Η συμμετοχή της Ελλάδος στην αντικομμουνιστική εκστρατεία της Ουκρανίας (Φεβρουάριος 1919)


Προπαγανδιστική αφίσσα των "Λευκών" υπέρ της στρατολογίας
Περί τα τέλη του 1918, μετά το τέλος  του Α ΄Π Π, οι Αγγλογάλλοι  αποφάσισαν την εκτέλεση εκστρατείας στην Ουκρανία, προκειμένου να υποστηρίξουν τους εκεί μαχομένους  εναντίον των Μπολσεβίκων αντιπάλους τους, τους επονομαζόμενους "Λευκούς". Οι "Λευκοί" ήταν ένα συνοθύλευμα από Ουκρανούς εθνικιστές, οπαδούς του Τσάρου, τοπικοί οπλαρχηγοί, στρατηγοί και πρίγκιπες με προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες, ένοπλες οργανώσεις, ενώ ενας από τους σημαντικότερους ηγέτες των "Λευκών ήταν ο στρατηγός Ντενίκιν. Παράλληλα η εκστρατεία αυτή αποσκοπούσε,  αφενός,  στην τιμωρία, τρόπον τινά, των Μπολσεβίκων, που μετά την επικράτησή τους είχαν αποσκιρτήσει από την Αντάντ και είχαν διακόψει  τις επιχειρήσεις στο Ανατολικό Μέτωπο, και,
Anton  Denikin (1872 –1947)
αφετέρου, στην εξασφάλιση της αποπληρωμής των δανείων που είχε  συνάψει   η  Τσαρική  Ρωσία με τους Γάλλους και τα οποία δεν αναγνώριζαν πλέον οι Μπολσεβίκοι .

Η όλη επιχείρηση είχε σχεδιασθεί με  ασύγγνωστη  επιπολαιότητα, ως να επρόκειτο περί «στρατιωτικού περιπάτου», και είχε βασισθεί κυρίως σε αναξιόπιστες πληροφορίες ονειροπόλων Ρώσων «εμιγκρέδων. Για τις χερσαίες επιχειρήσεις, ενδεικτικά, οι ίδιοι οι Γάλλοι διέθεσαν κατά βάση αποικιακές δυνάμεις, εμφανώς ταλαιπωρημένες  από τις πολεμικές κακουχίες, μειωμένης συνθέσεως και αρκετά χαμηλού  ηθικού.
Στο πλαίσιο αυτής της εκστρατείας, η τότε κυβέρνηση (Ελευθέριος Βενιζέλος), οιστρηλατούμενη, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες, απ’το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, προκειμένου αργότερα  να επιτύχει
Georges Benjamin Clemenceau
την παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης και να αποσπάσει την εντολή  για την αποβίβαση στρατού στην Μικρά Ασία (Σμύρνη), έσπευσε έναντι αορίστων και προφορικών υποσχέσεων  των συμμάχων να συμμετάσχει ( Α΄Σ Στρατού με τις ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες) με σύνολο 23,351  ανδρών. Συγκεκριμένα ο τότε Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσώ ζήτησε από τον ομόλογό του Ελευθέριο Βενιζέλο τη συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων στις επιχειρήσεις, με αντάλλαγμα την ευμενή στάση της χώρας του υπέρ των εθνικών διεκδικήσεων σε Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Ο Βενιζέλος ζύγισε την κατάσταση, καθώς στις περιοχές αυτές υπήρχε ισχυρή ελληνική παρουσία και προβλέψιμος ο κίνδυνος αντεκδικήσεων από τους Μπολσεβίκους, και απάντησε θετικά στο αίτημα του Κλεμανσώ..
Οι σχηματισμοί των Ελλήνων μεταφέρθηκαν εντός διμήνου  σταδιακά  και σε αραιά χρονικά διαστήματα κατά Μονάδες – και το πρωτάκουστο χωρίς το οργανικό Πεδινό Πυροβολικό και τα απαραίτητα  μέσα Διοικητικής Μερίμνης. Και ως εκ τούτου δεν έδρασαν ως αμιγώς Μεγάλες Μονάδες, αλλά κατά ανεξάρτητα κλιμάκια, κυρίως Συνταγμάτων, και ενίοτε υπό τις διαταγές νεοτέρων κατά βαθμό Γάλλων Αξιωματικών. Ανάμεσα στους διοικητές των μονάδων γνωστοί στρατιωτικοί με σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας αργότερα, όπως ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Οθωναίος (επιτελάρχης του Α' Σώματος Στρατού) και οι αντισυνταγματάρχες Γεώργιος Κονδύλης (διοικητής του 3ου Συντάγματος Πεζικού) και Νικόλαος Πλαστήρας (διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων).  

Ας σημειωθεί ακόμα, ότι αρκετές μονάδες  είχαν μεταφερθεί χωρίς να παραλάβουν τα μεταφορικά τους μέσα (ημίονοι), τα πολυβόλα τους,  ή και τα απαραίτητα  παρελκόμενά τους (τρίποδες κ.α.), και επί πλέον δίχως τους ίππους των στελεχών, οι οποίοι τότε θεωρούνταν αναγκαίο μέσον ενασκήσεως της διοικήσεως  στο πεδίον της  μάχης (Βλ .Π Δέλτα, Νικόλαος Πλαστήρας, Αθήνα 1979).
Οι ελληνικές δυνάμεις τέθηκαν αμέσως υπό τη διοίκηση της Α' Συμμαχικής ομάδας μεραρχιών, δυνάμεως 70.000 ανδρών, την οποία διοικούσε ο γάλλος στρατηγός Ντ' Ανσέλμ. Οι Έλληνες ήταν το πιο αξιόμαχο τμήμα της συμμαχικής δύναμης, καθώς οι γάλλοι στρατιώτες ήταν εμφανώς
Επιχειρήσεις βόρεια της Οδησσού
καταπονημένοι από την περιπέτεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και πολλοί από αυτούς έβλεπαν με συμπάθεια το κομμουνιστικό καθεστώς του Λένιν. Κλήθηκαν, όμως, να συμμετάσχουν σ' έναν πόλεμο σκοπιμότητας, «αδικαιολόγητο και πρόχειρα προετοιμασμένο», σύμφωνα με μεγάλη μερίδα ιστορικών.

Εναντίον του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, οι Σοβιετικοί διέθεσαν τρεις στρατιές, με δύναμη 217.000 ανδρών. Ο στρατός αυτός, αφού συνέτριψε το ουκρανικό αυτονομιστικό κίνημα τον Ιανουάριο του 1919, στράφηκε στη συνέχεια κατά των Συμμάχων στην Οδησσό και την Κριμαία. Με τη συντριπτική του υπεροχή τους ανάγκασε σε μάχες οπισθοφυλακών, στις οποίες οι ελληνικές δυνάμεις διακρίθηκαν για την αυταπάρνηση και την πειθαρχία τους.
Η πρώτη μάχη με την εμπλοκή ελληνικών δυνάμεων δόθηκε στις 25 Φεβρουαρίου, όταν το 1ο Σύνταγμα Πεζικού υπό τον αντισυνταγματάρχη Νικόλαο Ρόκα, απελευθέρωσε τη φρουρά της Χερσώνας, την οποία πολιορκούσε ο Κόκκινος Στρατός. Στη συνέχεια, οι έλληνες στρατιώτες έλαβαν μέρος σε πολλές μάχες, έως τις 20 Μαρτίου 1919,
Προπαγανδιστική αφίσα των Μπολσεβίκων
όταν έπειτα από απόφαση των συμμάχων δόθηκε εντολή για το τέλος της εκστρατείας και την εκκένωση της Οδησσού. Οι ελληνικές μονάδες υποχώρησαν με υποδειγματική τάξη και παρατάχθηκαν στη δυτική όχθη του ποταμού Δνείστερου για να υπερασπίσουν την περιοχή της Βεσσαραβίας (σημερινή Μολδαβία) από τις επιθέσεις του Κόκκινου Στρατού. Στην περιοχή της Κριμαίας παρέμεινε έως τις 14 Απριλίου 1919 το 2ο Σύνταγμα Πεζικού, όπου αντιμετώπισε αλλεπάλληλες επιθέσεις του Κόκκινου Στρατού και κατέστειλε την εξέγερση των εργατών της Σεβαστούπολης, ενισχυμένους με γάλλους ναύτες, οι οποίοι είχαν στασιάσει.


Σε δύο μήνες εχθροπραξιών οι Έλληνες είχαν 398 νεκρούς και 657 τραυματίες, ήτοι σε αναλογία περίπου 1:1,7 αντί της κατά κανόνα 1:3  ή 1:4. Tούτο δε οφείλετο στο γεγονός, ότι, τόσο οι αιχμάλωτοι, όσο και οι τραυματίες, που έπεφταν  στα χέρια  των Μπολσεβίκων κατακρεουργούνταν. (Πλαστήρας, Μανέτας κ.α.). Πάντως, παρά τις εξαιρετικά  αντίξοες από πάσης πλευράς συνθήκες και την σύμφωνα με τον Κ. Μανέτα, «ασυνειδησία και βρωμιά της γαλλικής  διοικήσεως», οι ελληνικές μονάδες κατέβαλαν υπεράνθρωπες ηρωικές προσπάθειες και τελικά απέσπασαν  τον θαυμασμό φίλων και εχθρών .
Οι μπολσεβίκοι εισέρχονται στην Οδησσό (Φεβρ 1920)
Η εκστρατεία στην Ουκρανία απέτυχε, τόσο λόγω της κακής σχεδίασης της, όσο και γιατί η επέμβαση των Δυτικών έμοιαζε (και ήταν) μια ωμή επέμβαση σε ξένη Χώρα για την εξυπηρέτηση τραπεζικών οικονομικών συμφερόντων. Η Ελληνική συμμετοχή έβλαψε την Ελλάδα σε πολλά επίπεδα, χωρίς να της προσφέρει κανένα από τα προσδοκόμενα από τον Βενιζέλο, διπλωματικά κέρδη. Μετά την πλήρη επικράτηση τους οι Μπολσεβίκοι εξόντωσαν όλες τις πολυπληθείς κοινότητες Ελλήνων στην Κριμαία, στην Γεωργία και στην Οδησσό, ενώ βοήθησαν αποφασιστικά τον Κεμάλ στον πόλεμο του κατά των Ελλήνων, τόσο διπλωματικά όσο και οικονομικά, ενώ του παρείχαν άφθονο πολύτιμο στρατιωτικό υλικό και προπαντώς πυροβολικό.

Από την άλλη, η συμμετοχή της Ελλάδας στην εκστρατεία της Ουκρανίας δεν εξασφάλισε την ουσιαστική Γαλλική βοήθεια και αρωγή για τις Ελληνικές επιδιώξεις στην Μικρά Ασία. Εκτός από σποραδικές φιλικές δηλώσεις Γάλλων υπευθύνων, η στάση της Γαλλίας ήταν πρόδηλα φιλοτουρκική και φιλοκεμαλική ήδη από το 1919, καθώς οι Γάλλοι θεωρούσαν την αναδυόμενη Τουρκία του Κεμάλ ως ανάχωμα στις πολλές Αγγλικές οικονομικές επιδιώξεις στην περιοχή, που εξυπηρετούνταν και από την Ελληνική παρουσία. 
Πηγές
Αρχείο της Π.Σ.Δέλτα Β΄, Νικόλαος Πλαστήρας: Εκστρατεία Ουκρανίας, Κίνημα 6ης Μαρτίου 1933, Αλληλογραφία. Επιμέλεια Π.Α.Ζάννας, Αθήνα 1979.

Σχόλια

  1. Συγνώμη το "είσαι άσχετος " το πάτησα εγώ κατά λάθος άλλο ήθελα να πατήσω, διόρθωση δεν υπάρχει;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. δεν πειράζει ρε αίολε....ένα λιγότερο ένα περισσότεροδεν έχει σημασία. Το κουμπάκι αυτό το έχω για να εκτονώνονται αυτοί που με παρακολουθούν, με "αντιπαθούν", αλλά φοβούνται να "εκτεθούν" με σχόλιο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολύ καλή και τεκμηριωμένη παρουσίαση. Σήμερα πάρα πολλοί νεότεροι μαθαίνουν έκπληκτοι για την Εκστρατεία της Ουκρανίας. Έχει συμβεί πολλές φορές να με ρωτήσουν "τί δουλειά είχαμε εκεί;", τους φαίνεται απίστευτο! Στα σχολικά βιβλία το γεγονός δεν αναφέρεται. Έτσι όποιος ενδιαφέρεται να μάθει το μαθαίνει μόνος του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. τι δουλεια ειχε εκει ο ελληνικος στρατος?για ποιο λογο πηγε να πολεμησει τους μπολσεβικους?
    μα ειναι γνωστοτατη η απαντηση.για τον ιδιο λογο που στελνει η ελλαδα το στρατο της εκει που ζηταει το ΝΑΤΟ.ωστε να υπηρετησει τα συμφεροντα των απανταχου καπιταλιστων και των απανταχου ολιγαρχιων.και η "πατριωτικη" καπιταλιστικη δεξια εστειλε το στρατο ωστε να σκοτωσουν τους σοβιετικους εργατες.γιατι μισει η δεξια των αριστερα?επειδη η αριστερα αμφεισβητει ευθεως τον συγκεντρωτισμο του πλουτου στις οικονομικες ολιγαρχιες

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Για τον ιδιο λόγο που σημερα θα βρεθουμε στην Κεντροαφρικανικη Δημοκρατια και που παλιοτερα βρεθηκαμε στην Κορεα, για τα συμφεροντα των μεγαλων αφεντικων και των ιμπεριαλιστων...Βεβαια επειδη ουδεν κακο αμιγες καλου, οι στρατιωτες μπολιασθηκαν εκει με τις ιδεες του μπολσεβικισμου που τις μετεφεραν και διεδωσαν στην Ελλαδα !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Για να είμαστε και λιγάκι ειλικρινείς όμως αυτά τα συμφέροντα των γνωστών ιμπεριαλιστών και λοιπών μεγάλων αφεντικών δεν εξυπηρετήθηκαν όταν η Οθωμανική αυτοκρατορία διαλυόταν προς το συμφέρον της Ελλάδας?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Οι κλασσικές σταλινοκομμουνιστικές ξύλινες αεροογίες. Η Δεξιά μισεί την αριστερά γιατί η δεύτερη μισεί το έθνος και θέλει να επιβάλει την σκληρότερη μορφή δικτατορίας. Πάντα με πρόσχημα τα λαϊκά συμφέροντα τα οποία καπηλεύεται, για να έλθει στην εξουσία και στην συνέχεια να δημιουργήσει ένα κρατικό αυταρχικό μόρφωμα χωρίς πατριωτισμό, θρησκεία, ελευθερία και ατομική πρωτοβουλία. Πρέπει να είμαστε περήφανοι που Έλληνες πολέμησαν στην Κορέα για να μην πέσει η χώρα στα νύχια του κομμουνισμού. Σήμερα και ο νότος θα είχε την τύχη του Βορρά με πλήθη να κλαίνε υποχρεωτικά τον θάνατο του τιμονιέρη αλλά να μην μπορούν να βρούν λίγο ψωμί για να φάνε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Απλά ας σκεφτούμε πόσο καλύτερη θα ήταν η μοίρα της Ρωσίας, αν οι Σύμμαχοι είχαν πάρει ζεστά το θέμα και είχαν εκστρατεύσει οργανωμένα εναντίον του μπολσεβικισμού.Η χώρα θα έπεφτε στο κομμουνιστικό σκοτάδι για δεκαετίες και δεν θα γνώριζε η Ουκρανία τον λοιμό, διάφορες φυλές τις σταλινικές εκκαθαρίσεις και γενικά ο ρωσικός λαός την φτώχεια, την εξαθλίωση τα γκουλάγκ, την NKVD και τα υπόλοιπα επιτεύγματα του σταλινοκομμουνισμου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Απο τη μιά η δεξιά μασωνία και απο την άλλη ο αθειστικός κομμουνισμός δηλαδή απο την Σκύλα στην Χάρυβδη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Πολύ ενδιαφέρον, όπως πάντα, άρθρο. Ένα πράγμα δεν κατάλαβα ποτέ: Γιατί ονομάστηκε "εκστρατεία της Ουκρανίας". Η Ουκρανία, τότε. ήταν άγνωστη στην Ελλάδα. Την Ρωσία ήξεραν μόνο, η δε Κριμαία ήταν, όπως και σήμερα, ρωσικό έδαφος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χωρίς να μπορώ να απαντήσω με σιγουριά, νομίζω ότι ονομάστηκε έτσι επειδή οι μάχες της εκστρατείας έγιναν στην περιοχή της Ουκρανίας. Επίσης η ονομασία δόθηκε γενικά από τους συμμετέχοντες και όχι ειδικά από τους Έλληνες που αποδέχθηκαν την ορολογία αυτή μάλλον εκ των υστέρων....

      Διαγραφή
    2. Ευχαριστώ, Φιλίστωρ. Μάλλον το τελευταίο πρέπει να είναι: Πήραμε από τούς άλλους την ονομασία, επειδή, όπως έγραψα και παραπάνω, αμφιβάλλω αν εν έτει 1919 εδώ, στην Ελλάδα, έκαναν διάκριση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

      Διαγραφή
  11. Ο πατέρας του προπάππου μου συμετείχε εκεί. Έχουμε κουτάλι που το χρησιμοποιούσε τότε... Το πήρε και το γυρίσε πίσω... Με τι θελήσεις πήγαιναν τότε ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Πάντως η εκστρατεία ήταν άλλο ένα τεράστιο λάθος του Βενιζέλου που οδήγησε στον αφανισμό του εκεί ελληνισμού . Οι μπολσεβίκοι δεν το ξέχασαν ποτέ και πάντα καταδίωκαν τους Έλληνες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εκτός τού ότι βοήθησαν τον Κεμάλ Ατατούρκ, εξοπλίζοντάς τον. Δυστυχώς, ο Βενιζέλος φρόντιζε να κάνει πάντα τα θελήματα των "συμμάχων" του, οι οποίοι στην συνέχεια τον πούλησαν κυριολεκτικά.

      Δυστυχώς, δεν βάλαμε μυαλό και διαθέσαμε εκστρατευτικό σώμα στον πόλεμο τής Κορέας (τι γυρεύαμε εμείς εκεί;), παρά το ότι ήμασταν μία χώρα εξαθλιωμένη και καθημαγμένη από την Κατοχή και τον Εμφύλιο.

      Είδαμε πόσο μάς το αναγνώρισαν κι αυτό οι "φίλοι" μας οι Αμερικανοί :(

      Διαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Ο σχολιασμός του αναγνώστη (ενημερωμένου η μη) είναι το καύσιμο για το ιστολόγιο αυτό, έτσι σας προτρέπουμε να μας πείτε την γνώμη σας. Τα σχόλια οφείλουν να είναι κόσμια, εντός θέματος και γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες (όχι greeklish και κεφαλαία).

Καλό είναι όποιος θέλει να διατηρεί την ανωνυμία του να χρησιμοποιεί ένα ψευδώνυμο έτσι ώστε σε περίπτωση διαλόγου, να γίνεται αντιληπτό ποιος είπε τι. Κάθε σχόλιο το οποίο είναι υβριστικό η εμπαθές, θα διαγράφεται αυτομάτως.

"Encompass worlds but do not try to encompass me..."

Walt Whitmann

Αναγνώστες

Συνολικές προβολές σελίδας