Σύγχρονα αθλήματα με ρίζες στην ελληνική αρχαιότητα

Το ποδόσφαιρο, η καλαθοσφαίριση, η πτοσφαίριση, η υδατοσφαίριση, η χειροσφαίριση και τα υπόλοιπα ομαδικά αθλήματα κεντρίζουν το ενδιαφέρον δισεκατομμυρίων ατόμων ανά τον πλανήτη, εδώ και αρκετές δεκαετίες. Ωστόσο, δεν αποτελούν σύγχρονη "εφεύρεση", αφού και κατά την Αρχαιότητα τα ομαδικά αθλήματα ήταν διαδεδομένα και συγκέντρωναν τα βλέμματα όλων όσοι ασχολούνταν με τον αθλητισμό.

Παρά το γεγονός δε ότι τις μεγάλες τιμές τις απολάμβαναν οι νικητές των ατομικών αθλημάτων και κυρίως αυτοί του στίβου, της πυγμαχίας και της πάλης, εντούτοις από παλιά υπήρχαν αθλοπαιδιές, που αν τις αναλύσουμε σήμερα, βλέπουμε ότι αποτελούν προδρόμους πολλών ομαδικών αθλημάτων. Φυσικά, δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι στα αγωνιστικά προγράμματα των πανελληνίων ιερών αγώνων δεν συμπεριλαμβάνονταν τα ομαδικά αθλήματα. Οι Αρχαίοι Έλληνες επιδίδονταν σε αθλοπαιδιές κυρίως για την ψυχαγωγία τους και μαζί με διάφορες ασκήσεις ήταν μέσα βελτίωσης των σωματικών τους ικανοτήτων και της ανάπτυξης αρετών, όπως του θάρρους, της καρτερίας και της ετοιμότητας.


Τότε, οι σφαιρίσεις, δηλαδή τα παιχνίδια που παίζονταν με την μπάλα και ενσάρκωναν τις αθλοπαιδιές, τύγχαναν ιδιαίτερης αγάπης και προτίμησης των ανθρώπων, καθώς στο χώρο των γυμνασίων υπήρχαν τα σφαιριστήρια που ήταν χώροι όπου οι αθλητές επιδίδονταν στη σφαιριστική. Μεγάλη απήχηση υπήρχε στη Σπάρτη, καθώς οι Σπαρτιάτες ήταν οι πρώτοι που την εφάρμοσαν, καθώς ταίριαζε απόλυτα με τον τρόπο ζωής, την σκληρότητα και της αυστηρής διαπαιδαγώγησής τους στο βασικό στάδιο της φυσικής τους αγωγής. Οι έφηβοι της Σπάρτης, μάλιστα, εισερχόμενοι στην ανδρική ηλικία (19-20 ετών) λέγονταν και σφαιρείς. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίσουμε τις πολλές αναφορές του Πλάτωνα στις σφαιρίσεις, ενώ ιδιαίτερα αγαπητό αγώνισμα ήταν και για τους Μακεδόνες βασιλείς και το Μ. Αλέξανδρο. Σε σύγγραμμά του, ο ιατρογυμναστής Γαληνός αναδεικνύει την ανωτερότητα των σφαιρίσεων έναντι των υπολοίπων ομαδικών αθλημάτων.

Η αγάπη για τη σφαιριστική αποκτά μια διαχρονικότητα στην αρχαιότητα. Η σφαίρα αρχικά κατασκευάζονταν από διάφορα νήματα και αργότερα από ραμμένες δερμάτινες ταινίες, που γεμίζονταν από τρίχες ή πούπουλα. Ήταν μαλακή και ελαστική. Οι παιδικές σφαίρες βάφονταν με διάφορα χρώματα. Τότε, τα πλέον γνωστά σφαιριστικά παιχνίδια ήταν η φαινίνδα ή αρπαστόν, όπου οι παίκτες προσποιούνταν ότι θα ρίξουν σε κάποιον την σφαίρα, ενώ την έριχναν σε άλλους (κατά κάποιο τρόπο μοιάζει στη χειροσφαίριση). Ο επίσκυρος ή επίκοινος παίζονταν από νέους 17-18 ετών και αποτελεί τον πρόδρομο του ράγκμπι. Το κερρητίζειν (κέρας ήταν το μπαστούνι) παίζονταν με την χρήση ενός μπαστουνιού και αποτελεί τον πρόδρομο του χόκεϊ επί χόρτου. Επίσης, ήταν η ουρανία, όπου οι παίκτες πετούσαν την μπάλα ψηλά και την κέρδιζε όποιος πηδούσε ψηλότερα και την έπιανε (υπάρχει μικρή ομοιότητα με το μπάσκετ στο τζάμπολ ή και την διεκδίκηση της μπάλας στην ρακέτα). Δεν θα πρέπει ακόμη να προσπεράσουμε και το γεγονός ότι υπήρχε και η απόρραξις, στην οποία οι παίκτες χτυπούσαν την μπάλα στο έδαφος με το χέρι και μετρούσαν τον αριθμό των αναπηδήσεων.

Στην Αρχαία Ελλάδα, η ποικιλία των αθλητικών δραστηριοτήτων ήταν ενδιαφέρουσα. Υπήρχαν ομαδικά αθλήματα χωρίς έπαθλα, όπως οι σφαιρίσεις, με στόχο τη διασκέδαση και τη σωματική βελτίωση. Όμως, τα περισσότερα αποτέλεσαν και αποτελούν πρόδρομο πολλών ομαδικών αθλημάτων, που υπάρχουν σήμερα, και γίνονταν πόλος έλξης εκατομμυρίων αθλητών. Στην Αρχαία Ελλάδα, εκτός από παιδιά, στις αθλοπαιδιές μετείχαν ενήλικες και γυναίκες. Υπήρχε μεγάλος αριθμός τέτοιων παιχνιδιών, χωρίς δυστυχώς να έχουμε επαρκή γνώση των κανονισμών. Όμως, αναλύοντας τις σφαιρίσεις, εύκολα διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν πολλές ομοιότητες, με πολλά ομαδικά αθλήματα. Κι αυτό υπογραμμίζει ακόμη περισσότερο.

πηγές

http://erroso.blogspot.gr/

http://logioshermes.blogspot.com/

Σχόλια

  1. Έχω ακούσει, δεν ξέρω αν είναι αλήθεια, ότι στο αρχαιολογικό μουσείο Σαμοθράκης φυλάσσεται αρχαία μπάλα με σαμπρέλα, όπως ακριβώς κατασκευάζονται και οι σύγχρονες μπάλες. Ίσως κάποιος αρχαιολόγος μπορεί να επιβεβαιώσει ή όχι την πληροφορία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Λινάρδος Κωνσταντίνος22 Ιουν 2012, 7:08:00 μ.μ.

    Αγαπητέ Φιλίστωρ η πρώτη φωτογραφία με τον παίκτη που κοντρολάρει την μπάλα βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών στην Πατησίων.
    Τα αθλήματα αυτά όπως σωστά αναφέρεται στο άρθρο ονομάζονταν σφαιρίσεις και ήταν αρκετά δημοφιλή.
    Σύμφωνα με την ειδική έκδοση της Εκδοτικής Αθηνών για τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1976 που υπογράφουν όλα τα μεγάλα ονόματα της ελληνικής αρχαιολογίας υπήρχαν αρκετά παιχνίδια με διάφορες ονομασίες.
    Στο παιχνίδι που λεγόταν Ουρανία (και το οποίο απεικονίζεται στην Τρίτη φωτογραφία) ένας από τους παίκτες πετούσε τη σφαίρα όσο μπορούσε ψηλότερα και οι άλλοι προσπαθούσαν να την πιάσουν καθώς έπεφτε.
    (Αυτό το παιχνίδι έπαιζαν προς χάριν του Οδυσσέα οι Φαίακες Λαοδάμας και Άλιος).
    Σε άλλο παιχνίδι οι παίκτες πετούσαν την μπάλα μεταξύ τους χωρίς να την αφήνουν να πέφτει στο έδαφος. Όποιος έχανε γινόταν όνος δηλαδή έπαιρνε τον νικητή στους ώμους του που λεγόταν βασιλιάς.
    Ένα δημοφιλές παιχνίδι ήταν η σφαίρα επίσκυρος που παιζόταν από δύο ομάδες ίσου αριθμού παικτών . Με μια μυτερή πέτρα χάραζαν στο έδαφος μια γραμμή που οριοθετούσε το χώρο του παιχνιδιού. Αυτοί που έπαιρναν πρώτοι την σφαίρα την έριχναν πάνω από τους παίκτες της αντίθετης ομάδας . Αυτοί προσπαθούσαν να την πιάσουν στον αέρα και να την ξαναστείλουν πίσω κλπ. Η κάθε ομάδα προσπαθούσε να στείλει την σφαίρα όσο μπορούσε μακρύτερα για να υποχρεώσει την αντίπαλη ομάδα να υποχωρήσει προς την οροθετική γραμμή της . Αν την ξεπερνούσε έχανε και αυτομάτως η αντίπαλη ομάδα νικούσε.
    Μια φωτογραφία που αποδεικνύει την ύπαρξη του παιχνιδιού βρέθηκε το 1922 στο Θεμιστόκλειο τείχος του Κεραμεικού.
    Το παιχνίδι που απεικονίζεται στην δεύτερη φωτογραφία ήταν το κερητίζειν ( ένα είδος αρχαίου χόκευ ) που παιζόταν ανά ζεύγη. Οι παίκτες κρατούν μια ράβδο με καμπυλωτή άκρη με την οποία προσπαθούσαν να σύρουν ο καθένας προς το μέρος του τη σφαίρα.
    Αναφέρεται ότι μεγάλος θαυμαστής αυτού του αθλήματος ήταν ο Σοφοκλής που μάλιστα σε μια τραγωδία του έπαιξε ο ίδιος τον ρόλο της Ναυσικάς σε σκηνή του παιχνιδιού με τις συντρόφισσες της.
    Επίσης αναφέρεται το αρπαστόν ή φενίνδα (ορισμένοι θεωρούν ότι ήταν διαφορετική ονομασία για το ίδιο παιχνίδι , άλλοι όμως θεωρούν ότι ήταν διαφορετικά παιχνίδια) στο οποίο υπήρχαν δύο ίσες ομάδες παικτών ανακατεμένες μεταξύ τους .
    Αυτοί που είχαν τη σφαίρα την πετούσαν μεταξύ τους ο ένας στον άλλον και την ίδια στιγμή οι αντίπαλοι προσπαθούσαν να τους την αποσπάσουν . Αν η σφαίρα έπεφτε στο έδαφος η ομάδα που την είχε έχανε βαθμούς . Λόγω των σπρωξιμάτων και των βίαιων απωθήσεων το παιχνίδι αυτό θεωρείται ένα είδος αρχαίου ράγμπυ.
    Για την προσπάθεια της εθνικής ομάδας να ευχηθούμε (όπως και το 2004) να φτάσει ξανά εκεί που δεν μπορεί … όπως είχε γράψει σε ένα εξαιρετικά ευρηματικό πρωτοσέλιδο η εφημερίδα ‘ Φίλαθλος ‘ το 2004.
    ΥΓ. Νίκη με 1-0 με ασίστ του … Αρχιμήδη και γκολ του …Σωκράτη στο 90 λεπτό…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αγαπητέ κ. Λινάρδο υποκλίνομαι για άλλη μια φορά στο εύρος και τον όγκο των γνώσεων σας. Σας ευχαριστώ για τις πολύτιμες επισημάνσεις σας, οι οποίες αναμφίβολα ανεβάζουν το επίπεδο του μπλογκ μας.

    Όσο για την Εθνική, είμασταν μια ταχύτητα πιο αργοί...

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).

Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας