"Το "ρόπαλο του Ηρακλέους" στους Χάρτες του Ρήγα" (νέες έρευνες), του Δημήτρη Καραμπερόπουλου,Έκδοση Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα Αθήνα 2010, σσ. 104

γράφει ο Νίκος Νικολούδης, Διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου

Παρά την ένταξή του στο πάνθεο των ηρώων της νεοελληνικής Ιστορίας, ο Ρήγας Βελεστινλής (όπως είναι το πραγματικό όνομά του, και όχι Φεραίος ή Αντώνιος Κυριαζής, όπως κατά καιρούς έχει υποστηριχθεί) εξακολουθεί να παραμένει εν πολλοίς μια αινιγματική φυσιογνωμία. Η ταπεινή καταγωγή του, η σταδιοδρομία του στους αστικούς κύκλους της Μολδοβλαχίας και της Βιέννης (μακριά δηλαδή από τους προβεβλημένους κύκλους των ευγενών, για τους οποίους συνήθως διαθέτουμε περισσότερες πληροφορίες) και η καταστροφή πολλών στοιχείων της δράσης του από τις αυστριακές Αρχές μετά τη σύλληψή του ως επικίνδυνου συνωμότη, συνέβαλαν στη συσκότιση αρκετών πτυχών της ζωής και του οράματός του. Έτσι, παρότι έχουν περάσει μόλις 216 χρόνια από τον θάνατό του, εξακολουθούν να διατυπώνονται αρκετές διιστάμενες απόψεις για τον Θεσσαλό εθνομάρτυρα.  


Τα τελευταία χρόνια οι αναζητήσεις όσων ασχολούνται με τον Ρήγα στρέφονται αφενός στη διερεύνηση των κενών που παρουσιάζουν οι πληροφορίες για τη ζωή του και αφετέρου στην αποκρυπτογράφηση των συμβολισμών που περιέχονται στο έργο του. Στη δεύτερη ομάδα μελετών εντάσσεται και το έργο που παρουσιάζουμε εδώ, συγγραφέας του οποίου είναι ένας από τους συστηματικότερους μελετητές της σταδιοδρομίας του εθνομάρτυρα, υπό τις ιδιότητες του επί σειρά ετών προέδρου της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, του εκδότη και επιμελητή εκδόσεων των έργων του Ρήγα αλλά και του συγγραφέα πολλών άρθρων και αυτοτελών μελετών γι’ αυτόν. Πρόκειται για ένα ευσύνοπτο βιβλιαράκι στο οποίο εξετάζονται οι συμβολισμοί που εμπεριέχει η απεικόνιση ενός ροπάλου στη σημαία που είχε σχεδιάσει ο Ρήγας για τη βαλκανική συνομοσπονδία την οποία οραματιζόταν, αλλά και σε διάφορα σημεία των χαρτών του. 

Αντιπαραβάλλοντας παραθέματα από κείμενα του ίδιου του Ρήγα και από μεταφράσεις ξένων έργων τις οποίες είχε εκπονήσει, ο συγγραφέας οδηγείται στο συμπέρασμα ότι το ρόπαλο συσχετίζεται ευθέως με τον Ηρακλή ο οποίος συμβολίζει την ανδρεία και τη γενναιότητα την οποία οφείλουν να επιδεικνύουν οι Χριστιανοί (και όχι μόνο οι Έλληνες) που είχαν υποδουλωθεί στους Τούρκους. Από την άλλη πλευρά, επισημαίνει ότι το ρόπαλο, η χρήση του οποίου είναι εύκολη και δεν προϋποθέτει ιδιαίτερες γνώσεις, αποτελεί «φυσιολογικό» όπλο ανάγκης για τους μελλοντικούς πολίτες του δημοκρατικού κράτους που οραματιζόταν, αντίθετα από τα πιο σύνθετα και «εξελιγμένα» όπλα που χρησιμοποιούν τα τυραννικά καθεστώτα, όπως τα σπαθιά, τυφέκια, κανόνια, κλπ. Τα μηνύματα αυτά, βέβαια, ο Ρήγας υποχρεώθηκε να διαδώσει με συμβολισμούς, χωρίς πολλά επεξηγηματικά σχόλια, δεδομένου ότι η αυτοκρατορία των Αψβούργων, στην οποία έδρασε επί σειρά ετών, αποτελούσε εκείνη την περίοδο θανάσιμο αντίπαλο της Γαλλικής Επανάστασης (τα δημοκρατικά ιδεώδη της οποίας ενέπνεαν σε μεγάλο βαθμό τον Ρήγα) και φυσικό σύμμαχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Την ενδιαφέρουσα και εμπεριστατωμένη αυτή μελέτη μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να προμηθευτούν, εκτός από επιλεγμένα βιβλιοπωλεία, και από τα γραφεία της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα (Μιλτιάδου 3, τ.κ. 14562 Κηφισιά, τηλ. 210-8011066, e-mail

Επίσης διατίθεται και σε ηλεκτρονική μορφή χωρίς χρέωση στην κάτωθι διεύθυνση:

Σχόλια

  1. θα μου επιτρέψετε να πω οτι όλ' αυτά παραπέμπουν σε κάποιον μυημένο. Ισως στη φιλική εταιρεία, ή άλλη μυστική εταιρεία.
    Πάντως ο Ηρακλής είναι ένας μυημένος, ένας ήρωας με 12 άθλους και μου θυμίζει τους 12 μαθητές του Χριστού, που επίσης κατά τη γνώμη μου, δεν ήταν απλώς υιός Θεού, αλλά και μυημένος εδώ στη γη, το ίδιο και τα 12 ζώδια που η αστρολογία υποστηρίζει πως εμπεριέχονται μέσα στον άνθρωπο σαν ποιότητες-χαρακτήρες, οπότε οι 12 μαθητές-απόστολοι ίσως ήταν οι 12 ποιότητες του Ιησού, έως ότου τελειοποιηθεί και αρχίσει να διδάσκει. Στην Αρκαδία υπάρχει ναός που έχει στον τρούλο, αντί τους 12 αποστόλους, τα 12 σύμβολα των ζωδίων.
    Το ρόπαλο λοιπόν ήταν σύμβολο εσωτερικής δύναμης, οι σταυροί ήταν σύμβολο του σταυροδρομιού της Αρετής και της Κακίας, το δε λιοντάρι ήταν επίσης σύμβολο εσωτερικής δύναμης, καθ' όσον επίσης το αναφέρει ο Χριστός στην Αποκάλυψη. Η Αμαζόνα ήταν προφανώς το άναρχο συναίσθημα του καθενός μας που πολεμάει πολλές φορές τη λογική και με τη δύναμη, που ίσως είναι οι εγκράτειες κι οι πειθαρχίες, και το οποίο νικιέται στο τέλος απ' αυτές.
    Η λέξη Αδελφοσύνη συναντάται στις μυστικές εταιρείες επίσης.
    Ο Μυστικός Δείπνος, το λέει κι η λέξη, ήταν μια μυητική τελετή, σύμφωνα με πολλούς μελετητές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο Ρήγας ήταν ένας ρεαλιστής-οραματιστής αν μου επιτρέπεται αυτή η έκφραση, και εξηγούμαι: Τα σχέδια κινούνταν προς ενός είδους ανασύστασης της πάλαι πότε ανατολικής ρωμαϊκἠς αυτοκρατορίας, το από ζήλια αποκαλούμενο από τους Φράγκους βυζάντιο. Ηταν όμως ανάμεσα σε δύο συμπληγάδες. Από τη μία την παρακμάζουσα οθωμανική αυτοκρατορία και από την άλλη την Ιερά συμμαχία. Οι βαλκανικοί λαοί είχανε συνείδηση της κοινής τους ρίζας, την στο τέλος αποκαλούμενη Ρωμανία όπως μετεξελίχθηκε η αυτοκρατορία στο πέρασμα των αιώνων. Αυτό χάλασε όταν εμφυτεύθυκε το μικρόβιο του εθνοφυλετισμού και οι τότε μεγάλες δυνάμεις ανακατευότανε κατά τα συμφέροντά τους. Ο Ρήγας σαν ευφής έλληνας του εκτός ελλάδος χώρου κατάλαβαινε ότι "η ισχύς εν τη ενώσει" και ευαγγελιζότανε την κοινή προσπάθεια. Ο Ηρακλής είναι σύμβολο σε όλο τον ελληνορωμαϊκο κόσμο, του πολύπαθου αλλά δυναμικού ημίθεου που πετυχαίνει. Ένα άγαλμα στην Φλωρεντία από την εποχή των Μεδίκκων αυτό αποδεικνύει. Ο Ρήγας είναι μία πολυσχιδής προσωπικότητα και προφήτης που προτρέχει της εποχής του. Dυστυχώς η καταστροφή αρχείων μας εμποδίζει την μελέτη μέσω αυτού των ιδεογικών ρευμάτων των οποίων ήταν συνδιαμορφωτής.
    Ένα επαναλαμβανόμενο λάθος των ασχολούμενων με εκείνη την εποχή είναι να θεωρούν την γαλλική επανάσταση πρόδρομο της ελληνικής. Αντιθέτως, οι απόγονοι της γαλλικής ήταν αντίθετοι στην ελληνική. Παράδειγμα όταν πήγαν στον Ναπολέοντα, το "παιδί" της γαλ. επανάστασης που ήταν στην Ιταλία, ο Ρήγας και άλλοι αυτός αρνήθηκε να βοηθήσει στην προετοιμαζόμενη ελληνική. Το προηγούμενο σχόλιο είναι ανάξιο σχολιασμού επειδή κινείται εκτός κλίματος του ιστολογιόυ, μάλλον στο χώρο του αποκρυφισμού. μ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλησπέρα!

    Πολύ φοβάμαι ότι συμφωνώ και με τους δύο ως άνωθι σχολιαστές..!

    Ίσως θα έπρεπε να προστεθεί "like/μου αρέσει" στο πεδίο σχολιασμού

    Ανώνυμους Μάξιμος Δέκιμος Μερίδιος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Οι κλασσικές ανοησίες των νεορωμιών ( δεν μας έφθαναν σαν χώρα οι νεοπαγανιστές, εμφανίστηκε καινούργιο κατευθυνόμενο φρούτο) που κάνουν ότι μπορούν για να μειώσουν την έννοια του έθνους. Τα πολυεθνικά μορφώματα ανήκουν οριστικά στο παρελθόν και έχουν αποτύχει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Και για όσους αναφέρουν το το Βυζάντιο ως παράδειγμα πολυπολιτισμού, μην ξεχνάνε ότι το ελληνικό στοιχείο κυριαρχούσε γλωσσικά, πολιτισμικά και από ένα σημείο και μετά πληθυσμιακά. Με τους ορθόδοξους Βούλγαρους υπήρχε συνεχής πόλεμος, με του Αρμένιους θρσησκευτικές έριδες ( ο Ρωμανός Διογένης αντιμετώπισε πολλά προβλήματα με αυτούς κατά την εκστρατεία προς το Μάντζικερτ) ενώ στην κάτω Ιταλία, μόνο οι ελληνικοί πληθυσμοί της Καλαβρίας, αναγνώριζαν την Εξουσία της Κωνσταντινούπολης. Αλλά αυτά φαίνεται πως τα "ξεχνάνε" οι λεγόμενοι αντιεθνιστές νεορωμιοί...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Μπόλικη μισαλλοδοξία ἀπὸ τὸν παραπάνω ἀνώνυμο σχολιαστή. Τὰ σχόλιά του τονίζουν τὴν ἑλλαδίτικη παρακμή: εὐτυχῶς τουλάχιστον κάπου βοηθοῦν καὶ αὐτά!

    Αὐτὸ τὸ νέο φροῦτο, ὅπως τὸ ἀποκαλεῖ, νεο-ῥωμαίων, εἶναι πολὺ πιὸ παλαιὸ ἀπὸ τὸ ἑλλαδίτικο. Εἶναι τυχαῖο ἄλλωστε ὅτι οἱ μεγαλύτεροι ἐθνικιστὲς κατάγονται ἀπὸ μέρη ὅπου τὸ '21 ἦταν ἀμιγῶν ἀρβανίτικα;

    Γέννημα θρέμμα ῥωμαίοι εἴμαστε: ἔτσι γεννηθήκαμε, ἔτσι μᾶς ἀποκαλούσαν οἱ παποῦδες μας ἀπὸ τὴν Τραπεζούντα. Ἀρέσει δὲν ἀρέσει σὲ νεο-ἕλληνες...

    Κ.Π.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αρέσει δεν αρέσει σε νεορωμείκα φρούτα οι Αρβανίτες ήταν Έλληνικότατη φυλή. Καμιά σχέση με τα τσιράκια των Τούρκων τους Αλβανούς.Και επειδή δεν είσαι μονο εσύ από προσφυγική οικογένεια οι δικοί μας πρόγονοι πάντα δήλωναν Έλληνες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Οἱ ἀναφορὲς τοῦ Μακρυγιάννη, στὴν ζωντανὴ γλώσσα τῆς ἐποχῆς του καὶ τοῦ τόπου του, ἀναδεικνύουν τὴν ῥωμαϊκότητα τῶν κατοίκων τῆς ῥούμ-ελης (γῆς ῥωμαίων στὰ τουρκικά), καὶ ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ ἐπικράτηση τοῦ κοραϊσμοῦ ὡς κυρίαρχης ἰδεολογίας στὸ σύγχρονο κράτος τῆς Ἑλλάδας ἀλλοίωσε/ἀλλοτρίωσε τὴν πραγματική μας συνείδηση. Παρακάτω δίνω τὶς ἀναφορές του: 190 χρόνια μετά, φρούτα σὰν καὶ τὸν παραπάνω ἀνώνυμο, ρίχνουν στάχτη στὰ μάτια (ἀναφορὰ στὸν Παλαμᾶ) τους, ἀπ' τὴν πολύ τους ἀ-μορφωσιά.

    Ὅ Σφραντζῆς (Chronicon Minus) ἀναφέρεται στὸ κάκιστον καὶ ἀφελέστατον τῶν Ἀλβανιτῶν Γένος.

    Τὸ πόσο Ἕλληνες ἦταν οἳ Ἀρβανίτες, φαίνεται παρακάτω:



    «'Υστερα άρχισα το εμπόριον και μ' είχαν οι κάτοικοι Ρωμαίγοι και Τούρκοι ως ταμίαν»
    «πήραν πολλές γυναίκες Ρωμαίγισσες στανικώς»
    «ήταν παντού δύναμες μεγάλες του Σουλτάνου και βάλαν και σφίξη και μάζωναν και τ' άρματα των Ρωμαίγων»
    «Οι ντόπιοι Τούρκοι της Πελοπόννησος έγραφαν την υποψίαν για τους Ρωμαίγους του Χουρσίτ-πασσά»
    «άρχισαν να με ξετάζουν οι Ρωμαίγοι ανόγητα μέσα-εις το κονσουλάτο το Ρούσσικο»
    «τον ήθελαν νικητή να τους λευτερώση, αυτός ο τύραγνος να φέρη το Ρωμαίγικον και την λευτεριά της πατρίδος»
    ""Τι στοχάζεσαι, αυτό το" "Ρωμαίγικο θα κάμη άργητα να γένη; Θα κοιμηθούμε με τους Τούρκους και " "θα ξυπνήσουμε με τους Ρωμαίγους"".
    «Οι Τούρκοι κάμαν κατά το κάστρο και οι Ρωμαίγοι την θάλασσα.»
    «Τον Ταϊρ-Αμπάζη, έναν αγαπημένον του Αλήπασσα, γνωστικόν και πολλά άξιον Τούρκον-Αρβανίτη, [βλέπεις πως κάποιοι Αρβανίτες δεν ήσαν καν Ρωμαίοι, πόσω μάλλον «Έλληνες;»] τον είχαν στελμένον οι Τούρκοι, το κόμμα του Αλήπασσα, εις το Μισολόγγι και Βραχώρι, σε όλα αυτά τα μέρη να ιδή τα τρέχοντα των Ρωμαίγων, αν δουλεύουν δια τον αφέντη τους τον Αλήπασσα, όπως έλεγαν»
    «Τους είπανε τα δικά-μας τα τρέχοντα κι' ότι θα χαθή η Τουρκιά τους σκοτώσαμεν δια το Ρωμαίικο και τους βαφτίσαμεν»
    «σιχάθηκα το Ρωμαίικον, ότ' είμαστε ανθρωποφάγοι»
    «Ο Αλέξη Νούτζος ήταν το σημαντικώτερον σπίτι της Ρούμελης πρίντζηπας του Ζαγοργιού, αγαπημένος πολύ του Αλήπασσα κι' όλων των αλλουνών πασσάδων και ριτζαλιών τους, τίμιος άνθρωπος, καλοθελητής της ανθρωπότης. Πολλούς Ρωμαίους, Οβραίους, Τούρκους εγλύτωνε από την κρεμάλα. Τέλος ήταν πασσάς Ρωμαίος»
    «έκανε τον άγιον εις τους Ρωμαίους»
    «κι' αν " "πορευτούμε τοιούτως, τι Ρωμαίικον θα κάμωμε;»
    «Δεν ορκίστηκα όταν ορκίστηκα να σηκώσουμε ντουφέκι" "να πάγω κ' εγώ να πολεμήσω, με Ρωμαίγους είπαμε; Με Τούρκους»
    «Τότε σιχάθηκα όλως-διόλου το Ρωμαίικο, ότι μάθαμε όλοι την ληστείαν γενικώς»
    «Δεν είχαμε τα έξοδά μας, ήρθαμε εδώ, εις τους Ρωμαίγους»
    «Και οι Ρωμαίγοι, "τους είπε, κάμαν συνθήκες και βάσταξαν τους πασσάδες"»
    «'Ηθελα να σκοτωθώ," να μην τραβάγω αυτά από Ρωμαίγους και Τούρκους»
    «'Ηρθε προσκυνησμένος από τους Τούρκους Ρωμαίος και μας το είπε»
    «Αφού σας φκειάσαμεν το Ρωμαίικον, βλαφτήκετε οπού μας κάμετε και είλωτες
    πήραν μίαν γυναίκα του οπού 'χε Ρωμαία, την έλεγαν Κυρά Βασιλική»
    «Και τροφή είχαν το κρέας των τύραγνων Ρωμαίγων, όσοι ήταν σύνφωνοι με τους Τούρκους»
    «ήταν ζωγραφισμένες οι θέσες και τα ονόματα των αρχηγών Τούρκων και Ρωμαίγων γραμμένα από-κάτου»
    «Το' 'δωσε γράμματα σε Τούρκους και Ρωμαίγους»
    «Τι έπαθαν οι κάτοικοι " "από τους Ρωμαίγους, όχι από τους Τούρκους;»

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Προς τον ρωμαιολαγνο, σεντονοτοποθετητη, εχω να πω τα εξης απλα! Ενα εθνος οριζεται(τουλαχιστον στη συγχρονη εποχη), απο τον συνδυασμο καταγωγης και συνειδησεως!
    Οι νεοι Ελληνες, σ'αρεσει δεν σ'αρεσει, συμφωνα με τις πλεον προσφατες ανθρωπολογικες και γενετικες ερευνες, καταγωνται απο τους αρχαιους Ελληνες! Σαφως και υπηρξαν ανα τους αιωνες, καποιες επιμιξιες, σε ενα ομως ποσοστο, που δεν αλλοιωσε βασικα φυλετικα χαρακτηριστικα! Οι μεσαιωνικοι μας(αλλα και οι επι τουρκοκρατιας) προγονοι, ηταν απογονοι κυριως Ελληνων και οχι Ρωμαιων, αποκαλουνταν Ρωμαιοι, διοτι ηταν υπηκοοι της ρωμαικης αυτοκρατοριας και τιποτα παραπανω!
    Τωρα, σχετικα με το δευτερο θεμα, το θεμα της συνειδησεως, που ειναι και το σημαντικοτερο, κατ'εμε, αρεσει, δεν αρεσει στον ρωμαιολαγνο, εχουμε ελληνικη συνειδηση! Τι θα κανει δηλαδη, θα μας το απαγορευσει? Ποσο μαλλον, απο τη στιγμη που υπαρχουν και τα γλωσσικα και τα ανθρωπολογικα δεδομενα, που μπορουν να υποστηριξουν τη φυσικοτητα της υπαρξης της συνειδησης μας, σε αντιθεση με τη δημιουργια τεχνητων(οπως π.χ. στην περιπτωση των Σκοπιανων)
    Ειμαστε και νιωθουμε Ελληνες και ειμαστε περηφανοι γι'αυτο! Δεν μπορουμε να κανουμε κατι, επειδη στην κοινωνια μας υπαρχει ενα μικρο ποσοστο περιθωριακων και ψυχανωμαλων, που ειτε αισθανονται "πολιτες του κοσμου", ειτε "Ρωμαιοι πολιτες", ειτε "απογονοι των Ελ" κλπ ανοησιες!
    Προφανως καποιοι ανθρωποι γουσταρουν την κατωτεροτητα, δηλαδη το να νιωθουν "Αλβανοι", "Ρωμαιοι", "Μακεδονες", "Κοσμοπολιτες" κλπ, ας χαρουν τωρα οσο ειναι καιρος, διοτι με το τελος του κοινοβουλευτισμου, θα ερθει και το δικο τους τελος...οποιος καταλαβε, καταλαβε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας