Η χρηματοδότηση του ΚΚΕ από τα κομμουνιστικά κόμματα των Βαλκανίων και η διαφυγή του Ζαχαριάδη στην Γιουγκοσλαβία (Μάρτιος 1947)

Υπεύθυνος: Γ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

Για πρώτη φορά οι μυστικές επαφές του γενικού γρραμματέα του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη με τη γιουγκοσλαβική διπλωματική αντιπροσωπεία στην Αθήνα παρουσιάζονται στο βιβλίο του Φοίβου Οικονομίδη «Η Επανάσταση στην Ελλάδα, το ΚΚΕ και οι ξένοι φίλοι (Εμφύλιος 1945-1949)», που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Λιβάνη.

Ο Ράνκοβιτς στις 5.2.1947, υπουργός Εσωτερικών της Λ.Δ. της Γιουγκοσλαβίας, ενημερώνει τον Σέχοβιτς στην Αθήνα ότι μία καλή δίοδος για τη μυστική αναχώρηση του Ζαχαριάδη (πάνω), με κατεύθυνση το Βελιγράδι, θα είναι διαμέσου της Θεσσαλονίκης με τη βοήθεια απεσταλμένου του ΚΚΕ από τη Γιουγκοσλαβία. Οι επαφές έγιναν με τον διπλωμάτη Σέριφ Σέχοβιτς και έχει μεγάλη σημασία το γεγονός διότι οι μυστικές επαφές συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαφυγή του αρχηγού του ΚΚΕ στη Γιουγκοσλαβία, την άνοιξη του 1947, λίγο μετά την αναγγελία του δόγματος Τρούμαν.
Παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο: «...Ο Σέχοβιτς που έχει στενή διασύνδεση με τον Ράνκοβιτς, ανώτατο στέλεχος της γιουγκοσλαβικής κομμουνιστικής ηγεσίας, αποκαλεί στα μηνύματά του τον Ζαχαριάδη με το ψευδώνυμο "ο ταμίας" (μπλαγκάνικ)».

Ο «ταμίας»
Στις 20 Νοεμβρίου 1946 το κανάλι της γιουγκοσλαβικής αντιπροσωπείας στην Αθήνα, που διατηρεί μυστικές επαφές με το μηχανισμό του ΚΚΕ, μετέδωσε στον Ράνκοβιτς: «Ο ταμίας (Ζαχαριάδης) παραγγέλνει για το προτελευταίο τηλεγράφημα ότι θα έρθει εκεί όπου είναι προσκεκλημένος όταν σ' αυτό το ίδιο μέρος φθάσει προηγουμένως ο Σιάντος. Ο ταμίας παραγγέλνει ότι είναι αναγκαίο να στείλουμε όσο γίνεται περισσότερα χρήματα για τη δουλειά εδώ».
Είκοσι μέρες μετά, ο Σέχοβιτς από την Αθήνα τηλεγράφησε ότι «πήραμε τα 5.200 δολάρια· από αυτά τα 3.200 από τον Μάρκο... Τα διαθέτουμε μετά στον ταμία».


Τα χρήματα

Ο Ζαχαριάδης ζητούσε κάποιες φορές τα χρήματα που είχαν συγκεντρωθεί από αδελφά κόμματα για την ενίσχυση του ΚΚΕ να σταλούν διαμέσου της γιουγκοσλαβικής διπλωματικής αποστολής στην Αθήνα. Στις 27 Φεβρουαρίου 1947, ο Σέχοβιτς μετέδωσε ότι «ο ταμίας παραγγέλνει ότι τα χρήματα που περιμένουμε από το εξωτερικό δεν έφθασαν ακόμα και προτείνει να σταλούν μέσω ημών».
Λίγες μέρες αργότερα ο Ιωαννίδης από το Βελιγράδι διαμήνυσε στην ηγεσία του ΚΚΕ: «...Εχω 71.400 δολάρια. Σας έστειλα 33.000, απ' τα οποία 3.000 για τα συνδικάτα...»
Στις 8 Μαρτίου 1947 στάλθηκε στον Ράνκοβιτς ένα λακωνικό τηλεγράφημα: «Παρέδωσα 33.000 δολάρια σταλμένα στο ταμείο. Σ. Σέχοβιτς». Την αρχική άρνηση του Ζαχαριάδη να αναχωρήσει για τη Γιουγκοσλαβία, διαδέχθηκαν νέες επίμονες εκκλήσεις των Ελλήνων και ξένων συντρόφων του από το εξωτερικό για διαφυγή του στη Γιουγκοσλαβία.

Στις 17 Ιανουαρίου ο Σέχοβιτς τηλεγράφησε ότι «ο ταμίας χθες απευθύνθηκε σ' εμένα με ερώτημα αν θα μπορούσαμε να τον βοηθήσουμε για το πέρασμά του στη Γιουσκοσλαβία. Ζήτησε να του απαντήσω σε 10-15 ημέρες. Δεν του απάντησα τίποτα για τις δυνατότητες. Παρακαλώ επείγουσες οδηγίες. Υπάρχει μια αρκετά επικίνδυνη δυνατότητα. Στην Πάτρα βρίσκονται δύο δικά μας πλοία...».
Δύο γιουγκοσλαβικά πλοία βρίσκονταν στα ελληνικά χωρικά ύδατα για την ανέλκυση ενός ναυαγισμένου γιουγκοσλαβικού πλοίου. Ο Ζαχαριάδης θα μπορούσε να περάσει σ' ένα γιουγκοσλαβικό πλοίο και να φθάσει στη Γιουγκοσλαβία, αλλά ο Ράνκοβιτς δεν συμφώνησε και τηλεγράφησε αμέσως στον Σέχοβιτς: «Θα ήταν πολύ άβολο να ταξιδέψει ο ταμίας με τα άνω αναφερόμενα πλοία. Ξανασκεφθείτε το και λάβετε υπόψη και άλλους τρόπους. Και εμείς θα προσπαθήσουμε να ψάξουμε κάποιον άλλο τρόπο. Ενημέρωσέ μας αν ο ταμίας αναγκάζεται να φύγει οριστικά από εκεί, δηλαδή για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή έρχεται για λίγο να κάνει κάποια δουλειά».
Ο Σέχοβιτς απάντησε ότι «ο ταμίας θεωρεί αναγκαίο να περάσει στη Γιουγκοσλαβία για μακροχρόνια παραμονή. Εχει τη δυνατότητα να πάει μόνος του μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Επιθυμεί να μην ξέρει κανένας εδώ για την αναχώρησή του. Περιμένει από μένα απάντηση σε καμιά δεκαριά μέρες αν μπορούμε και πώς να τον βοηθήσουμε και μετά θα ξεκινούσε αμέσως για το ταξίδι».
Μερικές μέρες αργότερα ο Σέχοβιτς τηλεγράφησε και πάλι ότι «ο ταμίας δύο φορές με ειδοποίησε επειγόντως να απαντήσω το ταχύτερο αν θα τον βοηθήσουμε και πώς στη μετακίνησή του. Προειδοποιώ ότι όλους αυτούς τους τρεις μήνες εκώφευε στις πολυάριθμες εκκλήσεις, ενώ τώρα βιάζεται. Κατά τα άλλα, αυτή τη στιγμή, την παραμονή και στη διάρκεια των εργασιών της (Βαλκανικής) Επιτροπής Ερευνών δεν ήταν αναγκασμένος για τη μετακίνησή του. Ακριβώς με τη χαλάρωση των αστυνομικών μέτρων λόγω της Ερευνας άρχισε να κινείται ελεύθερα και έρχεται στο γραφείο».
Το ταξίδι
Στις 5 Φεβρουαρίου ο Ράνκοβιτς διαμήνυσε στον Σέχοβιτς: «Αν ο ταμίας θεωρεί ότι το ταξίδι μέχρι τη Θεσσαλονίκη είναι ασφαλές, τότε καλώς, καθώς ο πρώτος βοηθός του, που βρίσκεται εδώ, πιστεύει ότι η μετέπειτα διαδρομή και ο τρόπος μετάβασης είναι αρκετά ασφαλείς. Στις οκτώ αυτού του μήνα, ο βοηθός του ταμία θα στείλει ένα σύντροφό του στη Θεσσαλονίκη με μοναδική αποστολή να οργανώσει την υποδοχή του ταμία και τη συνέχεια του ταξιδιού του. Νομίζω ότι θα υπάρχει και ελάχιστο προσωπικό ασφαλείας στη συνέχεια. Παρακαλούμε όπως μας αποστείλετε το σχέδιο του ταξιδιού καθώς και την ακριβή ημερομηνία της άφιξης του ταμία στη Θεσσαλονίκη».
Και οι δύο πλευρές είχαν τελικά κρίνει ότι ο λιγότερο επικίνδυνος δρόμος ήταν το πέρασμα του Ζαχαριάδη στη Γιουγκοσλαβία διαμέσου Θεσσαλονίκης. Ο Σέχοβιτς επιβεβαίωσε ότι έλαβε τις οδηγίες για τη μετακίνηση «του ταμία» και ότι «το σχέδιο» του ταξιδιού θα το έστελνε μόλις το έπαιρνε από τους Ελληνες φίλους του.

Τηλεγράφημα 
Αλλά στις 17 Φεβρουαρίου νέο τηλεγράφημα που στάλθηκε από την Αθήνα τόνισε ότι «ο ταμίας ανέβαλε την αναχώρησή του γιατί ο Σιάντος δεν πήρε βίζα. Τώρα περιμένει να ταξιδέψει σε 10 ώς 20 ημέρες. Θα ειδοποιήσω το μετέπειτα σχέδιό μας του ταξιδιού και την ημερομηνία αναχώρησης όταν αποφασίσουμε οριστικά».

Στο Βελιγράδι, οι Γιουγκοσλάβοι και οι Ελληνες κομουνιστές παρακολουθούσαν με προσοχή αν όχι και με κάποια αγωνία την υπόθεση μετακίνησης του Ζαχαριάδη στη Γιουγκοσλαβία.
Στις αρχές Μαρτίου ο Ζαχαριάδης επανήλθε και ο Σέχοβιτς τηλεγράφησε στη γιουγκοσλαβική ηγεσία: «Ο ταμίας ξαναρώτησε αν ο βοηθός του έστειλε σύντροφο στη Θεσσαλονίκη να οργανώσει τη μεταφορά του και αν μπορεί αμέσως να ταξιδέψει. Την επόμενη σύνδεση για να απαντήσω στον ταμία την έχω την Τετάρτη 5 Μαρτίου το βράδυ. Το τηλεγράφημα ταξιδεύει 24 ώρες».

Η διαφυγή
Στις 20 Μαρτίου 1947, ο Γιάννης Ζέβγος, μέλος της ηγεσίας του ΚΚΕ, δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Στις 21 Μαρτίου ο Ριζοσπάστης ανήγγειλε ότι «ο σ. Ν. Ζαχαριάδης και ο συναγωνιστής Αλκιβιάδης Λούλης αναχωρούν αύριο αεροπορικώς στη Θεσσαλονίκη»...Με την άφιξη του Ζαχαριάδη στη Θεσσαλονίκη έμπαινε σε εφαρμογή το σχέδιο που είχε συμφωνηθεί μεταξύ Ελλήνων και Γιουγκοσλάβων κομουνιστών για τη διαφυγή του στη Γιουγκοσλαβία. Ο Ζαχαριάδης κρύφθηκε για ένα μικρό διάστημα σε κομματική γιάφκα μέχρι να φτάσει ο απεσταλμένος του ΚΚΕ από τη Γιουγκοσλαβία Ν. Γεωργαλής και με λίγους συντρόφους του να πραγματοποιήσουν τη μυστική διαφυγή του Ζαχαριάδη από τη Θεσσαλονίκη στη χώρα του Τίτο.

Πηγή

http://www.enet.gr