Η πτώχευση της Ελλάδας το 1932 και οι ευθύνες του Ελευθέριου Βενιζέλου

γράφει ο Ιωάννης Δασκαρόλης

Όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Ελλάδας, μετά τον εκλογικό του θρίαμβο στις εκλογές της 19ης Αυγούστου1928, παρουσίασε στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων οι οποίες, κατά την εκτίμησή του, θα έθεταν την Ελλάδα σε αναπτυξιακή οικονομική τροχιά επιλύοντας και το οξύ προσφυγικό πρόβλημα που της είχε κληροδοτήσει η Μικρασιατική Καταστροφή. Παράλληλα όμως, αναγνώρισε πως η χώρα δεν διέθετε την κεφαλαιακή επάρκεια για να χρηματοδοτήσει αυτό το πρόγραμμα και εκδήλωσε την πρόθεσή του να στραφεί σε εξωτερικό δανεισμό ο οποίος θα καλυπτόταν κυρίως από Άγγλους κεφαλαιούχους που ήδη είχαν επενδύσει κάποια κεφάλαια μετά το 1922, αλλά ήταν πρόθυμοι να διευρύνουν την παρουσία τους στην Ελλάδα, καθώς φαινόταν να αποκαθίσταται η πολιτική της σταθερότητα.

Αρχικά, οι οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα έδειχναν θετικές. Η δραχμή, μετά από 15 χρόνια συνεχούς υποτίμησης, σταθεροποιήθηκε στη διετία της Οικουμενικής Κυβέρνησης με σταθερή ισοτιμία (1) προς την αγγλική λίρα και εντάχθηκε στον «κανόνα του χρυσού» (2) στις 12 Μαΐου 1928. Στα πρώτα τρία χρόνια βενιζελικής διακυβέρνησης η Ελλάδα είχε συνεχόμενους πλεονασματικούς προϋπολογισμούς και επικρατούσε διάχυτη αισιοδοξία ότι η οικονομική κατάσταση είχε εξομαλυνθεί πλήρως. Πάντως, το ελληνικό εξωτερικό χρέος κατά την τριετία αυτή διογκώθηκε από 27.800.000.000 σε 32.700.000.000 δραχμές λόγω δανείων που είχε συνάψει η κυβέρνηση κυρίως στο Λονδίνο.

Σημαντική εξέλιξη για την οικονομία της Ελλάδας αποτέλεσε μετά από πολλές και επίπονες διαπραγματεύσεις (3) και παροτρύνσεις από το εξωτερικό, η ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) η οποία, εκτός από το αποκλειστικό εκδοτικό προνόμιο τύπωσης νομίσματος (που είχε ως τότε η Εθνική Τράπεζα), ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο της εθνικής νομισματικής πολιτικής και των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Πρώτος πρόεδρος της ΤτΕ ορίστηκε ο οικονομολόγος Αλέξανδρος Διομήδης και η «κάλυψη» σε συνάλλαγμα που διέθετε η ΤτΕ ήταν 10.000.000 αγγλικές λίρες για αξία κυκλοφορούντος χαρτονομίσματος αξίας περίπου 4.000.000.000 δραχμών. Αυτό σήμαινε πως η «κάλυψη» σε χρυσό μέσω μετατροπής αντιστοιχούσε στο 1/4 του ποσού των δραχμών που βρίσκονταν σε κυκλοφορία, κάλυψη ικανοποιητική για τη διεθνή χρηματοπιστωτική πρακτική της εποχής.

Εικόνες πανικού των επενδυτών έξω από το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης κατά τη «μαύρη Τρίτη» (29 Οκτωβρίου 1929)

Πρώτες επιπτώσεις της κρίσης στην ελληνική οικονομία

Η μεγάλη διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση ξεκίνησε με την αδυναμία της Γερμανίας να συνεχίσει να εξυπηρετεί τις δυσβάστακτες οικονομικές της υποχρεώσεις από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εντάθηκε τη «Μαύρη Τρίτη» (29 Οκτωβρίου 1929), με την κατάρρευση των τιμών των μετοχών στο Χρηματιστήριο της Wall Street. Στις αρχές του 1930, η ελληνική οικονομία βρέθηκε υπό πίεση, αφού χάθηκαν όλες οι οικονομικές επανορθώσεις που της είχαν επιδικασθεί από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (καθώς η Γερμανία αδυνατούσε να τις πληρώσει), μειώθηκαν δραστικά οι εξαγωγές της (καπνά, σταφίδα και άλλα γεωργικά προϊόντα) προς τις χώρες που επλήγησαν από την κρίση, ενώ μειώθηκαν σημαντικά και τα εμβάσματα από Έλληνες της Αμερικής που αποτελούσαν εκείνη την εποχή υπολογίσιμο έσοδο για τη χώρα.

 Αυτές οι δυσμενείς εξελίξεις επιδείνωσαν το εξωτερικό ισοζύγιο συναλλαγών, ασκώντας αφόρητες πιέσεις στη δραχμή. Ταυτόχρονα, η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα παρουσίασε ραγδαία μείωση (4), αυξήθηκε η ανεργία και η χρεοκοπία εταιριών, ενώ μειώθηκαν τα ημερομίσθια.

Η πολιτική της διατήρησης των υφιστάμενων νομισματικών ισορροπιών ανάγκαζε την ΤτΕ να χρησιμοποιεί τα αποθέματά της σε χρυσό και ξένο συνάλλαγμα για να στηρίζει τη δραχμή και την ισοτιμία της σε χρυσό. Μέσα σε ένα τραγικό εξαήμερο (21 – 26 Σεπτεμβρίου), η «κάλυψη» της ΤτΕ μειώθηκε κατά 30%, καθώς όλοι ζητούσαν να αγοράσουν συνάλλαγμα εξαργυρώνοντας ελληνικά χαρτονομίσματα. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1931, ο πρόεδρος της ΤτΕ παραιτήθηκε μετά από ένα επεισόδιο με τον Βενιζέλο (5) και αντικαταστάθηκε (μετά από έντονο πολυήμερο πολιτικό παρασκήνιο) από τον Εμμανουήλ Τσουδερό. Στις αρχές του 1932, η οικονομική και πολιτική ηγεσία της Ελλάδας είχε βρεθεί σε δεινή θέση, καθώς τα συναλλαγματικά κρατικά αποθεματικά δεν επαρκούσαν για την αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων δανείων παλαιότερων ετών. Η μοναδική λύση ήταν ο εξωτερικός δανεισμός για τη στήριξη της δραχμής με συνάλλαγμα έναντι των κερδοσκοπικών πιέσεων.

Προσπάθειες για αναχρηματοδότηση του χρέους

Ο Βενιζέλος αποφάσισε να χειριστεί το θέμα προσωπικά και να εξασφαλίσει τα εξωτερικά δάνεια που θα στήριζαν τη νομισματική του πολιτική. Ταξίδεψε τον Ιανουάριο του 1932 (6) στη Ρώμη, το Παρίσι και το Λονδίνο ζητώντας ένα δάνειο 50.000.000 δολλαρίων για τα επόμενα τέσσερα χρόνια και προειδοποιώντας πως, αν αυτό δεν εξασφαλιζόταν, η Ελλάδα θα εγκατέλειπε τον «κανόνα του χρυσού» και θα κήρυσσε παύση πληρωμών, με αποτέλεσμα να χάσει τη διεθνή αναξιοπιστία της και να προκληθούν κοινωνικές ταραχές. Κατά τους επόμενους τρεις μήνες όλες οι ελληνικές εξαγωγές «πάγωσαν» και, παρά τα έκτακτα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση (7), η ΤτΕ αναγκάστηκε να παραχωρήσει το 1/3 του αποθεματικού της σε συνάλλαγμα στο κράτος, προκειμένου αυτό να ανταπεξέλθει στις δανειακές του υποχρεώσεις.

Τον Μάρτιο συνεδρίασε στο Παρίσι η Δημοσιονομική Επιτροπή της Κοινωνίας των Εθνών (ΚΤΕ) και, μεταξύ άλλων, συζήτησε και το θέμα της Ελλάδας. Ο τρόπος παρουσίασης των ελληνικών προβλημάτων και αναγκών από τον ίδιο τον Βενιζέλο δεν έπεισε την Επιτροπή, που θεώρησε ότι η Ελλάδα δεν έκανε καμία θυσία, αλλά αντίθετα ήθελε να μεταβιβάσει τα προβλήματά της στους πιστωτές της δανειζόμενη πέρα από τις αντοχές της οικονομίας της. Η τελική εισήγηση της Επιτροπής περιείχε, μεταξύ άλλων, προτάσεις για αύξηση της φορολογίας, περικοπή δημοσίων δαπανών, αναστολή πληρωμών των δανείων επί έναν χρόνο και διορισμό ξένου συμβούλου στο Υπουργείο Οικονομικών.

Ο Βενιζέλος ζήτησε για τελευταία φορά απεγνωσμένα οικονομική βοήθεια τον Απρίλιο του 1932 στο Συμβούλιο της ΚΤΕ από τους αντιπροσώπους της Αγγλίας και της Γαλλίας, απειλώντας ότι σε αντίθετη περίπτωση, η Ελλάδα θα κήρυσσε παύση πληρωμών τον επόμενο μήνα. Οι προειδοποιήσεις αυτές δεν είχαν αποτελέσματα, εκτός από αόριστες υποσχέσεις από τους αντιπροσώπους των δύο χωρών. Η τελική απόφαση της ΚΤΕ αναγνώριζε τη δύσκολη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας αλλά δεν αναφερόταν καθόλου στην παροχή νέου δανείου.

Η απόφαση αυτή έδωσε τη χαριστική βολή στην ελληνική οικονομία. Στις 21 Απριλίου, στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο υπουργός Οικονομικών Γεώργιος Μαρής ζήτησε να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές και, μετά από ένα οξύτατο λεκτικό επεισόδιο με τον Βενιζέλο, παραιτήθηκε. Ο αντικαταστάτης του, Κυριάκος Βαρβαρέσος, κήρυξε πτώχευση και αναστολή πληρωμών από το ελληνικό δημόσιο. Την Τετάρτη 27 Απριλίου 1932, η Ελλάδα εγκατέλειψε επίσημα τον «κανόνα του χρυσού». Η δραχμή υποτιμήθηκε ραγδαία και στις 5 Μαΐου η ισοτιμία της με τη στερλίνα έπεσε από τις 456 δραχμές στις 539. Στις 21 Μαΐου 1932, μετά την αποτυχία της οικονομικής του πολιτικής, ο Βενιζέλος παραιτήθηκε και τον διαδέχθηκε ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου επικεφαλής μιας βραχύβιας κυβέρνησης, ενώ ένα πανελλαδικό απεργιακό κύμα παρέλυε τη χώρα.

Η πολιτική κρίση είχε μόλις αρχίσει...

Η κρίση της ελληνικής οικονομίας την περίοδο 1932-37

Οι ευθύνες του Βενιζέλου

Παρά την κλιμάκωση της ελληνικής οικονομικής κρίσης και την πτώχευση, η ανάκαμψη ακολούθησε σχεδόν αμέσως μετά την υποτίμηση της δραχμής, χωρίς οι επόμενες κυβερνήσεις (του Λαϊκού Κόμματος) να λάβουν σοβαρές πρωτοβουλίες. Η υποτίμηση κατέστησε ξανά τα ελληνικά προϊόντα φθηνά (άρα ελκυστικά), οι εξαγωγές αυξήθηκαν βελτιώνοντας το ισοζύγιο πληρωμών, το κράτος απέφυγε προσωρινά τα δυσβάστακτα βάρη των δόσεων των δανείων, ενώ η κρίση σταδιακά ξεπερνιόταν στην Ευρώπη. Το 1937 ο Μεταξάς, μετά από αγγλικές πιέσεις, ήλθε σε τελική συμφωνία με τους διεθνείς οίκους που είχαν δανείσει την Ελλάδα για την καταβολή των οφειλών σε δόσεις, τερματίζοντας την τελευταία εκκρεμότητα που παρέμενε από τη χρεοκοπία του 1932.

Αναμφίβολα, θα ήταν πολύ δύσκολο για κάθε Έλληνα πρωθυπουργό να προβλέψει την επερχόμενη παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Παρόλα αυτά, ο Βενιζέλος φέρει μεγάλες ευθύνες για τη χρεοκοπία. Το πρώτο μεγάλο λάθος του ήταν ότι αύξησε υπέρμετρα τον εξωτερικό δανεισμό, για να χρηματοδοτήσει μακρόπνοα κρατικά επενδυτικά έργα τα οποία όμως δεν απέδωσαν βραχυπρόθεσμα τα αναμενόμενα έσοδα. Το δεύτερο σημαντικό σφάλμα του ήταν ότι, ενώ έβλεπε το μέγεθος της διεθνούς οικονομικής κρίσης και την αδυναμία της δραχμής να διατηρηθεί στον «κανόνα του χρυσού», συνέχισε πεισματικά αυτή την αδιέξοδη πολιτική, χωρίς να δίνει σημασία στις συμβουλές πολλών Ελλήνων και ξένων τεχνοκρατών, αλλά και της αντιπολίτευσης. Η πολιτική αυτή εξάντλησε τα συναλλαγματικά αποθεματικά του κράτους, ενώ εμπόδιζε την αναθέρμανση των εξαγωγών μέσω μιας υποτίμησης της δραχμής η οποία αποδείχθηκε το κλειδί για την ανάκαμψη. Τέλος, παρά το αδιαμφισβήτητο διεθνές κύρος του, ο Βενιζέλος απέτυχε να πείσει τα μέλη της ΚΤΕ για την ανάγκη οικονομικής στήριξης της ελληνικής οικονομίας και να εξασφαλίσει ένα μεγάλο δάνειο που θα έσωζε την Ελλάδα από τη χρεοκοπία.

Γελοιογραφία που απεικονίζει τα φορολογικά βάρη της ελληνικής κοινωνίας από τα δάνεια και τις συμβάσεις που είχε συνάψει το ελληνικό κράτος με ξένους επενδυτικούς οίκους για την τέλεση δημοσίων έργων

Σημειώσεις

1) Μία αγγλική λίρα αντιστοιχούσε σε 375 δρχ.

2) Ο «κανόνας του χρυσού» ήταν ένας διεθνώς αποδεκτός τρόπος υπολογισμού της εις «χρυσόν περιεκτικότητας» κάθε νομίσματος που έμμεσα καθόριζε και τις ισοτιμίες των νομισμάτων μεταξύ τους. Υποτίθεται πως η Τράπεζα της Ελλάδος διατηρούσε στο θησαυροφυλάκιό της ποσότητες καθαρού χρυσού αντίστοιχες με τις δραχμές που βρίσκονταν σε κυκλοφορία. Επειδή η ΤτΕ δεν διέθετε αποθέματα σε καθαρό χρυσό, διατηρούσε μια «κάλυψη» από συνάλλαγμα σε αγγλικές λίρες. Έτσι πλήρωνε τους κατόχους χαρτονομίσματος σε αγγλικές λίρες που ήταν διεθνώς άμεσα μετατρέψιμες σε χρυσό.

3) Με τη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας, η οποία έχανε ανάμεσα στα άλλα, το εκδοτικό προνόμιο νομίσματος.

4) Το 1930 η οικονομική δραστηριότητα μειώθηκε κατά 3,48%, το 1931 κατά 4,6% και το 1932 κατά 3,98%.

5) Ο Διομήδης πώλησε συνάλλαγμα 7.000.000 γαλλικών φράγκων στον καπνοβιομήχανο Παπαστράτο, παρά τη ρητή απαγόρευση του Βενιζέλου για οποιαδήποτε αγοραπωλησία συναλλάγματος.

6) Εποχή κατά την οποία η κάλυψη της Ελλάδας σε συνάλλαγμα είχε περιοριστεί στο 60% της αξίας του πριν την κρίση.

7) Τα μέτρα αυτά περιόριζαν δραστικά τη διάθεση συναλλάγματος από την ΤτΕ, κατά σαφή παράβαση του «κανόνα του χρυσού».

Βιβλιογραφία

1) Γρηγόριος Δαφνής: Η ΕΛΛΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΔΥΟ ΠΟΛΕΜΩΝ, Εκδόσεις Κάκτος.
2) Μαρκ Μαζάουερ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ, Εκδόσεις ΜΙΕΤ.
3) Κωνσταντίνος Βεργόπουλος: «Η ελληνική οικονομία από το 1926 έως το 1935», ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, τ. ΙΕ’, Εκδοτική Αθηνών.
4) Αλέξης Φραγκιαδής: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 19ος – 20ός ΑΙΩΝΑΣ, Εκδόσεις Νεφέλη.
5) Θάνος Κονδύλης: Ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ (1928-1932), Εκδόσεις Ίαμβος.
6) Ηλίας Βενέζης: ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

Σχόλια

  1. Τελικά αυτός ο πολιτικός ήταν σκέτη καταστροφή για τον τόπο. Την μια το απίστευτο μίσος του για τον Βασιλιά Κων/νο και τους πολιτικούς του αντιπάλους και από την άλλη η αίσθηση του αλάνθαστου που είχε ( Ο David Owen σίγουρα θα του καταλόγιζε ψυχολογική " ύβρη" ) , έκαναν τον Βενιζέλο μόνιμη πηγή προβλημάτων για τον τόπο. Με τεράστια σφάλματα στον πολιτικό, εξωτερικό και οικονομικό τομέα, είναι απορίας άξιο πως η προπαγάνδα κατάφερε να του φτιάξει τέτοιο μύθο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ανήκε στις "δημοκρατικές" δυνάμεις του τόπου.....γι' αυτό και η προπαγάνδα πέτυχε.
      Αν ήταν του Λαϊκού κόμματος, θα τον είχαν εξορίσει στην καλύτερη...ή θα τον είχαν εκτελέσει.

      Διαγραφή
  2. Μονο ενας ανωνυμος 'γεροντακος" που ανηκει ακομακαι σημερα στην παλαι ποτε βασιλικη παραταξη θα ειχε τετοια ιστορικη τυφλα να παρουσιαζει τον Βενιζελο οτι τομονοπου τον ενδιεφερε ηταν ενα "απιστευτο μισος" για τον τοτε βασιλια Κωνσταντινο. Η ιστορια εχει ηδη μιλησει, ο ρολος του ...ανευθυνου υποευθυνου αρχοντα στην μικρασιατικη καταστροφη εχει αποδειχθίι απο την αναικανοτητα της τοτε πολιτικής παραταξεως που τον υποστηριζε, να κρατησει την Ελλαδα στην Μικρα Ασια και μονο αμορφωτοι σημερα και αδιαβαστοι θα ονομαζαν τον Βενιζελο ....σκετη καταστροφη [περαν απο τα ανθρωπινα λαθη που ειναι βεβαια αδυνατον να αποφευχθουν]. Ο Βενιζελος "ανωνυμε"πηρε την Ελλαδα της καταστροφης του 1897, την εκανε σε δυο χρονια οικονομικα ισχυρη να αντεξει δυο πολεμους και την εφερε στα σημερινα της συνορα. Ο δικος σου με την παραταξη του στις εκλογες του Νοεμβριου χαιροταν να ακουει να φωναζουν οι υποτελεις του Τατοίου ..οικαδε... Αυτη ειν αι η διαφορα τους

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μιλας εσυ για αμορφωσια οταν το σχολιο σου ειναι ενα οργιο ασυναρτησιας; Το "Οικαδε" ειπωθηκε στις εκλογες του '20; Εισαι και ανιστορητος λοιπον εκτος απο ανορθογραφος...

      Διαγραφή
    2. Καημό το ΄χω, τα τελευταία χρόνια, να διαβάσω ΕΝΑΝ φιλοβενιζελικό σχολιαστή σε αυτό το σάιτ που να μην εκφράζεται απαξιωτικά όχι για την αντιβενιζελική παράταξη, αλλά για τους σχολιαστές που έχουν αντιβενιζελική άπόψη...

      Διαγραφή
    3. Λατρεύω τους "δημοκρατικούς" σχολιαστές που έχουν ονείρωξη με τον "Πρωθυπουργό" της βουλής των Λαζάρων και των ξένων λογχών του 1916, που παρέδωσε αμαχητί την Ανατολική Θράκη, που χρεοκόπησε την χώρα το 1932 και που ήταν ένθερμος οπαδός του Μουσολίνι.

      Διαγραφή
  3. Ίσως η αλήθεια να είναι στην μέση. Άλλος ήταν ο Βενιζέλος μέχρι το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων και άλλος ο μετέπειτα. Ο πρώτος πέτυχε να διπλασιάσει την Ελλάδα (με τα όποια σφάλματα), ενώ ο δεύτερος φάνηκε να έχει καταληφθεί από οίστρο κι έκανε λάθη ασυγχώρητα. Και μόνο ότι δέχτηκε να κυβερνά με τις "λόγχες των Γάλλων", δηλαδή να είναι ένα ανδρείκελο, φθάνει. Κάπου 30 χρόνια μετά, αυτή η ίδια πράξη ονομάστηκε συνεργασία με τον κατακτητή κι έστειλε τούς Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλο και Ράλλη φυλακή. Χρειαζόμαστε περισσότερη αντικειμενικότητα και ψυχραιμία.

    ΥΓ: Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί οι περισσότεροι γράφουν ως "ανώνυμοι", δυσχεραίνοντας τον διάλογο. Τόσο δύσκολο είναι να βάλουν ένα όνομα, αληθινό ή μη;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Όλες οι χώρες των Βαλκανίων διπλασιάστηκαν με τους Βαλκανικούς. Ορισμένες εις βάρος της Ελλάδος, που είχε στο τιμόνι τον κύριο 1.άλλος εξόπλισε τη χώρα, 2.άλλος οργάνωσε τον στρατό, 3.δεν ήθελα τον Α' Βαλκανικό (βλέπε πρακτικά Βουλής), 4.δεν ήθελα τον Β' Βαλκανικό (πρακτικά Βουλής), 5. δεν ήθελα την Θεσσαλονίκη, αλλά με είχαν υπό στενή επιτήρηση Σκουλούδης, Κορομηλάς κοκ, 6.έδινα τα πάντα σε ακτίνα 14 χλμ άνωθεν Θεσσαλονίκης αλλά με έφερε προ τετελεσμένων ο στρατός, 7.έφευγα μονίμως με λιγότερα από όσα κατέκτησε ο στρατός απ'τα διπλωματικά τραπέζια. Και πολλά άλλα. Ο ίδιος ήτανε και μετά και πριν τους Βαλκανικούς, απλά δεν έχει κάτσει κανένας να μελετήσει.

      Διαγραφή
  4. Δεν πρόκειται ποτέ να έρθει σε αυτό το ιστολόγιο βενιζελικός χωρίς να σας προσβάλλει, γιατί αφενός η προσποιητή επιστημονικοφανής σας ευγένεια είναι είναι σαν τις εκφράσεις αγάπης συντρόφου επί πληρωμή και αφετέρου η ιστορική προσέγγισή σας νομοτελειακά οδηγεί είτε στη θυμηδία είτε στον θυμό. Πιο πάνω γράφει κάποιος ότι ο Σκουλούδης με τον Κορομηλά είχαν «υπό στενή» επιτήρηση τον Βενιζέλο.

    Το πρόβλημα βεβαίως κατά την ταπεινή μου άποψη δεν είναι η εκ των υστέρων εύρεση των σφαλμάτων του Βενιζέλου τα οποία προφανώς και υπήρξαν όπως υπάρχουν για όλους τους ανθρώπους επί της γης, αλλά ότι πάσχετε σαν παράταξη από συλλογική σχιζοειδή πάθηση που προκύπτει από την σύγκρουση της φυσικής ιδεολογικής σας κλίσης στον εθνικισμό με την θεμέλια στάση των πολιτικών προπατόρων σας οι οποίοι αντιμετώπιζαν τα 2/3 του Ελληνισμού σαν ξένο σώμα. Η συνεπαγόμενη παραχάραξη με κάθε τρόπο των όποιων αντικειμενικών ιστορικών δεδομένων έρχεται φυσιολογικά, διότι πως αλλιώς εκλογικεύεται η αγάπη για το έθνος με το απύθμενο μίσος προς ένα μέρος αυτού;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το "μισος" ολων συλληβδην των αντιβενιζελικων κατα των 2/3 του Ελληνισμου, δεν προκυπτει απο πουθενα, περα απο "εγκυρες" πηγες τυπου Καψης, Βεντηρης, Αγτζιδης, Ενεπεκιδης κλπ αστερες! Κατα τα αλλα μου θες και "αντικειμενικα ιστορικα δεδομενα"...

      Διαγραφή
    2. Ο άνθρωπος αποπατεί στη μνήμη αντιβενιζελικών που έχυσαν το αίμα τους για την Πατρίδα και τους αλυτρώτους στο Μακεδονικό Αγώνα, στους Βαλκανικούς, στον Α' Παγκόσμιο και τη Μικρά Ασία. Προφανώς δεν γνωρίζει τι ακριβώς λέει ο Σκουλούδης και το παίζει αφ' υψηλού κιόλας, μολονότι άσχετος με την ιστορική γνώση. Επίσης, ανήκει, σίγουρα, στους χυδαίους υβριστές του Κωνσταντίνου Δ. Βλάσση, που με το βιβλίο του για τον 2870/1922 ανέτρεψε έναν από τους βασικούς μύθους της βενιζελικής προπαγάνδας. Και γενικά πρόστυχα σχόλια, έστω και "με το γάντι" γραμμένα (γιατί τι άλλο από σχόλιο ενδεικτικό προστυχιάς είναι ένα σχόλιο που περιέχει τη φράση "εκφράσεις αγάπης συντρόφου επί πληρωμή" και απευθύνεται στον Φιλίστορα;), καλό θα ήταν να διαγράφονται, νομίζω.

      Διαγραφή
    3. Ρε Κώστα για πες μας. Τελικά πτώχευσε η Ελλάδα επί βενιζέλου η όχι; Η και αυτό είναι αντιβενιζελικό χάδι επί χρήμασι; Αν πτώχευσε γιατί την πτώχευση αυτή δεν την ξέρει κανένας αλλά όλοι ξέρουν αυτοί του Τρικούπη;

      Διαγραφή
    4. Δηλαδή η πτώχευση του 1932 δεν υπήρξε ποτέ, επειδή τάχα "δεν την ξέρει κανείς"; Άρα, διαψεύδεις το ίδιο το άρθρο σου; Μάλλον κάτι άλλο ήθελες να πεις και μπερδεύτηκες.

      Διαγραφή
    5. Δεν κατάλαβες το ειρωνικό πνεύμα της ερώτησης. Δεν πειράζει, ίσως ήταν άστοχο, ας το αφήσουμε εδώ.

      Διαγραφή
    6. Γνωρίζω πολύ καλά τα έργα και τις ημέρες του κυρίου Σκουλούδη. Δεν υβρίζω κανένα, ο κύριος Βλάσσης επιστημολογικά κάνει καλεί έρευνα από όσα μπορώ να κρίνω αλλά τα συμπεράσματά του στα επίδικά μας τα βρίσκω άλματα στην λογική. Ναι, όταν γενικεύεις χάριν συζητήσεως ποδοπατείς γιατί τσουβαλιάζεις συλλήβδην, αλλά η κρίση προσωποποιείται στα άτομα που άσκησαν εξουσία.

      Διαγραφή
  5. Απλά εμετικός ο τελευταίος βενιζελικός σχολιαστής. Πραγματικά αυτοί οι άνθρωποι αποδεικνύουν συνεχώς, ότι δεν είναι τυχαίο που από αυτόν τον χώρο, προέκυψε μετά από δεκαετίες, το πασοκ. Όταν ακόμα ζουν με τους μύθους περί εγκατάλειψης των μικρασιάτικων πληθυσμών κλπ τότε κάθε λογική συζήτηση περιττεύει. Το κακό που έχουν κάνει κάτι απαράδεκτοι και ανιστόρητοι προπαγανδιστές τύπου Μαυρογορδάτος , Βεντήρης , Καψής και Βερέμης είναι τεράστιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).

Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας