlands για να εκδικηθούν τον θάνατο του αρχηγού τους, ενώ ο Εδουάρδος διόρισε τον Aymer de Valance, κουνιάδο του νεκρού John Comyn, επικεφαλής των μικτών Αγγλικών και Σκωτσέζικων στρατευμάτων με την διαταγή να καίει και να σκοτώνει χωρίς έλεος όσους υποστήριζαν τη φατρία των Bruce. Με άλλη του κίνηση, ο Εδουάρδος έπεισε τον Πάπα Clement V να αφορίσει τον Bruce.

Αρχικώς ο Bruce είχε κάποιες μικρές επιτυχίες καταλαμβάνοντας το Dundee και το Brechin, αλλά ο Valance τον ακολουθούσε κατά πόδας με πολύ ισχυρές δυνάμεις. Σε μια μάχη στο Methven Wood τα στρατεύματα του Bruce αιφνιδιάστηκαν και διαλύθηκαν, ενώ ο ίδιος κατάφερε να γλιτώσει με λίγους ελαφρούς ιππείς καταφεύγοντας στα βουνά. Μέσα σε λίγους μήνες ο Bruce είχε μεταβληθεί από Βασιλιά σε φυγόδικο, ενώ η Αγγλική εκδίκηση εις βάρος της φατρίας του υπήρξε τυπική της ψυχοσύνθεσης του Εδουάρδου: ο Neil, αδερφός του Bruce, κρεμάστηκε και το σώμα του τεμαχίστηκε δημοσίως. Ο πιστός του αξιωματικός Earl του Atholl αρχικώς κρεμάστηκε, μετά αποκεφαλίστηκε και πυρπόλησαν το άψυχο σώμα του, ενώ ο Simon Fraser αποκεφαλίστηκε στο Λονδίνο και το κεφάλι του τοποθετήθηκε σε κοντάρι δίπλα σε αυτό του Wallas. Η Μαρία, αδερφή του Bruce, κλείστηκε σε κελί, ενώ δυο άλλοι υποστηρικτές του Bruce (Christofer Seton και ο αδερφός του) που ήταν παρόντες στην δολοφονία του Comyn, εκτελέστηκαν και τεμαχίστηκαν δημοσίως. Toν χειμώνα του 1306/7 ο Bruce με τα αδέρφια του Τhomas και Alexander έφυγαν από την Σκοτία και το πιθανότερο είναι ότι κατέφυγαν στην Ιρλανδία.

Την άνοιξη του 1307, ο Bruce επανήλθε στην Σκοτία με τα δύο του αδέρφια και τον James Douglas, τον σημαντικότερο οπλαρχηγό του, ηγούμενος 600 οπλοφόρων. Ουσιαστικά δεν ήταν Βασιλιάς παρά ο αρχηγός μιας ευάριθμης ομάδας ληστών που κανείς δεν ήθελε να περιθάλψει καθώς η Σκωτσέζικη ύπαιθρος ήταν διάσπαρτη με ισχυρές Αγγλικές φρουρές. Ξαφνικά, τον Μάρτιο του 1307, συνέβη μια
απρόσμενη εξέλιξη που άλλαξε την ροή της Ιστορίας για τον Bruce. Ο μεγάλος του αντίπαλος Valace (που εν τω μεταξύ είχε πάρει από τους Άγγλους τον τίτλο Earl του Pembroke), τον καταδίωκε με 2.000 Άγγλους στρατιώτες για να τον εξολοθρεύσει. Στην τοποθεσία Glen Trool ο Bruce έστησε μια αρκετά πετυχημένη ενέδρα στον διώκτη του και προκάλεσε απώλειες στο στράτευμα του, καταφέρνοντας να διαφύγει. Η μάχη έληξε περίπου ισόπαλη, αλλά και μόνο το γεγονός ότι ο Bruce δεν ηττήθηκε, είχε πολύ μεγάλη προπαγανδιστική επιρροή στους Σκώτους, καθώς ήταν η πρώτη "νίκη" εις βάρος των Άγγλων από την εποχή της μάχης της γέφυρας του Stirling.

Loudon Hill
Οι φήμες για τον Bruce έφτασαν μέχρι τον Εδουάρδο στην Αγγλία ο οποίος έστειλε τελεσίγραφο στον Valance κατηγορώντας τον Σκώτο στρατηγό ότι ολιγωρεί για την εξόντωση του Bruce. Πιεζόμενος ο Valance κάλεσε τον Bruce σε ανοιχτή μάχη και ο Σκώτος Βασιλιάς αν και ουσιαστικά διοικούσε μια ομάδα ανταρτών, δέχτηκε την πρόσκληση και όρισε τον χώρο στο Loudon Hill, λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Kilmarnock.O Bruce τοποθέτησε τα στρατεύματα του στους πρόποδες ενός λόφου και μπροστά τους τοποθέτησε τρεις σειρές από δόρατα τις οποίες έκρυψε αρκετά πετυχημένα. Στις 10 Μαΐου ο Valance βρέθηκε στην προκαθορισμένη μάχη με 3000 πεζούς και το συνηθισμένο σιδερόφρακτο Αγγλικό ιππικό που ξεκίνησε την μάχη με την καθιερωμένη επική επέλαση του. Οι Άγγλοι ιππείς εξολοθρεύτηκαν πλήρως από τα κρυμμένα δόρατα και ακολούθησε η σφαγή τους, ενώ τα υπόλοιπα στρατεύματα του Valance βλέποντας την πρωτοφανή καταστροφή υποχώρησαν αυτοβούλως, ταπεινώνοντας τον αρχηγό τους που υποχώρησε προς τον Νότο για να σώσει την ζωή του. Σε μια εποχή έντονης δεισιδαιμονίας, ο τοπικός πληθυσμός μετά την νέα πρωτοφανή του νίκη, στράφηκε μαζικά προς τον Bruce θεωρώντας ότι είναι ευνοημένος από την Θεία πρόνοια να ελευθερώσει την Σκοτία από τους Άγγλους.

Ο Εδουάρδος στο Λονδίνο είχε οργιστεί μέχρι παραφοράς με το νέο αδιέξοδο στην Σκοτία και κρίνοντας από τις στρατιωτικές του ετοιμασίες, σκόπευε να κάνει την προηγούμενη αιματηρή εισβολή του να μοιάζει με σχολικό περίπατο. Φανταζόμαστε όλοι, πιστεύω, πως θα εκτελούσε τον Bruce αν αυτός είχε την ατυχία να πέσει στα χέρια του. Αμέσως έστειλε το καλοκαίρι του 1307 μια στρατιά στην Σκοτία υπό την διοίκηση του γιου του με την διαταγή να μην αιχμαλωτίζει κανέναν που τυχόν θα αντισταθεί, και ο ίδιος ετοίμαζε πυρετωδώς την δική του ενώ σταδιακά πλησίαζε την μεθόριο της Νότιας Σκοτίας. Το πρόβλημα του Εδουάρδου όμως ήταν η μεγάλη οικονομική δαπάνη των πολέμων στην Σκοτία που υπονόμευαν τα οικονομικά της Αγγλίας, ενώ από την άλλη και η υγεία
Βασιλιάς Εδουάρδος Ι
του επιδεινωνόταν (ο ίδιος ήταν πάνω από 65 ετών). Αναγκάστηκε να παραμείνει επί 6 μήνες κοντά στα νοητά σύνορα με την Σκοτία ώστε να βελτιωθεί η υγεία του και να καταφέρει να εισβάλει, κάτι όμως που δεν έγινε ποτέ. Ακόμη και από το νεκροκρέβατο του, ο Εδουάρδος προσπαθούσε να ολοκληρώσει τις προετοιμασίες για την εισβολή, δίνοντας εντολές στους υφισταμένους του. Αρχές Ιουλίου ο Εδουάρδος σηκώθηκε από το κρεβάτι ανέβηκε στο άλογο του και διέταξε  τον στρατό του να τον ακολουθήσει σε μια τελευταία εισβολή στην Σκοτία.

Η προσπάθεια του εκτός από αξιοθαύμαστη ήταν και γελοία καθώς ο στρατός του σε τρεις μέρες μετακινήθηκε μόλις 10 χλμ. Στις 6 Ιουλίου οι Άγγλοι στρατοπέδευσαν Burgh-on Sands έχοντας πλέον οπτική επαφή με την Σκοτία. Εκεί, το πρωινό της 7ης Ιουλίου ο Εδουάρδος εξέπνευσε, ζητώντας ως τελευταία επιθυμία να μην τον θάψουν ευπρεπώς, παρά μόνο αν η Σκοτία υποκύψει. Η είδηση του θανάτου του Εδουάρδου γιορτάστηκε εμφατικά στην Σκοτία, όπου ο απλός λαός πίστεψε ότι οι τύχες του πολέμου είχαν αλλάξει οριστικά. Τον Εδουάρδο διαδέχθηκε ο γιος του Εδουάρδος ΙΙ που επίσης μοιραζόταν το πάθος του πατέρα του να υποτάξει την Σκοτία. Ο Εδουάρδος ΙΙ δεν είχε τις διοικητικές δυνατότητες του πατέρα του, αλλά δεν ήταν ανίκανος όπως τον παρουσιάζουν συχνά χρονικογράφοι και Άγγλοι ιστορικοί συγγραφείς. Είχε κάνει ήδη έναν αποτυχημένο γάμο πολιτικών συμφερόντων με την κόρη του Γάλλου Βασιλιά Ισαβέλλα, ενώ τον συνέδεε στενή φιλία με τον Piers Gaveston, φιλία που πιθανώς είχε και σεξουαλικό περιεχόμενο. Η φήμη ότι ο Άγγλος Βασιλιάς χαιρόταν τον έρωτα του με τον ευνοούμενο του εξόργιζε τους Βαρώνους της Αγγλίας που αντιδρούσαν και δεν αποδέχονταν την εξουσία του. Η...επιστήθια φιλία του Εδουάρδου για τον Gaveston oδήγησε την Αγγλία στο χείλος του εμφυλίου, που αποφεύχθηκε μόνο όταν οι Βαρώνοι συνέλαβαν και εκτέλεσαν τον Gaveston το 1312.

Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο Εδουάρδος εισέβαλε με τα έτοιμα στρατεύματα στην Σκοτία, χωρίς όμως να συναντήσει πουθενά αντίσταση, ενώ ο Bruce κρυβόταν από βουνό σε βουνό. Ο Εδουάρδος ΙΙ, αφού περιφερόταν με τον στρατό του άσκοπα για δύο μήνες, γύρισε άπρακτος στην Αγγλία με ένα σωρό οικονομικά και εσωτερικά προβλήματα να τον περιμένουν. Δεν θα καταφέρει να εισβάλλει εκ νέου στην Σκοτία παρά μετά από τρία χρόνια.

Ο Bruce θριαμβεύει στον εσωτερικό εμφύλιο και αναγνωρίζεται ως Βασιλιάς

Όταν τα Αγγλικά στρατεύματα εκκένωσαν την Σκωτία, ο Bruce ξεκίνησε εκστρατεία εναντίον των εχθρών του στις Βόρειες επαρχίες και ιδιαίτερα εναντίον των Macdougall, οι οποίοι υποτάχθηκαν αμέσως προσφέροντας ανακωχή. Αμέσως μετά κατάφερε να καταλάβει το πανίσχυρο κάστρο του Inverlochy χάρις την βοήθεια της φρουράς του που το παρέδωσε. Με την ίδια περίπου μεθοδολογία κατέλαβε μερικά ακόμη κάστρα εχθρών του στις Βόρειες επαρχίες. Όλη αυτή την εκστρατεία την διεξήγαγε με μια ομάδα υποστηρικτών του που επαυξανόταν από κατά τόπους στρατολογία. Τον Νοέμβριο του 1307 ο Bruce αρρώστησε βαριά και όλοι οι ακόλουθοι του φοβήθηκαν ότι δεν θα επιζούσε. Τελικώς επέζησε, αλλά ενώ ακόμη ανάρρωνε και τον μετέφεραν σε φορείο, έμαθε τον Μάϊο, ότι ο μεγάλος του αντίπαλος John Commyn ( ο γιος του δολοφονημένου) είχε στρατολογήσει μια πολύ μεγάλη στρατιά και βάδιζε εναντίον του. Παρά το γεγονός ότι ήταν ακόμη αδύναμος, ο Bruce οδήγησε τον στρατό του εναντίον του μεγάλου αντιπάλου του.

Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στις 22 Μαΐου του 1308 μ. Χ. στην τοποθεσία Inverurie. O Bruce αδυνατούσε ακόμη και να ανέβει στον ίππο του, ενώ ακόμη και όταν τον βοήθησαν να ανέβει υπήρχαν δύο ακόλουθοι του δεξιά και αριστερά να τον υποβαστάζουν για να μην πέσει. Και μόνο η παρουσία του στο πεδίο της μάχης και το τράβηγμα του σπαθιού του από την θήκη ηλέκτρισε τους υποστηρικτές του, ενώ αποθάρρυνε το αντίπαλο στράτευμα που αποσυντέθηκε πριν δώσει μάχη. Ο John Commyn υποχώρησε προς Νότο για να βρει υποστήριξη από τους Άγγλους και τα εδάφη του έμειναν απροστάτευτα. Ο Bruce εισέβαλε αμέσως στην περιοχή του μεγάλου του αντιπάλου την οποία πέρασε δια πυρός και σιδήρου. Οι στρατιώτες του έκαψαν όλα τα χωριά, σκοτώνοντας, βιάζοντας και λεηλατώντας τα μέλη της φατρίας των Commyn. Ακολούθησε η πόλη του Aberdeen Τον Ιούλιο και αμέσως μετά, ο Bruce στράφηκε εκ νέου κατά των Macdougall καθώς η ανακωχή τελείωνε και κατάφερε να τους νικήσει αντιστρέφοντας τα αποτελέσματα μιας ενέδρας που του έστησαν σε ένα στενό πέρασμα στο βουνό Ben Cruachan (υψόμετρο 1126 μέτρα).

Όταν τον Οκτώβριο του 1308 ο τελευταίος εχθρός του Earl του Ross υποτάχθηκε στην εξουσία του, ο Bruce είχε θριαμβεύσει στον εσωτερικό εμφύλιο και δε ήταν μόνο κατ΄ όνομα αλλά και στην ουσία πραγματικός Βασιλιάς της Σκοτίας, με εξαίρεση κάποιες μικρές επαρχίες στα νότια που τις υπεράσπιζαν οι Άγγλοι. Εκμεταλλευόμενος την ανακωχή που εξασφάλισε αναπάντεχα από τον Εδουάρδο ΙΙ λόγω των δυσκολιών που αντιμετώπιζε ο τελευταίος, ο Bruce κατάφερε να συγκληθεί το πρώτο κοινοβούλιο αντιπροσώπων του Βασιλείου του (για την ακρίβεια υποστηρικτών του) τον Μάρτιο του 1309. Άλλη μεγάλη επιτυχία ήταν μια επιστολή του Βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππου του IV, ο οποίος τον προσφωνούσε ως "Βασιλιά της Σκοτίας", μια σημαντική διεθνής defacto αναγνώριση της εξουσίας του.Επίσης μέσα στο 1309, και ο κλήρος συντάχθηκε με τον νέο Βασιλιά αποκηρύσσοντας τον Balliol οριστικά.

Τον Σεπτέμβριο του 1310, ο Εδουάρδος ΙΙ κατάφερε να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του στους υποστηρικτές του στην Σκοτία και να εισβάλλει εκ νέου στην χώρα. Είχε όμως μεγάλη δυσκολία να συντηρήσει τον στρατό του για μεγάλο χρονικό διάστημα ενώ ο Bruce κατέφευγε στα ορεινά αποφεύγοντας να δώσει μάχη, παρενοχλώντας επίμονα τους εισβολείς. Το ίδιο ακριβώς έγινε και το καλοκαίρι του 1311, όταν ο Εδουάρδος ΙΙ επέστρεψε εσπευσμένα στην Αγγλία για να αντιμετωπίσει τοπικές ταραχές. Αμέσως μετά την φυγή του, ο Bruce ξεκίνησε μια εκστρατεία σε όλες τις Νότιες
Κάστρο του Stirling
περιοχές τη Σκοτίας που δεν είχαν υποταχθεί, με σημαντικά αποτελέσματα. Παράλληλα κατέστρεφε συστηματικά όλα τα μικρά φρούρια των Άγγλων στις περιοχές αυτές, ενώ διεξήγαγε καταδρομικές επιχειρήσεις σε όλη την Βόρεια Αγγλία κατατρομοκρατώντας τον τοπικό πληθυσμό, λεηλατώντας και καίγοντας, ενώ αποσπούσε τροφές για να συντηρεί τον στρατό του.

Με μια αιφνιδιαστική καταδρομική ενέργεια τον Ιανουάριο του 1313 (κολύμπησε με υποστηρικτές του στην τάφρο του κάστρου και με ειδικές σχοινένιες σκάλες ανέβηκαν στα τείχη), ο Bruce κατέλαβε το Perth. Με την τακτική του "δούρειου ίππου", τον Σεπτέμβριο του 1313 ο Bruce κατάφερε να βάλει 8 οπλίτες του μέσα στο κάστρο του Linlithgow, οι οποίοι κράτησαν τις πύλες του ανοιχτές μέχρι να μπει μέσα ο στρατός του βασιλιά της Σκοτίας. Όλη η επικράτεια της Σκωτίας βρισκόταν υπό την εξουσία του Bruce εκτός του κάστρου του Stirling, το οποίο πολιορκούσε ο αδερφός του Edward. Ο διοικητής του κάστρου sir Philip Mowbay πρότεινε μια περίεργη συμφωνία την οποία ο αδερφός του Bruce αποδέχθηκε: θα παρέδιδε το κάστρο στους Σκώτους αν μέχρι τις 24 Ιουνίου δεν ερχόταν στρατός από την Αγγλία.

Οι προετοιμασίες των δύο αντιπάλων για την τελική αναμέτρηση

Ο Εδουάρδος ήταν καταδικασμένος να εισβάλλει στην Σκοτία αν δεν ήθελε να χάσει την αξιοπιστία του τόσο στους υποστηρικτές του στην Σκοτία όσο και στην Αγγλία. Κατάφερε να συμβιβαστεί με τους ισχυρούς Βαρόνους του βασιλείου του και έτσι η επιστράτευση του είχε μεγάλη επιτυχία. Κατάφερε να συγκεντρώσει στρατό από όλα τα σημεία του βασιλείου του (Ιρλανδία, Ουαλία κτλ) και να παρατάξει 12.000 πεζούς, 2000 σιδερόφρακτους ιππότες και 2000 τοξότες. Αυτή η στρατιά συγκεντρώθηκε στο Berwick - upon - Tweed στις 10 Ιουνίου 1314 μ. Χ. και αμέσως ο Εδουάρδος βάδισε προς το Berwick. To θέαμα της Αγγλικής στρατιάς που βάδιζε στην Σκωτική ύπαιθρο με αναπεπταμένες τις ερυθρόλευκες σημαίες ήταν μεγαλειώδες όσο και τρομακτικό, ενώ πίσω από την στρατιά ακολουθούσαν 110 βαγόνια με προμήθειες. Στις 19 Ιουνίου ο Εδουάρδος έφτασε στο Εδιμβούργο και στις 22 Ιουνίου στο Falkirk μόλις 22 χλμ μακριά από το Stirling.


Εν τω μεταξύ ο Bruce δεν είχε μείνει αδρανής στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα καθώς περιόδευσε σε όλη την Σκοτία ξεσηκώνοτας τον απλό λαό και συγκεντρώνοντας 5-6.000 οπλοφόρους, τον μεγαλύτερο στρατό που είχε παρατάξει ως τότε Σκώτος Βασιλιάς. Ο πυρήνας του στρατού του ήταν 700 με 800 σκληροτράχηλοι highlanders που τον είχαν ακολουθήσει στις εκστρατείες του όλα αυτά τα χρόνια, έμπειροι στις μάχες σώμα με σώμα, με υψηλό ηθικό από τις πολλές νίκες του παρελθόντος. Η μεγάλη έλλειψη του στρατού του Bruce ήταν το ιππικό, καθώς διέθετε μόλις 500 ελαφρούς ιππείς υπό την ηγεσία του Sir Robert Keith, που όμως δεν είχαν ούτε κατ΄ ελάχιστο την υψηλή μαχητική ικανότητα του φεουδαλικού σιδερόφρακτου Αγγλικού ιππικού. Ο Bruce μοιραία στηρίχθηκε στην κλασσική τακτική με τους δορατοφόρους: εξόπλισε πάνω από τους μισούς στρατιώτες του, με δόρατα ύψους τριών μέτρων κι επί δύο μήνες προσπάθησε να τους εκπαιδεύσει όχι μόνο να αντέχουν την ισχύ των επιθέσεων του Αγγλικού ιππικού, αλλά και να κινούνται ως επιθετικές μονάδες.

Αφού ο Bruce προετοίμασε τις δυνάμεις του όσο καλύτερα μπορούσε, βάδισε προς το Stirling για την συνάντηση του με την αθανασία. Τον στρατό του ακολουθούσε ένας μικρός όχλος από ενθουσιώδεις αγρότες και εργάτες εξοπλισμένοι με αυτοσχέδια όπλα, γυναίκες κληρικοί ακόμη και μάγοι που συμπλήρωναν το παρδαλό μεσαιωνικό σκηνικό της Σκωτσέζικης υπαίθρου. Ο Bruce διάλεξε σοφά το Banock Burn για να αντιπαρατεθεί με τους Άγγλους, τοποθέτησε τα στρατεύματα του στο ψηλότερο σημείο της τοποθεσίας, ώστε να έχουν καλύτερη ορατότητα, αλλά και δυνατότητα διαφυγής, αν αποφάσιζε να μην πολεμήσει, ενώ στο πεδίο της μάχης δημιούργησε τάφρους - παγίδες για το Αγγλικό ιππικό τις οποίες προσπάθησε να καμουφλάρει όσο καλύτερα μπορούσε. Την προηγούμενη της μεγάλης μάχης έγινε και ένα απρόσμενο γεγονός που έδωσε ώθηση στο ηθικό των επαναστατών.

Όταν οι πρώτοι Άγγλοι έφτασαν στο πεδίο της μάχης του Bannock Burn και είδαν τα στίφη των Σκωτσέζων να αναπτύσσονται απέναντι τους, ένας Άγγλος σιδερόφρακτος ιππότης, ο sir Henry de Bohun αναγνώρισε τον Bruce στην πρώτη γραμμή ο οποίος έδινε οδηγίες στους στρατιώτες του πως να σταθούν. Αμέσως αιφνιδιαστικά επιτέθηκε εναντίον του με όλους τους ιππείς του σε μια εντυπωσιακή επέλαση μέσα από το πεδίο της μάχης με την ελπίδα ότι θα τον σκότωνε και θα έληγε η μάχη εκεί. Ο Bruce δεν φορούσε την πανοπλία του ούτε είχε τα όπλα του παρά μόνο κρατούσε ένα διπλό τσεκούρι. Ο Sir Henry με έξαλλο ενθουσιασμό πλησίαζε τους Σκωτσέζους και κατευθυνόταν προς τον Bruce με όλη του την δύναμη. Ο Bruce δεν αποσύρθηκε πίσω από τις φάλαγγες του αλλά την στιγμή που ο Άγγλος ιππότης τον έφτασε, κινήθηκε με επιδεξιότητα λίγο δεξιά για να αστοχήσει ο αντίπαλος του και με μια γρήγορη τσεκουριά διχοτόμησε το κρανίο του. Ακολούθως, οι φάλαγγες του με τα δόρατα στάθηκαν να αντιμετωπίσουν το υπόλοιπο Αγγλικό ιππικό που όμως μετά τον αιφνιδιαστικό θάνατο του ηγέτη του σταμάτησε την επίθεση. Το περιστατικό αν και ασήμαντο, έδωσε μεγάλη ώθηση στους προληπτικούς Σκωτσέζους που το θεώρησαν προμήνυμα για το αποτέλεσμα της αυριανής μάχης.

Ο υπόλοιπος Αγγλικός στρατός με τον Βασιλιά Εδουάρδο ΙΙ έφτασε στο πεδίο της μάχης και αναπτύχθηκε για να επιτεθεί εναντίον των Σκωτσέζων το επόμενο πρωί. Οι Άγγλοι πέρασαν μια αφιλόξενη νύχτα στην εξοχή, φοβούμενοι κάποια αιφνιδιαστική νυχτερινή επίθεση. Τα ξημερώματα ο Bruce σε μια σύσκεψη με τους σημαντικότερους αξιωματικούς του (ο ανιψιός του Thomas Randolph, τα αδέρφια του Edward και James Douglas), πρότεινε να υποχωρήσουν. Ο στρατός του όμως ήθελε να πολεμήσει και να κανονίσει μια και καλή τους λογαριασμούς του με τους Άγγλους εισβολείς. Τα ξημερώματα της 24ης Ιουνίου οι Σκωτσέζοι δορατοφόροι αναπτύχθηκαν στο πεδίο της μάχης με τάξη, σχηματίζοντας σταθερές φάλαγγες όπως τους είχε διδάξει ο αρχηγός πολέμαρχος τους. Ο Βασιλιάς της Σκωτίας Robert Bruce στάθηκε μπροστά τους, έσυρε το σπαθί του και τους είπε τα ακόλουθα:  

Η μεγαλειώδης μάχη στο Bannock Burn και ο θρίαμβος των Σκωτσέζικων όπλων (24 Ιουνίου 1314)
Επί οκτώ χρόνια πολέμησα με αυταπάρνηση για τα δικαιώματα μου στον Θρόνο και για την τιμημένη ελευθερία. Έχασα αδέρφια, φίλους και συγγενείς. Συγγενείς σας αιχμαλωτίστηκαν, ακόμη και ιερωμένοι κλείστηκαν φυλακή. Η αριστοκρατία της χώρας μας έχυσε το αίμα της σε αυτό τον πόλεμο για να φτάσουμε ως εδώ. Αυτοί οι Εγγλέζοι Βαρόνοι που βρίσκονται μπροστά σας με τις λαμπερές τους πανοπλίες, έχουν ορκιστεί να μας καταστρέψουν και να υποτάξουν το Βασίλειο μας, το Έθνος μας. Δεν πιστεύουν ότι μπορούμε να αντισταθούμε. 
Μέσα στις ζητωκραυγές των οπλοφόρων του, ο Bruce έδωσε την διαταγή ώστε οι φάλαγγες του να προχωρήσουν. Η μάχη ξεκίνησε με ένα σύννεφο από βέλη των Άγγλων τοξωτών (οι κορυφαίοι στον κόσμο τότε), τα οποία όμως ήταν εν πολλοίς άστοχα καθώς οι Σκωτσέζικες μονάδες κινούνταν και
δεν έμεναν σταθερές όπως παλιά. Οι Σκωτσέζικες φάλαγγες κινήθηκαν εναντίον του Αγγλικού ιππικού με το οποίο ενεπλάκησαν σε μια φονική μάχη. Οι Άγγλοι ιππότες βρέθηκαν σε δύσκολη θέση καθώς μια θάλασσα από δόρατα αλλά και οι τάφροι στο πεδίο δεν τους επέτρεπαν να ελιχθούν αλλά τους εξανάγκαζαν να πολεμούν ακίνητοι. Οι Άγγλοι τοξότες αναπτύχθηκαν για να τιμωρήσουν το Σκωτσέζικο πεζικό, τότε όμως ο Bruce έστειλε τους ιππείς του υπό τον Sir Robert Keith, οι οποίοι διασκόρπισαν εύκολα τους Άγγλους τοξότες.

Η μάχη πλέον ήταν ισόπαλη, με Άγγλους και Σκωτσέζους να μάχονται σώμα με σώμα μέσα σε ένα κολασμένο σκηνικό, με πολεμικές ιαχές κλαγγές όπλων, αστραφτερές Αγγλικές πανοπλίες και μυτερά Σκωτσέζικα δόρατα. Ο Bruce έβλεπε την μάχη περιστοιχισμένος από την εκλεκτή του μονάδα που την αποτελούσαν 800 σκληροτράχηλοι higlanders, οι περισσότεροι ακόλουθοι του σε όλη την θριαμβευτική του πορεία στον εμφύλιο πόλεμο, την οποία είχε κρατήσει σε εφεδρεία. Την κρίσιμη στιγμή ο Bruce έδωσε διαταγή στον αρχηγό τους Angus Og Macdonald of Islay για επίθεση. Οι highlanders επιτέθηκαν με μια μεγαλειώδη πολεμική ιαχή, δίνοντας ώθηση στους δορατοφόρους που κέρδιζαν έδαφος μέτρο με μέτρο, έναντι των Άγγλων. Οι Αγγλικές γραμμές έδειχναν κόπωση και η ψυχολογία του νικητή έδινε ώθηση στους Σκωτσέζους.

Η τελική ώθηση για την νίκη δόθηκε από τον όχλο που ακολουθούσε τον στρατό του Bruce, που εντελώς αιφνιδιαστικά ακόμη και για τον Bruce, εμφανίστηκε στο οροπέδιο και επιτέθηκε εναντίον των Άγγλων με φωνές. Μέσα στον κονιορτό της μάχης και την παραζάλη του παραμονεύοντος θανάτου, οι Άγγλοι πίστεψαν ότι οι επιτιθέμενοι ήταν ένας ακόμη φρέσκος Σκωτσέζικος στρατός που είχε τηρηθεί εν εφεδρεία από τον Bruce. Oi Άγγλοι ένιωσαν ότι χάνουν την μάχη και άρχισαν να υποχωρούν. Ακολούθησε η ανηλεής σφαγή τους από τους Σκωτσέζους που δεν έπαιρναν αιχμαλώτους, γεμίζοντας το πεδίο της μάχης με τα πτώματα των επίδοξων αφεντικών τους. Ο Άγγλος Βασιλιάς φυγαδεύτηκε περιστοιχισμένος από 50 ιππότες, οι Σκωτσέζοι τον κυνήγησαν για να τον συλλάβουν, αλλά τους ξέφυγε χάρις τους εξαιρετικούς πολεμικούς ίππους που είχαν οι Άγγλοι. Οι Σκωτσέζοι οπλίτες αιχμαλώτισαν και λεηλάτησαν όλη την ατέλειωτη εφοδιοπομπή των Άγγλων, ενώ πολλοί Εγγλέζοι ευγενείς αιχμαλωτίσθηκαν και ζητήθηκαν μεγάλα ποσά ως λύτρα για την απελευθέρωση τους.

Η αναγνώριση του Bruce ως βασιλιά της Σκωτίας

Η μάχη του Bannock Burn αναμφίβολα έβαλε τις βάσεις για να αναγνωριστεί το Βασίλειο των Σκώτων και η ανεξαρτησία τους. Αυτό όμως δεν έγινε αμέσως, καθώς ο Εδουάρδος ΙΙ παρά την συντριβή των στρατευμάτων του δεν αναγνώριζε τον Bruce. Ο Σκωτσέζος Βασιλιάς εισέβαλε στην Βόρεια Αγγλία την οποία λεηλάτησε και λαφυραγώγησε χωρίς έλεος για δύο χρόνια. Το 1315 εισέβαλε και στην Ιρλανδία, ενώ το 1318 κατέλαβε το Αγγλικό κάστρο Berwick, από το οποίο εξακόντιζε επιθέσεις κατά βούληση σε όλη την Βόρεια Αγγλία. Κατάφερε ακόμη και να καταλάβει την πόλη του York την οποία πέρασε από φωτιά και ατσάλι. Ο Εδουάρδος ζήτησε και πέτυχε μια διετή ανακωχή (1319-1321) και ο Bruce στράφηκε στην εσωτερική σκηνή και στην διεθνή διπλωματική κατάσταση, καθώς ακόμη εκκρεμούσε εις βάρος του ο αφορισμός του Πάπα για την ανίερη δολοφονία του Commyn το 1306. Έστειλε διαπραγματευτές στον Πάπα Ιωάννη XII, αλλά αυτός δεν δέχθηκε καθώς ήταν φίλος της Αγγλίας. Ακολούθησε η προσπάθεια του Πάπα για ειρήνευση στην περιοχή ώστε να ξεκινήσει μια νέα Σταυροφορία, αλλά ο Bruce δεν δέχθηκε να παραλάβει επιστολή που απευθυνόταν στον "κυβερνήτη" και όχι στον Βασιλιά της Σκωτίας. Η άρνηση αυτή παρόξυνε τον Πάπα που ανανέωσε τον αφορισμό.

Η αλλαγή στο διεθνές status της Σκωτίας έγινε με την διακήρυξη του Arbroath στις 6 Απριλίου του 1320. Η διακήρυξη απευθυνόταν στον Πάπα, αναφερόταν στην διαδοχή των βασιλέων του Σκωτσέζικου στέμματος ως τότε, περιέγραφε τις σφαγές και τις ακρότητες των Άγγλων εισβολέων και διαβεβαίωνε ότι "ακόμη και 100 Σκωτσέζοι να μείνουν ζωντανοί, δεν θα υποκύψουν αλλά θα πολεμούν για την ελευθερία τους". Ο Πάπας υποσχέθηκε ότι θα μεσολαβούσε υπέρ των Σκώτων στον Εδουάρδο ΙΙ, αλλά οι προσπάθειες του απέτυχαν και ο πόλεμος συνεχίστηκε άγριος μετά το 1321. Ο Bruce μεθοδικά ερήμωνε την Βόρεια Αγγλική ύπαιθρο, ενώ ο Εδουάρδος ΙΙ αντιμετώπιζε εξέγερση την οποία καθοδηγούσε η Γαλλίδα γυναίκα του Ισαβέλλα και ο εραστής της Ρογήρος Μόρτιμερ. Η εξέγερση πέτυχε, το Λονδίνο δεν στήριξε τον Εδουάρδο ΙΙ που δεν ήταν δημοφιλής λόγω των αποτυχιών του, έτσι συνελήφθη και στην θέση του βασίλεψε ο 15χρονος γιος του Εδουάρδος ΙΙΙ, υπό την επίβλεψη της μαμάς του και του εραστή της. Η στέψη του έγινε στις 20 Ιανουαρίου του 1327 στο Λονδίνο.

Την ημέρα της στέψης του νέου Βασιλιά, οι Σκωτσέζοι επιδρομείς έκαναν επιδρομές που έφτασαν ως την Νότια Αγγλία. Στην συνέχεια οι τρομοκρατικές αυτές ενέργειες συνεχίστηκαν από τον περίφημο "Μαύρο Douglas", ο οποίος τόλμησε να προσπαθήσει να απαγάγει ακόμη και τον ίδιο τον Βασιλιά της Αγγλίας σε μια νυχτερινή επιδρομή. Η Ισαβέλλα και ο Μόρτιμερ ήταν αναγκασμένοι να ζητήσουν ειρήνη από τον Bruce τον Οκτώβριο του 1328, καθώς έτσι και αλλιώς δεν μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν νέο πόλεμο εναντίον του.

Την 1η Μαρτίου του 1328 συγκλήθηκε κοινή διάσκεψη στην Υόρκη, στην οποία παραβρέθηκαν 100 Σκωτσέζοι ευγενείς. Μευά από διαπραγματεύσεις, στις 17 Μαρτίου ο Άγγλος Βασιλιάς αναγνώρισε τον Βασιλιά της Σκωτίας Bruce, αποκηρύσσοντας κάθε βλέψη επί της Σκωτίας. Επέστρεψε την "πέτρα του πεπρωμένου" που είχε κλαπεί από τον παππού του και υποσχέθηκε φιλία και καλή θέληση. Σύμφωνα με την τελική συμφωνία ο Bruce όφειλε να καταβάλλει 20.000 λίρες στερλίνες ως αποζημείωση στον Εδουάρδο ΙΙ για τα έξοδα πολέμου! για χάρη της ειρήνης. Μάλλον η Αγγλική πλευρά είχε σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας.....        

Επίλογος - Στο επερχόμενο δημοψήφισμα οι Σκωτσέζοι εναντίον όλων!

Το τέλος του Bruce δεν ήταν μακριά, καθώς ήδη από το 1327 ήταν βαρύτατα άρρωστος και σύμφωνα με χρονικογράφους το μόνο που μπορούσε να χρησιμοποιήσει ήταν η γλώσσα του. Η αρρώστια του περιγράφεται ως λέπρα αλλά πιθανότατα ήταν σύφιλη. Ο πιθανός του κοντινός θάνατος και το γεγονός ότι ήταν άκληρος ενεργοποίησε τους Σκώτους ευγενείς που έχρισαν ως διάδοχο του στέμματος τον αδερφό του εξασφαλίζοντας μια ομαλή συνέχεια της δυναστείας των Bruce. O Bruce πέθανε στις 7 Ιουνίου 1329 και ο πιστός του αξιωματικός Douglas πραγματοποίησε την τελευταία του επιθυμία μεταφέροντας και θάβοντας την καρδιά του στους Άγιους Τόπους.

Όπως είδαμε, η εξασφάλιση της ανεξαρτησίας στις αρχές του 14ου αιώνα υπήρξε ένας άθλος για τον οποίο αγωνίστηκαν, βασανίστηκαν και σκοτώθηκαν χιλιάδες Σκωτσέζοι. Κατά αναλογία είναι σίγουρο πως η νέα απελευθέρωση που κρίνεται στο επερχόμενο δημοψήφισμα ομοίως μπορεί να επιφέρει μεγάλες δυσκολίες στον λαό της Σκωτίας. Έχουμε όλοι γίνει μάρτυρες των αφόρητων πιέσεων που ασκούνται από όλους τους διεθνείς οργανισμούς, τους Άγγλους πολιτικούς, τον Αγγλικό τύπο, τους τραπεζίτες, την Αμερική, την Ευρωπαϊκή Ένωση, Αγγλόφιλους γενικώς που βαυκαλίζονται με τον εκπολιτιστικό ρόλο της Γηραιάς Αλβιώνος τους προηγούμενους αιώνες κτλ. Υπό τις προϋποθέσεις αυτές κάθε αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα με σημαντικό ποσοστό υπέρ του "ναι" στην ελευθερία, θα είναι επιτυχία για τους πολίτες της Σκωτίας που υποστηρίζουν πρώτα απ΄ όλα την αξιοπρέπεια και την πολιτική τους χειραφέτηση από τον ζυγό της Ντάουνιγκ Στριτ....

Ι. Β. Δ.

Πηγές

, Scotland: The Story of a Nation, 

http://www.royal.gov.uk/historyofthemonarchy/scottish%20monarchs%28400ad-1603%29/thebruces/roberti.aspx

http://www.britannia.com/bios/robertbruce.html


Σχόλια

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας